Chiều muộn ngày 20/8, những người dân từng mất nhà vì trận lũ cuối tháng 7, ở các bản Cửa Rào 2, bản Thạch Dương hớt hải chạy ngược qua cầu Cửa Rào. Bên ấy, là các ban ngành đoàn thể xã Tương Dương, áo quần đẫm mồ hôi, đang đo vẽ, khoanh vùng các thửa đất quy hoạch điểm tái định cư cho họ.

Tại điểm tái định cư nằm sát bản Thạch Dương này, chính quyền đã khảo sát, cắm mốc và bố trí quy hoạch 6 vị trí đất ở, cho năm hộ dân ở bản Cửa Rào 2, một hộ dân ở bản Thạch Dương bị lũ cuốn trôi nhà.

Bà Đậu Thị Hợi ở bản Cửa Rào 2 – một trong nhiều hộ dân bị lũ cuốn trôi nhà, không thể ở được tại chỗ cũ, tâm sự: Tôi và bốn hộ khác được trưởng bản gọi sang để bắt thăm nhận đất. Sắp tới, chính quyền sẽ hỗ trợ chúng tôi dựng lại nhà. Trước mắt, phải ổn định chỗ ở, sau đó mới tính chuyện lâu dài được.

Thông tin từ xã Tương Dương cho thấy, trong số những hộ dân bị ảnh hưởng vì mưa lũ, có 34 hộ bắt buộc phải di dời và làm nhà ở vị trí khác. Nhiều gia đình trong số này buộc phải di dời tái định cư do gia đình không còn quỹ đất. Điều này buộc chính quyền xã phải khảo sát, bố trí đất ở cho người dân.

Bí thư Đảng ủy xã Tương Dương Lê Văn Lương kể: Song hành với việc khắc phục hậu quả thiên tai khi lũ rút, chính quyền địa phương đã khảo sát, tìm đất dựng nhà cho những hộ dân bị lũ cuốn trôi nhà. 

Họ là những hộ không còn nhà, không có đất và không thể tìm được đất để dựng nhà. Những căn nhà tái định cư sắp được xây dựng là từ chương trình hỗ trợ nhà ở cho người dân vùng lũ do Bộ Công an thi công.

Việc bố trí tái định cư xen dắm, di vén lên cao như xã Tương Dương không phải dễ dàng bởi phụ thuộc quá nhiều vào vị trí mặt bằng, về nguy cơ có thể xảy ra sạt lở, về việc có liên quan đến nguồn gốc đất thuộc phạm vi rừng phòng hộ quản lý hay không.

Dẫn chứng cụ thể tại xã Mường Xén. Qua thống kê của địa phương, toàn xã có 21 nhà dân sẽ được Bộ Công an hỗ trợ xây dựng trong đợt này do bị sạt lở, do nằm trong vùng có nguy cơ cao về thiên tai, buộc phải di dời. Hiện tại, mới chỉ có 9 hộ dân đã tìm được đất. Còn lại vẫn đang đối mặt với nỗi lo thiếu đất dựng nhà sau lũ.

Chủ tịch UBND xã Mường Xén Lô Đình Thụ chia sẻ: Rất căng thẳng. Cấp trên thì giao phải sớm bố trí nhà ở cho người dân trong tháng 9. Nhưng mặt bằng là khâu nan giải nhất. Chỗ làm được thì lại dính vào rừng phòng hộ, rừng sản xuất cả. Nếu làm thủ tục chuyển đổi thì rất mất thời gian, khó hoàn thành theo khung lịch cấp trên giao.

Để có đất dựng lại nhà cho những hộ dân bị ảnh hưởng lũ lụt, nhiều xã miền núi Nghệ An đang chật vật tìm mặt bằng phù hợp. Nhưng, ở vùng miền núi cao, độ dốc lớn, dễ sạt trượt, nguy cơ lũ ống, lũ quét thì việc tìm được vị trí đảm bảo để dựng lại nhà cho người dân là quá khó khăn. Trong khi đó, nếu quy hoạch, đầu tư, xây dựng các điểm tái định cư thì lại mất rất nhiều thời gian trong việc khảo sát, chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, tìm và bố trí nguồn vốn…

Chủ tịch UBND xã Lượng Minh Nguyễn Văn Hòa thông tin: Đợt mưa lũ khiến nhiều hộ dân mất nhà, nhiều hộ nằm trong vùng nguy cơ cao về sạt lở… phải di dời. Trước mắt, họ ở tạm nhà người quen. Còn lâu dài thì phải bố trí tái định cư mới ổn định cuộc sống. Chúng tôi đang đau đầu về việc tìm mặt bằng dựng lại nhà cho dân.

Theo ông Hòa, dự kiến sẽ bố trí 2 điểm tái định cư ở khu vực bản Lạ với quy mô 50 hộ dân, nằm gần UBND xã hiện nay. Nhưng, để bắt tay vào thực hiện thì còn rất gian nan. "Trước mắt, chúng tôi đang cho cán bộ khảo sát vị trí, tham mưu cấp trên xin chủ trương đầu tư, thực hiện".

Câu chuyện tìm đất dựng nhà sau lũ đầy nhọc nhằn và chông gai như chính câu chuyện tìm kế mưu sinh của người dân nơi đây, nhưng là việc ...phải làm.