Đặc điểm cây quả nổ

Cây quả nổ là loài thực vật nhỏ, chiều cao trung bình khoảng 20 – 50cm, chỉ một số cây cao đến 80cm. Thân cây nhỏ, vuông, có màu lục pha tím đỏ và được phủ lông nhỏ. Lá có hình bầu dục, mọc đối xứng, mép lá có rìa lông cứng và mặt trên được bao phủ một lớp lông thưa. Rễ mọc thành củ, màu vàng nâu và có hình dạng tròn dài.

Hoa mọc ở ngọn hoặc ở nách lá, hoa lớn, có khoảng 5 cánh, màu xanh tím. Quả nang, có màu nâu đen khi chín. Quả thường “nổ” bắn ra hạt đen, dẹt khi tiếp xúc với nước. Chính vì vậy mà còn được gọi là cây quả nổ hoặc cây nổ.

Cây ra hoa vào tháng 6 – 7 và sai quả vào tháng 8 – 10 hằng năm.

Tác dụng của cây quả nổ

Theo Y học cổ truyền: Rễ của cây quả nổ được mô tả có vị ngọt, cay, tính mát. Lá của cây có vị cay, hơi đắng, tính lạnh và chứa ít độc. Sử dụng lá với liều lượng cao có thể gây nôn.

Cây quả nổ được sử dụng trong y học cổ truyền để thanh nhiệt và giải độc, lợi tiểu, giúp cải thiện sự hoạt động của hệ tiết niệu.

Hạt của cây quả nổ thường được sử dụng bên ngoài để điều trị vết thương, nứt nẻ da và mụn nhọt.

Rễ cây được tán bột mịn để sử dụng làm thuốc bổ, và được sử dụng để điều trị các bệnh như viêm loét dạ dày, viêm tá tràng, sỏi thận và sỏi bàng quang.

Rễ cũng được cho là có khả năng hỗ trợ trong điều trị tiểu đường, đau răng, cảm mạo và huyết áp cao.

Cây quả nổ là một nguồn tài nguyên quý bởi các tác dụng y học cổ truyền của nó và có thể được sử dụng để cải thiện sức khỏe và điều trị một loạt các bệnh lý.

Theo Y học hiện đại cây quả nổ có những tác dụng như:

Tác dụng chống oxy hóa: Rễ cây nổ đã được nghiên cứu và cho thấy tác dụng chống oxy hóa, giúp chống lại các gốc tự do trong cơ thể.

Hoạt tính kháng khuẩn: Người ta nhận thấy nhiều chiết xuất khác nhau từ tất cả các bộ phận của cây quả nổ đều nhận thấy tác dụng kháng khuẩn đáng kể. Vì vậy, cây được dùng trong điều trị các bệnh nhiễm khuẩn đường tiết niệu, răng miệng...

Tác dụng chống ung thư: Kết quả chiết xuất từ thân và lá của cây cho thấy tác dụng chống lại tình trạng ung thư gan. Bên cạnh đó, chiết xuất methanol từ thân cây trái nổ còn có tác dụng chống ung thư vú.

Tác dụng hạ đường huyết: Theo nghiên cứu chiết xuất methnolic từ toàn cây trái nổ có tác dụng làm giảm lượng đường huyết trên thỏ.

Tác dụng trên dạ dày: Kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy chiết xuất nước từ rễ của cây trái nổ là hoạt chất Bergenin có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày, chống tình trạng loét dạ dày.

Đối với hệ tim mạch: Chiết xuất Bergenin từ cây trái nổ dùng trên chuột ghi nhận khả năng ổn định nhịp tim. Bergenin cũng có tác dụng làm giảm lipid trong máu, phòng tránh tình trạng xơ vữa động mạch ở một số con chuột thực nghiệm bị chứng tăng lipid máu.

Một số bài thuốc từ cây quả nổ

Chữa tiểu đường type 2: Dùng 75g cây tươi hoặc khô 25g đem sắc uống/ngày, trong nhiều ngày.

Chữa chứng cao huyết áp: Chuẩn bị 12 hoa tươi hoặc khô đều được. Thêm nước vào và sắc uống hằng ngày.

Trị sỏi thận: Dùng 20g cây nổ, kim tiền thảo 20g, rễ cỏ tranh 15g, dứa dại 15g đem sắc với 1.5 lít nước, còn lại khoảng 1 lít, đem chia thành nhiều lần uống trong ngày.

Hỗ trợ điều trị thận hư suy: Dùng cây nổ, cây quýt gai, cây mực, cây muối mỗi vị 20g phơi khô sắc với 1,5 lít nước, sắc cạn còn 700ml chia ra uống trong ngày. Chia nước sắc thành nhiều lần uống và dùng hết trong ngày. Dùng bài thuốc liên tục trong vòng 30 ngày để nhận thấy cải thiện.

Điều trị cảm sốt: Dùng 12g cây quả nổ đem thái nhỏ và hãm lấy nước uống hằng ngày. Dùng bài thuốc khoảng 1 – 3 ngày sẽ thấy tình trạng sốt được cải thiện đáng kể.

Chữa sốt nóng, khát nước: Vỏ rễ 6g, sắc với 200ml nước còn 50ml uống trong ngày.

Chữa chứng hay chóng mặt, choáng váng, mệt mỏi, run chân tay: Rễ cây nổ với dây đau xương lượng bằng nhau (8g), sắc uống.

Chữa ghẻ lở bị nhiễm trùng tụ cầu gây mủ: Dùng thân cây nổ đốt thành than tán, bột rắc lên vết thương. Có nơi dùng cho người bị bệnh phong (hủi).

Chữa viêm nhiễm đường tiết niệu, thận: Toàn cây tươi 75 – 112 g hoặc dược liệu khô 25 – 38g sắc lấy nước để riêng. Và tán bột thêm 20 g khô. Dùng nước thuốc sắc để uống thuốc bột, vào buổi sáng lúc mới ngủ dậy.

Chữa đau răng viêm lợi: Rễ cây nổ sắc nước đặc, ngậm rồi nhổ đi, không nuốt.

Lưu ý

Cây quả nổ có tính hàn và mát vì vậy không nên dùng cho người không có thực nhiệt và người hư hàn.

Nước sắc từ rễ cây trái nổ còn được dùng như một loại thuốc phá thai. Vì vậy, phụ nữ mang thai không được dùng loại thuốc này.

Trẻ sơ sinh, người có huyết áp và đường huyết thấp nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng dược liệu quả nổ.

Không sử dụng tuỳ tiện dược liệu. Chỉ sử dụng khi có sự cho phép, kê đơn bởi thầy thuốc. Không uống quá liều lượng được hướng dẫn hay lạm dụng sử dụng trong thời gian dài. Tùy vào cơ địa mỗi người mà thuốc sẽ có thời gian phát huy tác dụng khác nhau.