Tham dự buổi làm việc có: Thượng tướng Trần Quang Phương, Phó Chủ tịch Quốc hội phụ trách công tác giám sát; các Phó trưởng Đoàn giám sát: Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cùng các thành viên Đoàn giám sát tham dự buổi làm việc trực tiếp và trực tuyến.

Về phía chuyên gia mời tham gia Đoàn giám sát có Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Lê Tiến Châu.

Về phía cơ quan báo cáo có: Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Chu Ngọc Anh; đại diện lãnh đạo Hội đồng nhân dân, Mặt trận tổ quốc Việt Nam TP. Hà Nội và Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội.

Tiến độ lập Quy hoạch chậm

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, về mặt hồ sơ, tài liệu, Đoàn giám sát đánh giá cao Thành phố Hà Nội với 2 lần gửi báo cáo khá đúng hạn (bao gồm cả báo cáo bổ sung), nội dung khá đầy đủ đã bám sát Kế hoạch, Đề cương theo yêu cầu của Đoàn giám sát.

Đánh giá cả quá trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, Tp. Hà Nội đã thực hiện được khối lượng công việc khá nhiều, trong đó nổi bật là phối hợp lập và thẩm định quy hoạch quốc gia và quy hoạch vùng thời kỳ 2021-2030, phối hợp, cung cấp thông tin, tham gia ý kiến khi các cơ quan lập quy hoạch yêu cầu. Thực hiện điều chỉnh quy hoạch thời kỳ 2011-2021 để đáp ứng yêu cầu phát triển. Thực hiện rà soát, bãi bỏ các quy hoạch thuộc thẩm quyền theo quy định. Lập thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh và quản lý nhà nước về quy hoạch xây dựng theo quy định của pháp luật xây dựng. Đã thẩm định 18 quy hoạch sử dụng đất của 18 huyện thời kỳ 2021-2030 theo quy định của pháp luật về đất đai, chờ phê duyệt…

“Với đặc điểm là đô thị đặc biệt, trái tim của cả nước, diện tích rộng, trong đó khu vực nông thôn lớn, dân số đông, mức độ tập trung lớn, đa dạng về văn hoá, trình độ phát triển kinh tế rất khác nhau giữa các khu vực, Thủ đô Hà Nội gặp những khó khăn, lúng túng trong triển khai thực hiện lập quy hoạch. Đến ngày 7/3/2022 mới được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch, như vậy dù đã đạt kết quả bước đầu nhưng là một trong hai thành phố trực thuộc trung ương có tiến độ lập quy hoạch chậm nhất…:, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải lưu ý.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, đi vào từng lĩnh vực thì công việc còn nhiều quy hoạch chưa hoàn thành như: Quy hoạch phân khu đô thị Sông Hồng, Sông Đuống, quy hoạch phân khu các đô thị vệ tinh đang trong quá trình tổ chức lập; Quy hoạch chiếu sáng đô thị chưa lập; 14 quy hoạch xây dựng vùng huyện đang lập; quy hoạch chi tiết cải tạo, xây dựng các chung cư cũ đang dự thảo… Đặc biệt, điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung xây dựng Thủ đô cũng đang tiến hành và cũng chậm, hiện đang trong quá trình soạn thảo, chưa được phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, mới được Thủ tướng Chính phủ chấp nhận chủ trương điều chỉnh. “Với tiến độ như vậy, sẽ tác động ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô là rất lớn, càng chậm thì càng cản trở sự phát triển không chỉ cho Thủ đô mà cho cả nền kinh tế”, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng cho biết, báo cáo của Thành phố đã chỉ ra nhiều vướng mắc, lúng túng cần tháo gỡ, chỉ ra nguyên nhân, trách nhiệm và kiến nghị khá cụ thể. Những đánh giá thẳng thắn, nhận diện khách quan, chính xác cả kết quả tích cực đạt được cùng những hạn chế, vướng mắc và nguyên nhân từ những vấn đề liên quan đến việc ban hành chính sách, pháp luật và tổ chức thực hiện mà Thành phố nêu ra sẽ là cơ sở thực tiễn rất sinh động, sát thực để xác định các giải pháp khắc phục đối với từng nội dung cụ thể.

