Trợ giúp pháp lý gắn với đưa pháp luật đến từng thôn, bản

Những năm qua, công tác trợ giúp pháp lý gắn với tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật ở Lào Cai được triển khai sâu rộng, đặc biệt tại các thôn, bản vùng sâu, vùng xa – nơi đời sống người dân còn nhiều khó khăn.

Chị Bàn Thị Tình, dân tộc Dao ở thôn Khe Hùm, xã Phúc Lợi, là hộ có hoàn cảnh khó khăn, ít hiểu biết pháp luật. Đầu năm 2025, gia đình chị có nhu cầu chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất vườn tạp sang đất thổ cư nhưng không biết phải thực hiện thủ tục ra sao. Nhờ sự hỗ trợ của cán bộ xã và Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh Lào Cai, chị đã được hướng dẫn, tư vấn tận nhà, giúp hoàn thiện hồ sơ nhanh chóng, đúng quy định. “Nhờ cán bộ giúp đỡ, gia đình tôi hoàn thiện thủ tục nhanh, đầy đủ và chính xác. Chúng tôi rất cảm ơn các cấp chính quyền,” chị Tình chia sẻ.

Phúc Lợi là xã có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, trình độ nhận thức không đồng đều, thời gian qua, xã Phúc Lợi đã làm tốt công tác phối hợp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh tổ chức các chuyên đề trợ giúp pháp lý thiết thực, như: phòng chống ma tuý, vi phạm hành chính, luật đất đai, xử lý nợ, hôn nhân gia đình… với hình thức linh hoạt, dễ hiểu, dễ nhớ.

 Ông Bùi Văn Khương, Chủ tịch UBND xã Phúc Lợi cho biết: Một trong những thách thức lớn nhất trong thực hiện trợ giúp pháp lý ở địa phương là người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số không biết mình có quyền được trợ giúp pháp lý, dù nằm trong diện được miễn phí hoàn toàn theo quy định của pháp luật. Nhờ làm tốt công tác phối hợp, tuyên truyền về trợ giúp pháp lý nên đến nay, người dân trên địa bàn xã đã được tiếp cận hỗ trợ pháp lý. Hoạt động trợ giúp pháp lý đã đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức pháp luật cộng đồng, hạn chế tranh chấp, khiếu kiện kéo dài, góp phần giữ vững an ninh trật tự cơ sở, tạo nền tảng vững chắc để thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới.

Đa dạng hình thức nội dung sát thực tiễn

Qua rà soát, Lào Cai hiện có tỷ lệ lớn người thuộc diện được trợ giúp pháp lý như người có công, hộ nghèo, cận nghèo, người dân tộc thiểu số, người khuyết tật, người cao tuổi và trẻ em. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, số vụ việc được tiếp cận trợ giúp pháp lý còn hạn chế, nhiều trường hợp chỉ tìm đến khi sự việc đã xảy ra.

Để nâng cao khả năng tiếp cận của người dân, đặc biệt là các nhóm yếu thế, tỉnh Lào Cai đã tăng cường truyền thông, đổi mới phương pháp và mở rộng mạng lưới trợ giúp pháp lý từ cơ sở. 

Cùng với đó, Sở Tư pháp phối hợp chặt chẽ với các ngành, đoàn thể trong đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ xã, trưởng thôn, hòa giải viên và người có uy tín. Mạng lưới này trở thành “cánh tay nối dài” của ngành tư pháp, giúp người dân được tư vấn, hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn pháp lý kịp thời, đồng thời ngăn ngừa vi phạm pháp luật ngay từ cơ sở.

Từ đầu năm 2025 đến nay, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Lào Cai đã tiến hành trợ giúp pháp lý 1.319 vụ việc và việc cho 1.145 người trong đó tham gia tố tụng 773 vụ việc, tư vấn pháp luật cho 546 vụ việc và việc.

Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Lào Cai đã tổ chức 2 hội nghị tập huấn về trợ giúp pháp lý cho 120 người tại xã Mường Khương và Phường Sa Pa; tổ chức 49 cuộc truyền thông pháp luật tại địa bàn cơ sở với gần 3.500 lượt người dân tham dự trực tiếp. 

Ngoài ra, triển khai thực hiện Dự án “Tăng cường trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế” do Ngân hàng thế giới tài trợ Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Lào Cai đã tổ chức 01 Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm, nâng cao hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý và 13 Hội nghị tập huấn trợ giúp pháp lý cho 800 lượt người tham dự.

Những năm qua, hoạt động trợ giúp pháp lý đã quan tâm hỗ trợ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người nghèo và các đối tượng chính sách, đối tượng yếu thế, người khuyết tật. Qua đó thể hiện tính nhân văn, nhân đạo sâu sắc của Đảng, Nhà nước về công tác an sinh xã hội, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật. 

Đặc biệt, sự tham gia của các trợ giúp viên pháp lý trong quá trình giải quyết vụ việc tại cơ quan tố tụng đã giúp bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.

Ông Nguyễn Hưng Tĩnh, Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai, cho biết: “Để nâng cao hiệu quả trợ giúp pháp lý và bảo vệ quyền lợi cho người nghèo, người yếu thế, ngành Tư pháp sẽ tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức truyền thông, phổ biến pháp luật, trong đó có việc sử dụng ngôn ngữ đơn giản, gần gũi, kết hợp tiếng dân tộc để bà con dễ hiểu; đồng thời phát huy vai trò của cơ quan thường trực Hội đồng phối hợp PBGDPL tỉnh trong hướng dẫn, kiểm tra và nhân rộng các mô hình hiệu quả.”

Việc trợ giúp pháp lý tại các xã vùng cao, vùng dân tộc thiểu số mang ý nghĩa vô cùng quan trọng, không chỉ đơn thuần là hỗ trợ về mặt pháp luật mà còn là một biện pháp thiết yếu nhằm thúc đẩy công bằng xã hội và bảo vệ quyền con người tại những khu vực còn nhiều khó khăn.

Đồng bào dân tộc thiểu số thường đối mặt với nhiều rào cản, như khoảng cách địa lý, ngôn ngữ, trình độ nhận thức pháp luật còn hạn chế, và khó khăn kinh tế, khiến họ dễ bị tổn thương và khó tiếp cận với công lý khi có tranh chấp hoặc vướng mắc pháp lý.

 Sự hiện diện của các tổ chức trợ giúp pháp lý và luật sư tình nguyện giúp xóa đi những rào cản này. Họ cung cấp những tư vấn pháp luật miễn phí kịp thời, đại diện người dân tham gia tố tụng, giúp đồng bào hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, đồng thời sử dụng pháp luật để bảo vệ lợi ích hợp pháp của bản thân.

Quan trọng hơn, trợ giúp pháp lý còn góp phần nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân; bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân, hạn chế tình trạng vi phạm pháp luật do thiếu hiểu biết; củng cố niềm tin của đồng bào vào hệ thống pháp luật và chính quyền, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.