Lãng phí là sự thật không thể phủ nhận. Bởi lẽ, trên thực tế đơn cử như đối với bộ SGK lớp 1, cụ thể là SGK bộ môn Toán và Tiếng Việt... lại có thêm phần câu hỏi, bài tập dưới hình thức tự luận hoặc trắc nghiệm yêu cầu học sinh phải ghi chép hoặc điền vào đó. Điều này đồng nghĩa với việc chỉ sau 1 năm học, việc tái sử dụng SGK là rất khó.

Ở nhiều vùng sâu, vùng xa trên cả nước, các em học sinh đang thiếu SGK để học tập.

Hiện tại, chỉ cần tính riêng bộ SGK lớp 1 với mức giá khoảng 100 ngàn đồng. Một năm Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã in khoảng hơn 1 triệu bộ. Nhân lên, chúng ta sẽ thấy đó là sự lãng phí vô cùng.

Trong khi đó, tại các khu vực nông thôn, miền núi và các vùng khó khăn, tình trạng thiếu SGK luôn tồn tại năm này qua năm khác. Minh chứng là hằng năm, các nhóm thiện nguyện trên khắp cả nước vẫn thường kêu gọi các bậc phụ huynh học sinh thành phố quyên góp SGK cũ của con em mình để ủng hộ học sinh vùng khó.

Trước ý kiến của dư luận xung quanh câu chuyện lãng phí trong in ấn, sử dụng SGK, tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 8 vừa qua, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ khẳng định việc SGK dùng 1 lần đó là sách tham khảo. Còn SGK là sách riêng, đảm bảo sự luân chuyển lâu dài. Thứ trưởng Bộ GD&ĐT cũng khẳng định, Bộ cũng chỉ đạo không khuyến khích các sách tham khảo viết trực tiếp vào sách.

Nhưng thực tế là, dẫu chỉ là sách tham khảo đi chăng nữa thì các bậc phụ huynh cũng không thể không mua vì nếu thiếu một quyển, việc học tập của con em họ sẽ gặp rất nhiều khó khăn.

Song, lãng phí mới chỉ là phần nổi của vấn đề. Nói như vậy bởi lẽ, thị trường SGK từ trước đến nay không hề có sự cạnh tranh hay nói chính xác đó là sự độc quyền khi Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là đơn vị duy nhất chịu trách nhiệm in ấn, phát hành SGK. Phải chăng, đây là một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng lãng phí? Vì vốn dĩ khi đã độc quyền thì việc in ấn, phát hành ra sao, giá cả thế nào... phụ thuộc hoàn toàn vào đơn vị này.

Theo đó, dù đắt hay rẻ, nội dung dùng một lần hay dùng được nhiều lần… thì phụ huynh học sinh đều không có sự lựa chọn. Mà SGK dùng 1 lần thì năm sau sẽ phải tái bản, càng in nhiều càng lãi... Nên ngẫm cho kỹ, lãng phí và độc quyền tưởng là hai câu chuyện hoàn toàn khác nhau nhưng thực chất đó lại là hai mặt không thể tách rời của một vấn đề!

MẠNH HÀ