Gợi mở một số vấn đề lớn tại phiên làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị buổi làm việc tập trung vào một số nội dung cụ thể như sau:

(1) Việc hoàn thành Quy hoạch thủ đô hiện nay quá chậm, Thành phố đã nêu một số khó khăn, vướng mắc kể cả vướng mắc về chính sách, pháp luật; đề nghị tập trung thảo luận cho ý kiến từ 2 phía: cơ quan lập chính sách, cơ quan thực thi chính sách thì đã đủ quy định chưa, các quy định đã phù hợp, thống nhất, sát thực tế chưa; cần kiến nghị gì với Chính phủ, Quốc hội để đẩy nhanh tiến độ Quy hoạch mà phải bảo đảm chất lượng vì sự phát triển bền vững của Thủ đô.

(2) Quy hoạch Thủ đô lập khi chưa có quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng và hầu hết các quy hoạch ngành Quốc gia chưa được phê duyệt; cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch cũng chưa hoàn thiện, dự kiến có 66 nội dung đề xuất tích hợp vào Quy hoạch thủ đô; đề xuất nêu rõ hơn những khó khăn, vướng mắc, kiến nghị cụ thể giải pháp để bảo đảm chất lượng các quy hoạch và vừa có tính kế thừa cái cũ, vừa đồng bộ với các quy hoạch bên trên, bên dưới khi Quy hoạch Thành phố được duyệt. Đối với nội dung này thì các giải pháp như thế nào, phân công trách nhiệm thuộc về ai cũng cần được thảo luận, nêu rõ.

(3) Theo báo cáo có việc trùng lặp giữa quy hoạch chung đô thị của thành phố lập theo Luật Quy hoạch đô thị và Quy hoạch Thủ đô lập theo Luật Quy hoạch, ngoài ra còn chịu sự điều chỉnh của Luật Thủ đô, mâu thuẫn, chồng chéo giữa quy hoạch sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai và quy hoạch sử dụng đất trong quy hoạch xây dựng; những nội dung gì liên quan trực tiếp đến lập, thẩm định và phê duỵệt quy hoạch thì cần đề xuất giải pháp xử lý, nêu rõ có cần phải sửa hệ thống pháp luật không, nếu sửa thì sửa Luật nào, sửa như thế nào cần kiến nghị thật cụ thể. Chú ý để giải quyết các vấn đề về phát triển đô thị như quy hoạch phân khu đô thị trung tâm, quy hoạch phân khu các đô thị vệ tinh; quy hoạch xây dựng vùng huyện; quy hoạch chi tiết cải tạo, xây dựng lại các khu chung cư cũ; điều chỉnh tổng thể Qui hoạch chung xây dựng thủ đô, việc quy hoạch vùng huyện, liên huyện, trung tâm xã, qui hoạch chi tiết điểm dân cư nông thôn…

(4) Hiện nay các bộ chưa ban hành được điều kiện, tiêu chuẩn, qui chuẩn kỹ thuật chuyên ngành (trừ cửa hàng xăng dầu) thì việc quản lý của thành phố đối với các sản phẩm đã bãi bỏ quy hoạch được thực hiện như thế nào, có hiệu quả, bảo đảm vai trò quản lý của nhà nước không.

(5) Về cơ chế công khai, minh bạch và thực tế thực hiện việc tiếp nhận thông tin, phản hồi thông tin, giải trình, tiếp thu các ý kiến tham gia của nhân sỹ, trí thức Thủ đô trong lập quy hoạch.

