Nguy cơ ngộ độc từ quả hồng châu

Cụ thể, liên tiếp trong hai ngày 31/7 và 1/8, Bệnh viện Đa khoa Đông Văn (tỉnh Hà Giang) đã tiếp nhận 11 trẻ, đều là người DTTS, ở xã Tả Lủng, huyện Đồng Văn, bị ngộ độc quả hồng châu. Trong đó 1 trẻ đã tử vong, 3 trẻ nguy kịch.

Theo gia đình nạn nhân, dịp nghỉ hè không phải đi học, con em các gia đình đi cắt cỏ cho gia súc. Sau đó, trẻ rủ nhau đi hái quả hồng trâu ăn. Đến cuối buổi chiều 31/7, sau ăn, 11 trẻ đều xuất hiện triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, đau bụng, buồn nôn và được đưa đến cấp cứu, điều trị tại Bệnh viện Đa khoa huyện Đồng Văn.

Bác sĩ Vũ Văn Đại, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa huyện Đồng Văn cho hay, ngay sau khi tiếp nhận 11 nạn nhân, bệnh viện phối hợp với Trung tâm Y tế huyện Đồng Văn cấp cứu, xử trí bằng phương pháp thải độc, gây nôn, truyền dịch, lợi tiểu.

Mặc dù được điều trị tích cực, nhưng vì nhiễm độc quá nặng, cháu Sùng Thị Mỷ, 9 tuổi, trú tại thôn Chua Só, xã Tả Lủng đã tử vong.

Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Giang đã hội chẩn, tiên lượng có 3 bệnh nhân nặng đã chuyển xuống Bệnh viện Nhi Trung ương điều trị.

Điều đáng nói, đây không phải lần đầu tiên xảy ra tình trạng ngộ độc do ăn quả hồng châu, bởi trước đó, nhiều tỉnh miền núi như Hà Giang, Lai Châu cũng ghi nhận các trường hợp tử vong và nhập viện vì ăn loại quả này.

Trước đó vào tháng 10/2021, tại huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai, 17 em học sinh hái quả hồng châu ăn, sau đó bị ngộ độc, trong đó 1 em tử vong. Nhiều trẻ nặng cũng phải chuyển xuống Bệnh viện Nhi Trung ương điều trị.

Ngộ độc quả hồng châu dẫn tới suy hô hấp, trụy tim mạch

Cây hồng châu có tên khoa học (Capparis versicolor Griff), họ Màn màn (Capparaceae). Tên gọi theo địa phương khác là: cây Rom, cây Mề gà, cây Khua mật, cây Móc quạ (Thái Nguyên), chi pản sloa (Cao Bằng)..., thường mọc ở khu vực núi đá.

Đây là một dạng cây dây leo, vỏ thân cây màu xanh nhạt, có gai nhọn, cứng. Lá cây to gần bằng 2 ngón tay người lớn, dài từ khoảng 11-12 cm, màu của lá xanh đậm.

Quả tròn to gần bằng quả trứng gà, vỏ nhẵn mượt không có lông, quả non vỏ màu xanh nhạt, khi quả chín vỏ có màu tím và hơi mềm, bửa vào trong, có lớp vỏ mầu hồng, mỗi quả có từ 4 - 6 hạt, các hạt có một lớp cùi màu trắng đục, nhiều nước và mềm bao bọc, bên trong cùi có một hạt to bằng hạt ngô có màu tím và hơi dẹp.

Quả hồng châu thường chín rộ từ tháng 6 - 8 hằng năm. Vì thế đây cũng là các tháng trong năm thường ghi nhận các vụ ngộ độc do ăn phải quả hồng châu và chủ yếu là trẻ em, tập trung ở độ tuổi từ 6 - 12 tuổi.

Độc tố của quả hồng châu là alcaloid, chứa chính trong nhân hạt (chưa thấy trong cùi) của quả. Độc tính của chúng tác động chủ yếu lên tế bào cơ tim và gây phù phổi cấp, khi ăn phải sẽ bị suy hô hấp, trụy tim mạch dẫn đến tử vong. Một số hoạt chất khác có thể gây tổn thương các cơ quan như gan, thận.

Thử nghiệm trên động vật cho thấy liều tối thiểu gây chết (LDmin) qua đường tiêu hóa của hạt có cả cùi đối với thỏ là 18g/kg thể trọng, đối với chuột cống trắng là 72g/kg thể trọng (động vật chết do suy hô hấp và trụy tim mạch).

Hiện nay chưa có thuốc điều trị giải độc đặc hiệu do ngộ độc quả hồng châu, mà chỉ điều trị các triệu chứng và điều trị căn nguyên là chủ yếu. Chính vì thế, công tác sơ cứu tại chỗ là rất quan trọng.

Khi có biểu hiện ngộ độc do ăn quả hồng châu, người ngộ độc cần được gây nôn và rửa dạ dầy để thải bớt độc tố ra ngoài càng nhanh càng tốt. Các chức năng sống cần được duy trì bằng các phương pháp trợ tim, trợ hô hấp, chống co giật…

Đồng thời, cần khẩn trương đưa bệnh nhân tới cơ sở y tế gần nhất để được tổ chức hội chẩn theo đúng phác đồ, nhanh chóng thải độc cho các bệnh nhân.

Để phòng chống những trường hợp ngộ độc tương tự, các bác sỹ cũng khuyến cáo người dân, đặc biệt là trẻ em tuyệt đối không ăn các loại rau, củ, quả lạ mọc trong rừng không rõ nguồn gốc, trong đó có quả hồng châu để phòng ngừa các vụ ngộ độc có thể dẫn đến tử vong.