Nhóm tội phạm lừa đảo thường khai thác tâm lý lo lắng, nhẹ dạ của người cao tuổi để thực hiện hành vi phạm tội. Một trong những chiêu trò phổ biến nhất hiện nay là giả danh cơ quan chức năng. Các đối tượng mạo danh công an, viện kiểm sát hoặc tòa án, gọi điện thông báo rằng nạn nhân có liên quan đến một vụ án nghiêm trọng, yêu cầu chuyển tiền vào “tài khoản an toàn” để phục vụ điều tra. Không ít người cao tuổi hoảng sợ, làm theo mà không kiểm chứng, dẫn đến mất hàng trăm triệu đồng.

Ngoài ra, tội phạm còn lợi dụng lòng thương yêu của cha mẹ, ông bà đối với con cháu để giăng bẫy. Chúng gọi điện giả danh người thân, báo tin con cháu đang gặp nạn như tai nạn giao thông, bị bắt giữ vì nợ nần, rồi yêu cầu gửi tiền gấp để “giải quyết”. Một số trường hợp, kẻ gian còn đóng giả bác sĩ, nhân viên bệnh viện để tạo thêm độ tin cậy.

Lừa đảo qua mạng xã hội cũng là một hình thức phổ biến. Nhiều người cao tuổi bị kẻ xấu kết bạn trên Facebook, Zalo, giả danh người quen lâu ngày không gặp rồi nhờ vay tiền, rủ rê đầu tư, thậm chí dụ dỗ tham gia các chương trình trúng thưởng giả mạo. Bên cạnh đó, chiêu trò bán hàng kém chất lượng với giá cao cũng xuất hiện nhiều hơn, đặc biệt là các loại “thần dược” không rõ nguồn gốc, được quảng cáo có khả năng chữa bách bệnh, giúp trẻ hóa, kéo dài tuổi thọ. Không ít người lớn tuổi tin theo và bỏ ra số tiền lớn để mua những sản phẩm không hề có tác dụng như quảng cáo.

Một số đối tượng còn lợi dụng sự mê tín của người già để thực hiện hành vi lừa đảo. Chúng đóng giả thầy bói, thầy cúng, dụ dỗ người cao tuổi làm lễ giải hạn, cầu an bằng cách đưa tiền hoặc tài sản có giá trị. Bên cạnh đó, mô hình lừa đảo đầu tư tài chính, đa cấp cũng khiến không ít người cao tuổi rơi vào cảnh trắng tay. Những lời hứa hẹn lợi nhuận cao từ tiền ảo, bảo hiểm hay đầu tư sinh lời khủng thực chất chỉ là chiêu trò lôi kéo nhằm chiếm đoạt tài sản.

Có nhiều lý do khiến người cao tuổi dễ trở thành mục tiêu của các đối tượng lừa đảo. Đa phần họ thiếu thông tin, không cập nhật công nghệ mới nên không biết cách kiểm tra tính xác thực của những lời mời chào hay đe dọa qua điện thoại, mạng xã hội. Tâm lý tin người, dễ bị tác động cũng là một yếu tố quan trọng. Khi nhận được những cuộc gọi uy hiếp, nhiều người già lo sợ bị liên lụy đến con cháu nên làm theo ngay mà không kiểm chứng.

Bên cạnh đó, nhiều người cao tuổi sống một mình, ít chia sẻ với người thân, khiến họ không có ai để tham khảo ý kiến khi gặp tình huống đáng ngờ. Một số khác vì sợ phiền hà, sợ con cháu lo lắng nên cũng không báo lại, vô tình tạo cơ hội cho kẻ gian ra tay. Ngoài ra, vì phần lớn người già có lương hưu, tiền tiết kiệm nên bọn lừa đảo càng nhắm đến họ với mong muốn chiếm đoạt tài sản.

Để phòng tránh lừa đảo, người cao tuổi cần trang bị cho mình những kỹ năng nhận diện và xử lý tình huống. Trước hết, họ cần cảnh giác với các cuộc gọi từ số lạ, đặc biệt là những người tự xưng công an, viện kiểm sát, ngân hàng yêu cầu chuyển tiền. Khi nhận được thông tin bất thường như con cháu gặp nạn, trúng thưởng hoặc được tặng quà, họ nên gọi trực tiếp cho người thân hoặc kiểm tra lại qua cơ quan chính thống trước khi đưa ra quyết định.

Người già cũng không nên cung cấp thông tin cá nhân như số CMND, CCCD, tài khoản ngân hàng, mã OTP cho bất kỳ ai. Khi nhận được yêu cầu chuyển tiền gấp, họ cần bình tĩnh hỏi ý kiến con cháu, hàng xóm hoặc công an địa phương để xác minh. Học cách sử dụng điện thoại thông minh, cập nhật kiến thức công nghệ cũng là một giải pháp hữu ích để nhận diện lừa đảo qua tin nhắn, cuộc gọi và mạng xã hội. Đặc biệt, họ không nên tham gia vào các hình thức đầu tư có lợi nhuận quá cao, bởi đây thường là dấu hiệu của những mô hình lừa đảo đa cấp.

Gia đình và cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ người cao tuổi trước những thủ đoạn lừa đảo. Con cháu cần thường xuyên gọi điện, thăm hỏi để kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường, đồng thời chủ động giải thích cho cha mẹ, ông bà về các chiêu trò lừa đảo phổ biến. Việc hướng dẫn cách kiểm tra thông tin, tránh bị lừa qua điện thoại và mạng xã hội cũng rất cần thiết. Một số gia đình còn cài đặt sẵn số điện thoại khẩn cấp để người già có thể gọi ngay khi gặp tình huống đáng ngờ.

Chính quyền địa phương, các tổ chức hội đoàn thể cũng có thể góp phần nâng cao nhận thức cho người cao tuổi bằng cách tổ chức các buổi tuyên truyền về các phương thức lừa đảo mới, cảnh báo trên loa phát thanh và dán thông báo tại khu dân cư. Ngân hàng và các cơ quan chức năng cần có cơ chế cảnh báo khi người già thực hiện những giao dịch đáng ngờ, đồng thời thiết lập đường dây nóng hỗ trợ kịp thời khi có người báo bị lừa đảo.

Nếu mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng đều nâng cao cảnh giác, tội phạm lừa đảo sẽ không còn cơ hội để thực hiện hành vi của mình. Người cao tuổi, với sự quan tâm và hỗ trợ từ người thân, hoàn toàn có thể tự bảo vệ mình trước những cạm bẫy tinh vi đang rình rập mỗi ngày.