Nhiều khó khăn, vướng mắc trong lập Quy hoạch

Báo cáo tại cuộc làm việc, Chủ tịch Ủy ban nhân dân Tp. Hà Nội Chu Ngọc Anh cho biết, thực hiện Luật Quy hoạch 2017 và Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ, ngay từ năm 2018, UBND Thành phố đã có các văn bản báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Tổ công tác thi hành Luật Quy hoạch về kết quả triển khai công tác quy hoạch, chuẩn bị các điều kiện để lập quy hoạch Thành phố thời kỳ 2021 -2030;

Đến năm 2020, UBND Thành phố đã quyết định thành lập Ban chỉ đạo lập quy hoạch thành phố, thành lập Tổ công tác giúp việc, ban hành Kế hoạch lập Quy hoạch, Quyết định giao cơ quan lập Quy hoạch Thành phố Sở Kế hoạch và Đầu tư; thành lập Hội đồng thẩm định dự toán; phê duyệt Kế hoạch lựa chọn nhà thầu tư vấn;

Tuy nhiên, đến đầu năm 2021, UBND Thành phố do đồng thời phải triển khai lập điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 và triển khai xây dựng Chương trình phát triển đô thị đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050. Thành phố đã thống nhất Thành lập Ban chỉ đạo chung để chỉ đạo đồng thời công tác lập Quy hoạch Thành phố và Điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô và ban hành các kế hoạch các kế hoạch triển khai thực hiện; trình Hội đồng thẩm định Nhiệm vụ lập quy hoạch tỉnh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư theo quy trình, quy định đã có Báo cáo thẩm định số 7872/BC-HĐTĐ ngày 12/11/2021 thống nhất đủ điều kiện hoàn chỉnh để trình Thủ tướng Chính phủ;

Ngày 07/3/2022, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 313/QĐ-TTg phê duyệt Nhiệm vụ lập Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, theo đó, tiến độ lập quy hoạch phấn đấu cơ bản hoàn thành việc lập Quy hoạch trước ngày 31/12/2022 theo tinh thần Nghị quyết số 119/NQ-CP của Chính phủ.

Cho biết về nguyên nhân chậm tiến độ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội nêu rõ, quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 -2030, tầm nhìn đến năm 2050 là loại hình mới, quy hoạch tích hợp, có tính chất phức tạp, nội dung bao trùm, phạm vi nghiên cứu rộng, hình thức hoàn toàn mới so với trước đây, chịu sự điều chỉnh của nhiều pháp luật có liên quan, trong khi cả kinh nghiệm trong nước và quốc tế về nội dung này còn rất hạn chế; Sở Kế hoạch và Đầu tư, các sở, ngành và Thành phố ban đầu còn lúng túng trong triển khai, chưa định hướng rõ được tính chất, nội dung, nội hàm, phạm vi nghiên cứu; Từ khi Chính phủ ban hành các Nghị quyết số 110/NQ-CP ngày 02/12/2019 và số 131/NQ-CP ngày 15/9/2020 về việc bổ sung các quy định tại Danh mục các quy hoạch được tích hợp vào quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh và hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về cách thức, mức độ chi tiết tích hợp quy hoạch tỉnh, Thành phố đã chỉ đạo rà soát, định hướng khắc phục phương án triển khai thực hiện và đôn đốc tiến độ thực hiện.

Chủ tịch Chu Ngọc Anh cũng cho biết, hệ thống quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch là hoàn toàn mới so với trước đây, trong và ngoài nước hiện chưa có tổ chức tư vấn hoặc chuyên gia tư vấn đủ kinh nghiệm theo quy định của Nghị định số 37/2019/NĐ-CP ngày 07/5/2019, khó khăn trong việc lựa chọn đơn vị tư vấn; Diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19, cùng với các xu hướng mới và quan trọng về bối cảnh kinh tế - xã hội toàn cầu, đã làm ảnh hưởng không nhỏ công tác quy hoạch;...

Đồng thời, tại thời điểm này các bộ, ngành trung ương và các địa phương đang triển khai lập Quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh đang được nghiên cứu lập song song theo phương thức phối hợp, tích hợp, nhiều nội dung quy hoạch còn chưa được xác lập, chưa rõ định hướng, khó khăn trong việc xác lập một số nội dung định hướng trong Quy hoạch Thủ đô;

Khó khăn trong rà soát, xác định Danh mục các quy hoạch chuyên ngành, ngành, lĩnh vực được tích hợp vào Quy hoạch Thủ đô đã được Thành phố báo cáo đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn; các quy hoạch tích hợp là các quy hoạch chuyên ngành, ngành, lĩnh vực,... , có số lượng, tính chất, mức độ, cấp độ hoặc tỷ lệ chi tiết các cấp độ khác nhau, do vậy để lựa chọn số lượng, đánh giá, phân loại mức độ chi tiết của các quy hoạch hoặc phải lập bổ sung các quy hoạch mới ở cấp độ mới để tích hợp vào quy hoạch Thủ đô còn lúng túng.

