Về xã vùng cao Canh Liên (Gia Lai) những ngày này, chúng ta dễ dàng nhìn thấy những ngôi nhà mới khang trang, bền vững, tiện nghi hơn, nhưng vẫn giữ được dáng dấp của kiến trúc nhà sàn truyền thống. Ghé thăm gia đình ông Đinh Văn Trực (53 tuổi, ở làng Kà Nâu, xã Canh Liên), dù đã được ở trong ngôi nhà mới hơn 3 tháng, nhưng dường như ông Trực vẫn chưa tin đó là sự thật. “Có nằm mơ mình cũng không nghĩ có một ngày, căn nhà tạm bợ “mưa tạt, gió lùa” hang chục năm nay của gia đình mình đã được thay thế bằng ngôi nhà xây mới khang trang”, ông Trực xúc động nói.

Ngôi nhà của ông Trục được xây dựng theo kiểu nhà sàn truyền thống của đồng bào Ba Na, nhưng trụ và nền làm từ bê tông kiên cố, mái lợp tôn chắc chắn, tổng diện tích 58m2. Ông Trực cho biết: Từ nguồn hỗ trợ 60 triệu đồng của Nhà nước, cộng thêm 40 triệu đồng gia đình gom góp, cùng sự chung tay của cán bộ, chiến sĩ Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Gia Lai đã giúp mình xây dựng nhà.

“Giờ có nhà mới rồi, vợ chồng mình sẽ tập trung lao động sản xuất, nâng cao đời sống và lo cho các con. Cảm ơn Đảng, Nhà nước và các cán bộ, chiến sĩ Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Bình Định đã quan tâm, giúp đỡ gia đình mình”, ông Trực bày tỏ.

Còn tại xã Vân canh cũng có hang chục ngôi nhà sàn kiên cố, bằng bê tông, được hỗ trợ xây dựng từ Chương trình xoá nhà tạm, nhà dột nát. Gia đình anh Đinh Văn Đỗ thuộc diện hộ nghèo ở làng Hà Văn Trên xã Vân Canh được hỗ trợ 60 triệu đồng từ nguồn vốn xoá nhà tạm của Chương trình 1719 và vốn ngân sách địa phương. Ông Đỗ vay thêm 40 triệu đồng của Ngân hàng CSXH huyện để xây nhà. Trong quá trình xây nhà, ông được bà con và các đoàn viên thanh niên hỗ trợ thêm ngày công. Đầu tháng 5/2025, gia đình anh Đỗ được dọn vào ở trong ngôi nhà mới, với niềm vui khôn tả.

Anh Đỗ cho biết: Gia đình mình có 6 nhân khẩu, nhiều năm nay không có điều kiện để xây nhà, cả gia đình tá túc trong ngôi nhà tạm xiêu vẹo, dột nát. Đầu năm 2025, gia đình mình được địa phương đưa vào danh sách hỗ trợ xoá nhà tạm, nhà dột nát. Nghe tin cả gia đình mừng lắm, nhiều đêm không ngủ được, tưởng tượng về ngôi nhà mới sẽ có hình hài như thế nào?.

“Đầu tháng 3, mình được nhà nước hỗ trợ 60 triệu đồng, mình mạnh dạn vay thêm của Ngân hàng chính sách xã hội 40 triệu đồng nữa để góp vào xây căn nhà khang trang với diện tích 60m2. Ngoài nguồn vốn hỗ trợ, chính quyền và các đoàn thể địa phương còn huy động ngày công giúp gia đình mình di dời, vận chuyển vật liệu để dựng nhà. Có nhà mới đã mừng, nhưng lại được làm theo mẫu nhà sàn truyền thống của đồng bào Ba Na lại càng quý hơn. Ngày vào nhà mới, các con cháu mình vui lắm. Chúng chạy khắp nhà, sờ vào từng ngóc ngách để cảm nhận về ngôi nhà mới”, anh Đỗ bộc bạch.

Tương tự, gia đình Đinh Văn Thừa dân tộc Ba Na thuộc diện hộ nghèo ở làng Hà Văn Trên xã Vân Canh cũng được hỗ trợ 60 triệu đồng từ nguồn vốn xoá nhà tạm của Chương trình 1719 và vốn ngân sách địa phương. Anh Thừa vay thêm 40 triệu đồng của Ngân hàng chính sách xã hội để xây nhà có diện tích 60 m2.

Anh Thừa cho biết: Về kiến trúc ngôi nhà là mẫu thiết kế do chính quyền địa phương đưa ra để bà con lựa chọn. Đối với người Ba Na, từ xa xưa vẫn ở trong ngôi nhà sàn truyền thống nên khi nhận được thiết kế mô phỏng nhà sàn sẽ được hỗ trợ xây dựng, bà con nhất trí cao. Tuy bằng bê tông nhưng bà con tận dụng thêm gỗ trồng để lắp vào một số chi tiết cho hài hoà và gần gũi hơn với nhà sàn truyền thống.

Còn bà Nguyễn Thị Khóc, dân tộc Ba Na ở làng Hà Văn Dưới, xã Vân Canh thuộc diện hộ nghèo neo đơn, không có nhà ở. Thực hiện chương trình xoá nhà tạm, nhà dột nát, địa phương đã hỗ trợ cho bà Khóc số tiền 60 triệu đồng từ nguồn ngân sách tỉnh. Đồng thời, vận động bà con trong làng giúp ngày công để hoàn thành ngôi nhà vững chãi.

Bà Khóc tâm sự: Bà năm nay đã 70 tuổi, vì hoàn cảnh neo đơn nên mấy chục năm nay, bà sống tạm bợ trong một “túp lều”, ban đêm nhìn lên thấy sao trời, ban ngày thì nắng chiếu đến tận chỗ nằm. Những khi trời mưa thì không ở được, bà phải sang nhà hàng xóm để ở nhờ. Cả đời bà chỉ mong được một lần được ở trong ngôi nhà sàn truyền thống của dân tộc mình một lần. Nay được nhà nước hỗ trợ để cất một ngôi nhà mới, theo kiểu nhà sàn truyền thống của đồng bào Ba Na, bà vui lắm. Cảm ơn Đảng và Nhà nước đã quan tâm giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn.

Có thể nói, những ngôi nhà mới vừa bảo đảm chỗ ở bền vững cho người dân, vừa giữ được bản sắc của dân tộc, vừa hài hòa với thiên nhiên là điểm nhấn trong Chương trình xoá nhà tạm, nhà dột nát ở xã Vân Canh.

 Ông Nguyễn Xuân Việt, Chủ tịch UBND xã Vân Canh chia sẻ: Trong quá trình xóa nhà tạm, chính quyền luôn coi trọng việc giữ gìn kiến trúc truyền thống. Chúng tôi tham khảo ý kiến của nghệ nhân, người cao tuổi ở bản để bảo đảm nhà sàn bê tông cốt thép vẫn giữ đúng hình thức kiến trúc của đồng bào Ba Na.

“Chính quyền địa phương đã chủ động cùng với bà con tìm giải pháp để thay thế vật liệu cũ. Nhờ vậy, tuổi thọ công trình cao hơn, giảm áp lực khai thác gỗ rừng, nhưng “hồn cốt” nhà sàn vẫn được giữ nguyên vẹn”, ông Việt chia sẻ thêm.