Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và chính sách dân tộc giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Thanh Hóa xác định công tác trợ giúp pháp lý (TGPL) là nhiệm vụ trọng tâm, nhằm bảo đảm quyền tiếp cận công lý cho người dân, đặc biệt là đồng bào DTTS, người nghèo, người yếu thế. Ở những vùng miền núi, biên giới, điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn, hiểu biết pháp luật của người dân còn hạn chế, dễ phát sinh tranh chấp, vi phạm đáng tiếc.

Điển hình, như vụ việc xảy ra tại xã Nhi Sơn (huyện Mường Lát cũ). Do mâu thuẫn cá nhân, tháng 6/2024, ông T.V.S, người Mông, đã rủ hai con trai phá hơn 6.000 m2 sắn của hàng xóm, gây thiệt hại hơn 34 triệu đồng. Cả ba bố con bị khởi tố về tội “Hủy hoại tài sản”.

Là người DTTS sinh sống tại vùng đặc biệt khó khăn, ông S. được Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh Thanh Hóa cử Trợ giúp viên pháp lý (TGVPL) Hà Văn Khôi, Chi nhánh số 01, tham gia bào chữa miễn phí. Không chỉ thực hiện vai trò pháp lý, anh Khôi còn tận tình giải thích để các bị cáo hiểu hành vi sai phạm, thành khẩn khai báo, hợp tác với cơ quan tố tụng.

Tại phiên tòa, TGVPL Hà Văn Khôi trình bày nhiều tình tiết giảm nhẹ, như nhân thân tốt, phạm tội lần đầu, hoàn cảnh khó khăn, động cơ do mâu thuẫn cá nhân… Kết quả, cả ba bố con ông S. bị tuyên tổng cộng 40 tháng tù, nhưng cho hưởng án treo. Bản án vừa nghiêm minh, vừa nhân văn, tạo cơ hội cho người lầm lỗi sửa sai, hòa nhập cộng đồng.

Nhận thức rõ nhu cầu TGPL ở miền núi, những năm qua, Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh Thanh Hóa đã triển khai nhiều hình thức hỗ trợ linh hoạt, phù hợp thực tế. Ngoài việc tư vấn, đại diện, tham gia tố tụng cho người được TGPL, Trung tâm còn đẩy mạnh truyền thông, phổ biến pháp luật qua các đợt TGPL lưu động, phối hợp đoàn thể, chính quyền cơ sở tiếp cận người dân; phát hành tờ gấp pháp luật song ngữ, cung cấp thông tin qua báo chí, bảng tin, hộp thư pháp lý...

Theo thống kê của Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh, từ đầu năm đến nay, đơn vị đã thực hiện hơn 1.300 vụ việc TGPL, tăng 5,1% so với cùng kỳ năm trước; trong đó có 762 vụ việc chuyển từ kỳ trước và hơn 540 vụ việc được thụ lý mới.

Đặc biệt, từ đầu năm 2024 đến nay, hàng chục đợt TGPL lưu động đã được tổ chức tại các xã miền núi, biên giới của tỉnh. Mỗi buổi không chỉ cung cấp kiến thức pháp luật cơ bản mà còn giải đáp thắc mắc về hôn nhân, đất đai, vay vốn, thừa kế… giúp người dân nâng cao hiểu biết, sống và làm việc theo pháp luật.

Trong bối cảnh xã hội phát triển, yêu cầu với đội ngũ TGVPL ngày càng cao. Họ không chỉ giỏi nghiệp vụ mà còn phải am hiểu phong tục, văn hóa địa phương, có kỹ năng giao tiếp và thấu hiểu tâm lý đồng bào. Trung tâm thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ năng, đặc biệt là tư vấn cho nhóm yếu thế như trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật và đồng bào DTTS.

TGVPL Hà Văn Khôi chia sẻ: “Với mỗi nhóm đối tượng, chúng tôi có cách tiếp cận khác nhau. Với trẻ em cần thân thiện; người khuyết tật cần tế nhị; còn với đồng bào DTTS, điều quan trọng là kiên nhẫn, nói dễ hiểu, tôn trọng phong tục để họ tin tưởng và hợp tác”.

Thực tế cho thấy, ở những nơi công tác TGPL được triển khai hiệu quả, người dân chủ động hơn trong việc tìm hiểu và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Hoạt động TGPL không chỉ giúp người dân tiếp cận công lý, mà còn góp phần giữ gìn an ninh trật tự, củng cố niềm tin của đồng bào vào chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Những chuyến xe TGPL đến bản làng vùng cao không chỉ mang theo kiến thức pháp luật mà còn lan tỏa tinh thần nhân văn, để ánh sáng công lý đến với mọi người dân, dù ở nơi xa xôi nhất, góp phần xây dựng cuộc sống bình yên, no ấm, văn minh nơi phên giậu Tổ quốc.