Làng Kon Rôn, xã Ngọk Réo, huyện Đăk Hà có 236 hộ, gần 100% là đồng bào Xơ Đăng - nhánh Tơ Đrá. Cuộc sống người dân vốn yên bình với công việc nương rẫy. Thế rồi, tháng 9/2024, dân làng bất ngờ khi nghe tin 2 thanh niên là U Khải và U Tuyến Nhi trong làng bị bắt vì liên quan đến vụ án tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy. Chỉ vì nghe theo lời rủ rê của bạn bè, 2 thanh niên này đã vướng vào vòng lao lý và bị Tòa án nhân dân huyện Đăk Hà tuyên phạt tổng cộng 15 năm tù giam.

Bà Y Nhua, mẹ của U Khải chia sẻ: Khi con trai bị bắt, gia đình rất bất ngờ, bởi con trai đã có vợ và 1 con, hằng ngày con trai vẫn đi làm rẫy bình thường, không có biểu hiện gì lạ. Buổi tối nhiều hôm con trai đi chơi với bạn bè. Khi nghe tin con bị bắt vì sử dụng ma túy thì tôi bị sốc. Ngày 2/4 vừa rồi Tòa án xử con bị 9 năm tù, giờ thì cũng mong muốn con cải tạo cho tốt để sớm được trở về với gia đình, làm lại cuộc đời.

Với vẻ mặt u buồn, bà Y Nghỉ kể về việc con trai U Tuyến Nhi bị bắt vì liên quan đến ma túy. Con trai bà năm nay 23 tuổi, chưa lập gia đình, bình thường thì vẫn giúp bố mẹ làm rẫy mì, cà phê, bời lời. Tối thì cũng hay đi chơi với bạn bè, nhưng không nghĩ con sử dụng ma túy. Khi nghe Công an xã báo bị bắt vì cùng với các thanh niên ở xã khác tổ chức sử dụng ma túy thì tôi suy sụp luôn.

Thời gian qua, hoạt động của tội phạm ma túy trong vùng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Kon Tum diễn biến phức tạp, tập trung ở khu vực biên giới và một số tuyến, địa bàn trọng điểm với hình thức, thủ đoạn tinh vi. Người nghiện ma túy có xu hướng trẻ hóa, có tiền án tiền sử tăng, sử dụng nhiều loại ma túy, đặc biệt là ma túy tổng hợp.

Bà Phạm Thị Mây, Chủ tịch UBND xã Ngọk Réo, huyện Đăk Hà cho biết: Ngọk Réo là xã vùng sâu, có nhiều tuyến đường nhánh nối liền với các xã khác, giáp ranh với địa bàn thành phố Kon Tum, có tuyến giao thông liên huyện, là điều kiện thuận lợi để các đối tượng từ nơi khác xâm nhập, móc nối, lôi kéo thanh thiếu niên địa phương tham gia sử dụng ma túy. Ngoài ra, một số đối tượng từ nơi khác đến tạm trú, lao động tự do đã mang theo thói quen sử dụng ma túy, từ đó lôi kéo người dân địa phương cùng tham gia.

Hiện tỉnh Kon Tum có 71/102 xã, phường, thị trấn có tệ nạn ma túy. Tính đến ngày 15 tháng 3 năm 2025, toàn tỉnh có 109 người nghiện ma túy; 637 người sử dụng trái phép chất ma túy; 17 người bị quản lý sau cai nghiện ma túy; 64 người tham gia điều trị các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế; 3.367 người nghi sử dụng trái phép chất ma túy; 95 người có tiền sử nghiện ma túy, tiền sử sử dụng trái phép chất ma túy trong cơ sở giam giữ.

Nghiện ma túy cũng là nguyên nhân gây ra những tệ nạn xã hội như trộm cắp, cướp giật, lừa đảo... Các đối tượng tội phạm ma túy thường lôi kéo đồng bào DTTS vào các hoạt động mua bán, vận chuyển và sử dụng các loại ma túy, nhất là ma túy tổng hợp dạng đá.

Trước thực trạng đó, ngày 03/4/2024, UBND tỉnh Kon Tum ban hành Kế hoạch số 1118 về xây dựng mô hình “Xã, phường, thị trấn sạch ma túy”. UBND tỉnh yêu cầu các cấp, ngành, địa phương huy động sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của cấp ủy, chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp và toàn dân, từ đó từng bước xây dựng mô hình, gắn với triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp đấu tranh với tội phạm, triệt xóa điểm, tụ điểm phức tạp, điểm bán lẻ ma túy, tăng cường công tác cai nghiện, quản lý sau cai nghiện, công tác tái hòa nhập cộng đồng, không để phát sinh tình hình phức tạp liên quan đến tội phạm và tệ nạn ma túy tại các địa bàn.