Đổi mới phương thức tuyên truyền, đưa pháp luật đến gần người dân

Xác định phổ biến giáo dục pháp luật (PBGDPL) là nhiệm vụ then chốt trong phát triển vùng DTTS, thời gian qua Sở Dân tộc và Tôn giáo (DT&TG) tỉnh Thanh Hóa đã phối hợp chặt chẽ với các địa phương để triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền phù hợp với từng nhóm đối tượng. Thay vì chỉ tuyên truyền qua hội nghị, các hình thức linh hoạt hơn được đưa vào thực tế như: Sân khấu hóa, thi tìm hiểu pháp luật, phát thanh bằng tiếng dân tộc, truyền thông qua Người có uy tín hay mô hình “tuyên truyền viên nhỏ tuổi”.

Hằng năm, Sở DT&TG tỉnh Thanh Hóa đều xây dựng kế hoạch PBGDPL theo từng chuyên đề. Nổi bật là triển khai Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS giai đoạn 2021 - 2025”; mô hình tuyên truyền nếp sống văn hóa trong tang lễ của đồng bào Mông tại Mường Lát, Quan Hóa, Quan Sơn; tổ chức nhiều lớp tập huấn, cung cấp thông tin cho Người có uy tín trong vùng DTTS và miền núi, giúp họ nắm vững chính sách dân tộc và trở thành cầu nối hiệu quả giữa chính quyền với Nhân dân.

Trong giai đoạn 2020 - 2024, toàn tỉnh có 425 cặp tảo hôn và 1 trường hợp hôn nhân cận huyết thống. Trước thực trạng đó, Sở DT&TG tỉnh đã triển khai mạnh mẽ các hoạt động truyền thông phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, đã tổ chức 41 hội nghị tuyên truyền; phát hành hơn 9.000 cuốn sổ tay, gần 44.500 tờ gấp về tác hại của việc kết hôn sớm và quan hệ cùng huyết thống; tăng cường thông tin trên hệ thống đài truyền thanh cơ sở… Những nỗ lực này đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân, giảm rõ rệt số trường hợp vi phạm trong cộng đồng.

Hội thi pháp luật - sân chơi bổ ích cho học sinh DTTS

Một trong những điểm sáng của công tác PBGDPL thời gian qua tại tỉnh Thanh Hóa là việc đưa kiến thức pháp luật vào trường học thông qua các chương trình ngoại khóa và hội thi tìm hiểu pháp luật. Từ năm 2023, Sở DT&TG tỉnh Thanh Hóa đã phối hợp với UBND các xã miền núi như: Như Thanh, Thạch Thành, Ngọc Lặc tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền pháp luật cho học sinh.

Trong năm 2025, Sở đã phối hợp với xã Ngọc Lặc tổ chức hội thi tìm hiểu pháp luật cho học sinh Trường THPT Dân tộc Nội trú Ngọc Lặc; đồng thời phối hợp với các xã Cẩm Thủy, Thường Xuân triển khai các hội thi dành cho học sinh các Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS trên địa bàn.

Các hội thi tập trung vào chủ đề “PBGDPL và tuyên truyền, vận động đồng bào DTTS”, trong đó đặc biệt nhấn mạnh nội dung về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Hình thức sinh động, thiết thực của các hội thi giúp học sinh tiếp cận kiến thức pháp luật một cách trực quan, dễ hiểu và dễ nhớ, đồng thời khuyến khích các em trở thành những tuyên truyền viên tích cực trong trường học và cộng đồng.

Tại hội thi, em Bùi Bảo Nguyên, học sinh lớp 8B Trường PTDT Nội trú THCS Cẩm Thủy chia sẻ: “Phần tuyên truyền về ma túy, bạo lực học đường thông qua hình thức sân khấu hóa rất sinh động, giúp chúng em dễ tiếp thu kiến thức. Hiểu rõ được tác hại của ma túy, em sẽ tuyên truyền lại cho gia đình, bạn bè và những người xung quanh để mọi người cùng cảnh giác và phòng tránh”.

Thầy Hoàng Hải Vinh, Hiệu trưởng Trường PTDT nội trú THCS Cẩm Thủy, chia sẻ: “Thành công nhất của hội thi là tạo được sân chơi lành mạnh, bổ ích và lý thú cho học sinh. Các em được giao lưu, cập nhật kiến thức pháp luật, hình thành tính chủ động tìm hiểu pháp luật và nâng cao ý thức tuân thủ. Quan trọng hơn, nhiều em đã trở thành những tuyên truyền viên ngay trong trường và cộng đồng nơi mình sinh sống.”

Song song với các hoạt động tổ chức hội thi tìm hiểu pháp luật trong các trường học, lực lượng Người có uy tín, già làng, trưởng bản và các nhóm tuyên truyền cộng đồng cũng được huy động mạnh mẽ, giúp hoạt động phổ biến pháp luật lan tỏa rộng, sâu và bền vững.

Xây dựng cộng đồng DTTS hiểu luật và sống theo luật

Không chỉ tập trung tuyên truyền, công tác PBGDPL tại các xã miền núi còn được lồng ghép vào các chương trình phát triển kinh tế - xã hội; hướng dẫn người dân thực hiện đúng quy định liên quan đến đất đai, hôn nhân - gia đình, chính sách dân tộc, phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội. Qua đó, nhiều hủ tục từng bước được thay thế bằng nếp sống văn minh, tiến bộ.

Ông Lê Đăng Ninh, Trưởng Phòng Chính sách, Sở DT&TG tỉnh Thanh Hóa cho biết: “Việc đổi mới cách thức tuyên truyền, đưa pháp luật đến gần hơn với người dân vùng cao đã tạo chuyển biến rõ rệt trong nhận thức và hành vi. Chúng tôi hướng tới xây dựng cộng đồng đồng bào DTTS tự chủ, đoàn kết, hiểu luật và sống theo luật”.

Trong thời gian tới, tỉnh Thanh Hóa tiếp tục mở rộng các mô hình tuyên truyền phù hợp với đặc điểm văn hóa từng vùng; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin; phát huy vai trò Người có uy tín, già làng, thầy cô giáo và học sinh trong lan tỏa hiểu biết pháp luật.

Với cách làm linh hoạt, sáng tạo, thông qua hoạt động tuyên truyền, phổ biến và giải thích pháp luật, các cấp, ngành không chỉ giúp người dân nắm rõ quy định, mà còn khuyến khích sự tham gia, đóng góp của cộng đồng đối với công tác PBGDPL.

Đồng thời, đây là cơ hội để huy động các nguồn lực xã hội, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS. Củng cố niềm tin của đồng bào các DTTS đối với Đảng và Nhà nước, lan tỏa tinh thần “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”, góp phần xây dựng cộng đồng vùng cao ngày càng ổn định, đoàn kết và phát triển bền vững.