Báo cáo tại phiên làm việc, Chủ tịch Chu Ngọc Anh cũng phân tích những điểm trùng lặp giữa nội dung quy hoạch chung đô thị cho thành phố trực thuộc trung ương được lập theo Luật Quy hoạch đô thị với nội dung quy hoạch tỉnh được lập theo Luật Quy hoạch. Đồng thời, báo cáo về điều chỉnh quy hoạch đô thị; về quy hoạch xây dựng và quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành; về quy hoạch sử dụng đất cấp huyện; làm rõ trùng lặp giữa quy hoạch chung đô thị lập theo Luật Quy hoạch đô thị và Quy hoạch Thủ đô lập theo Luật Quy hoạch, chồng chéo giữa quy hoạch sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai và quy hoạch sử dụng đất trong quy hoạch xây dựng...

Tiến độ phải gắn liền với chất lượng Quy hoạch

Cho ý kiến tại cuộc làm việc, thành viên Đoàn Giám sát và các đại biểu đánh giá cao Báo cáo của Ủy ban nhân thành phố Hà Nội. Một số ý kiến cho rằng, báo cáo đã bám sát Đề cương yêu cầu của Đoàn giám sát; nêu rõ được những vấn đề bất cập, khó khăn/vướng mắc hiện nay đồng thời đưa ra được nhiều kiến nghị/đề xuất cụ thể, sát thực.

Chia sẻ với những khó khăn của Tp. Hà Nội trong công tác lập quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch, các đại biểu đề nghị Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội tập trung kiến nghị những nội dung để đẩy nhanh tiến độ quy hoạch nhưng vẫn phải bảo đảm chất lượng quy hoạch; đề xuất rõ hơn những khó khăn, vướng mắc, kiến nghị cụ thể giải pháp để bảo đảm chất lượng các quy hoạch, vừa có tính kế thừa, vừa đồng bộ với các quy hoạch bên trên, bên dưới khi Quy hoạch Thành phố được duyệt;... Bên cạnh đó, một số ý kiến đề nghị nêu rõ vướng mắc liên quan đến thực hiện đồng thời hai quy hoạch; đề nghị UBND Tp. Hà Nội có đề xuất những nội dung cần phải thống nhất ngay trong quá trình lập quy hoạch song song; làm rõ nội hàm về quy hoạch nông thôn, quy hoạch xây dựng; …

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư với vai trò là cơ quan tham mưu trực tiếp cho Chính phủ, lắng nghe, tiếp thu đầy đủ các ý kiến của các thành viên Đoàn giám sát, các đại biểu, ý kiến của các Bộ, ngành, địa phương tại các cuộc làm việc để tiếp tục tổng hợp, đánh giá tác động nhiều vấn đề liên quan đến công tác quy hoạch.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng đánh giá cao việc thành phố Hà Nội đã tích cực chuẩn bị các báo cáo một cách kỹ lưỡng, cơ bản bám sát đề cương yêu cầu của Đoàn giám sát, với nhiều nội dung được làm sáng tỏ, nhiều kiến nghị cụ thể.

Khẳng định Giám sát chuyên đề về “Việc thực hiện chính sách pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành” là nội dung rất quan trọng nhưng thời gian còn lại không nhiều, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo tiếp tục hoàn thiện và gửi báo cáo bổ sung cho Đoàn giám sát trong thời gian sớm nhất. Các ý kiến tham gia tại phiên làm việc sẽ là cơ sở quan trọng để Đoàn giám sát nghiên cứu, chuẩn bị dự thảo Báo cáo kết quả giám sát báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong phiên họp tháng 04/2022 và trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV./.