Làng Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Pxi được thành lập năm 2019, trên cơ sở sáp nhập làng Kon Teo và làng Đăk Lấp. Chính vì thế, khi thành lập làng Kon Teo Đăk Lấp giữ nguyên 2 nhà rông truyền thống của đồng bào Xơ Đăng và việc sinh hoạt cộng đồng cũng được người dân duy trì theo phong tục tại các làng cũ. Sau nhiều năm sử dụng, một phần mái và vách của nhà rông làng Kon Teo (cũ) bị hư hỏng, nên dân làng họp bàn và thống nhất sửa chữa lại nhà rông cho mới và khang trang hơn.

Già làng A Yon, làng Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Long, huyện Đăk Hà cho biết: Nhà rông làng Kon Teo (cũ) được xây dựng năm 1976, gắn với thời điểm lập làng. Nhà rông làm bằng vật liệu tự nhiên nên cứ vài năm thì sửa lại. Năm nay bà con thống nhất là sửa lại cho mới, khang trang và chuẩn bị cho việc tổ chức các lễ hội của làng, sắp tới đây là Lễ mừng lúa mới.

Với sự thống nhất của cả cộng đồng, hơn 160 hộ dân làng Kon Teo (cũ) đã thống nhất thành lập từng tổ, chia nhau công việc và lên rừng lấy vật liệu về sửa chữa lại nhà rông.

Anh A Oanh, làng Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Pxi, tỉnh Quảng Ngãi chia sẻ: Trong quá trình làm nhà rông, tôi tham gia cùng các thanh niên trong làng lên rừng lấy dây mây, tre nứa. Chúng tôi phải đi rất xa, hơn 3 tiếng đồng hồ mới đến vị trí lấy vật liệu. Tuy xa, vất vả nhưng ai cũng vui, phấn khởi vì được góp sức để sửa chữa lại nhà rông, giữ lại bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc.

Khác với nhà rông các làng đồng bào DTTS ở các địa phương khác, vật liệu làm mái nhà rông được dân làng Kon Teo Đăk Lấp lựa chọn là lá mây thay cho lá tranh. Là mây khó tìm hơn nhưng lợp lên sẽ bền và đẹp hơn.

Chị Y Ai, làng Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Pxi, tỉnh Quảng Ngãi cho biết: Chị em trong làng được phân công đi lấy lá mây về lợp mái nhà rông. Lá mây tìm khó khăn hơn, phải đi vào rừng già và lấy với số lượng lớn. Dây mây nhiều gai, nên chị em lấy rất dễ bị gai cào gây sướt tay. Sau khi lấy về thì đan chéo 2 lá vào nhau thành hình chữ X, khi lợp lên mái thì nước mưa sẽ không vào được.

Với sự quyết tâm, đồng lòng của dân làng, sau hơn 1 tuần sửa chữa, nhà rông làng Kon Teo Đăk Lấp đã hoàn thành phần khung, hiện dân làng đang tiến hành lợp mái và hoàn thiện các công đoạn còn lại. Dự kiến hơn 1 tuần nữa sẽ hoàn thành để chào mừng Lễ Quốc khánh mùng 2/9.

Ông A Phun, làng Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Pxi, tỉnh Quảng Ngãi cho biết: Dự kiến làm xong nhà rông này phải hơn 2.000 ngày công. Hiện nay đang ở phần lợp mái, khi lợp mái xong thì sẽ làm phần vách tường, sàn nhà rông bằng vật liệu tre nữa. Do được phân công rõ ràng từng công việc nên hiện nay việc sửa chữa nhà rông diễn ra rất nhanh, nếu thời tiết thuận lợi không mưa thì hơn 1 tuần nữa sẽ sửa chữa xong nhà rông.

Theo tâm niệm của đồng bào DTTS ở tỉnh Quảng Ngãi nói chung và đồng bào Xơ Đăng làng Kon Teo Đăk Lấp nói riêng, đã có làng là phải có nhà rông và được xem là linh hồn của làng. Nhà rông bao quát mọi tinh hoa văn hóa sáng tạo của con người trong môi trường sinh thái tự nhiên, vừa hùng vĩ vừa tiềm ẩn những yếu tố tâm linh, là biểu hiện của văn hóa rừng và sự cố kết cộng đồng người gắn với thiên nhiên.

Việc dân làng Kon Teo Đăk Lấp tự chung tay, góp sức để sửa chữa lại nhà rông thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng và quyết tâm của người Xơ Đăng trong việc giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của thế hệ cha ông để lại.