Chưa thể về đích Nông thôn mới

Trịnh Tường là xã vùng cao, biên giới của huyện Bát Xát, mục tiêu phấn đấu sẽ về đích NTM vào cuối năm 2021. Tuy nhiên, do ảnh hưởng dịch Covid-19, việc tiêu thụ sản phẩm chủ lực của địa phương là chuối gặp khó khăn. Nhiều diện tích chuối được người dân cải tạo, thay bằng cây trồng khác, nhưng chưa phát huy được hiệu quả. 

Ông Phạm Văn Hưng, Phó Chủ tịch phụ trách xã Trịnh Tường cho biết: Trong các tiêu chí xây dựng NTM, với các xã vùng cao như Trịnh Tường, thì một trong những tiêu chí khó khăn nhất đó là tiêu chí hộ nghèo. Trong những năm qua, cấp ủy, chính quyền xã đã tập trung với nhiều giải pháp chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, nhằm từng bước nâng cao thu nhập cho người dân. Nhờ đó, năm 2021 tỷ lệ hộ nghèo của xã còn gần 9%; tuy vậy, khi áp dụng chuẩn nghèo mới thì con số này tăng lên hơn 49%, tức là gấp 5 lần.

“Với tỷ lệ hộ nghèo như vậy thì chúng tôi sẽ không về đích NTM theo kế hoạch được, mà gần như lại phải bắt đầu lại, nhưng sẽ khó khăn hơn vì bình quân thu nhập đầu người theo chuẩn mới rất cao. Trong khi đó, là xã thuần nông việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi đòi hỏi phải có thời gian chứ không thể một sớm một chiều là có kết quả ngay được”, ông Hưng phân tích.

Tương tự, xã vùng cao Nậm Chảy, huyện Mường Khương theo lộ trình sẽ về đích NTM năm 2021; tuy nhiên, cùng với những khó khăn đối với một số tiêu chí như môi trường, nhà ở thì tiêu chí thu nhập, hộ nghèo là trở ngại lớn nhất khiến cho xã "lỗi hẹn" với mục tiêu này. 

Ông Ma Chiến Phúc, Bí thư Đảng ủy xã Nậm Chảy cho biết: Theo chuẩn nghèo cũ thì xã chúng tôi còn hơn 10% hộ nghèo, nhưng theo chuẩn nghèo mới hiện nay, thì toàn xã còn hơn 60% hộ nghèo, đây là con số rất cao so với tiêu chí hộ nghèo đa chiều trong xây dựng NTM (dưới 12%).

“Nếu như với các tiêu chí khác như nhà ở, hạ tầng chỉ cần có nguồn lực, là có thể thực hiện được, thì đối với tiêu chí thu nhập hộ nghèo đòi hỏi phải có thời gian và sự đồng thuận của bà con rất cao, trong việc đưa các cây con mới có giá trị kinh tế vào nuôi trồng. Trước đây, Nậm Chảy cũng là xã có diện tích trồng chuối lớn nhất nhì của huyện Mường Khương, đây cũng là nguồn thu nhập chính của hầu hết các hộ trong xã. Bây giờ chuối không xuất bán được bắt buộc chúng tôi phải nghiên cứu đưa cây trồng khác vào nhưng chưa thể có kết quả ngay được”, ông Phúc phân tích.

Nhiều giải pháp nâng cao thu nhập cho người dân

Thực tế cho thấy, hầu hết các xã vùng cao trên địa bàn tỉnh Lào Cai là xã thuần nông, cây trồng chủ yếu vẫn là ngô, lúa. Việc sản xuất vẫn manh mún, nhỏ lẻ chưa theo hướng hàng hóa; vì vậy, thu nhập của người dân còn khá thấp và chưa ổn định. Chính vì vậy, để có được những kết quả xóa đói, giảm nghèo trong thời gian qua là sự nỗ lực rất lớn của cấp ủy, chính quyền cũng như bà con Nhân dân. 

Hiện nay, với việc áp dụng chuẩn nghèo mới kéo theo đó là bình quân thu nhập tối thiểu đầu người tăng lên gấp đôi so với tiêu chí cũ, thì việc chuyển đổi cây trồng vật nuôi, đưa các cây con có giá trị vào nuôi trồng thay cho cây trồng truyền thống như ngô lúa, là điều kiện tiên quyết để giải bài toán thu nhập.

Theo ông Phạm Văn Hưng, Phó Chủ tịch phụ trách xã Trịnh Tường, với mức thu nhập tối thiểu như hiện nay đang áp dụng đối với xã vùng cao, là khá cao so với điều kiện thực tế. Để nâng cao thu nhập trên cùng diện tích canh tác, hiện nay Trịnh Tường đang đẩy mạnh tuyên truyền vận động bà con, chuyển đổi sang trồng quế đối với những diện tích đất khó canh tác hoặc canh tác không còn hiệu quả.

“Cây quế là cây đa tác dụng, vừa phủ xanh đồi đất trống, cải thiện môi trường; thân, cành lá quế hiện nay đều có thể thu hoạch và bán được nên bà con cũng rất ủng hộ đối với cây trồng này. Khoảng 3-4 năm nữa rất nhiều hộ sẽ có thu nhập ổn định từ cây trồng này”.

Đối với huyện vùng cao Mường Khương, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2020-2025 phấn đấu, mỗi năm sẽ có một xã về đích NTM. Đến nay, toàn huyện đã có 05 xã NTM, mục tiêu còn lại của nhiệm kỳ là 03 xã NTM. Tuy nhiên, theo ông Giàng Quốc Hưng, Bí thư Huyện ủy,  mục tiêu này đang gặp nhiều khó khăn vì các tiêu chí đã có sự thay đổi theo hướng cao hơn, nhất là tiêu chí thu nhập và hộ nghèo. 

Để giải quyết bài toán thu nhập, hộ nghèo theo hướng lâu dài, bền vững thì việc chuyển đổi các vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm, sang sản xuất nông nghiệp hàng hóa có vai trò quyết định.

“Chúng tôi đang phấn đấu đưa Mường Khương trở thành “thủ phủ” của cây chè của tỉnh Lào Cai, đây là cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn hẳn các cây trồng truyền thống; vòng đời dài có thể tới vài chục năm. Cùng với đó, chúng tôi cũng đang phấn đấu thâm canh, tăng năng suất đối với cây dứa, vì hiện nay trên địa bàn huyện đã có nhà máy chế biến hoa quả, đầu ra ổn định nên cũng có thể xác định đây là cây trồng lâu dài được…”, ông Hưng nhấn mạnh.

Đến thời điểm này, toàn tỉnh Lào Cai có 62/127 xã duy trì và đạt chuẩn NTM. Việc áp dụng chuẩn nghèo mới, đương nhiên có những khó khăn nhất định trong quá trình xây dựng NTM đối với các xã vùng cao. Tuy nhiên, với sự chủ động của cấp ủy, chính quyền địa phương cùng sự đồng thuận của người dân, trong việc thực hiện đồng bộ các giải pháp giảm nghèo theo hướng bền vững; mục tiêu hết năm 2025 toàn tỉnh Lào Cai có 03 đơn vị cấp huyện NTM, 94/127 xã duy trì và đạt chuẩn NTM sẽ thành hiện thực.