Dự án Luật An ninh mạng mới, được xây dựng trên cơ sở hợp nhất Luật An toàn thông tin mạng (đã ban hành 10 năm) và Luật An ninh mạng (đã ban hành 7 năm), đang được cơ quan soạn thảo hoàn thiện để trình Quốc hội tại kỳ họp sắp tới.

Các hành vi bị đề xuất nghiêm cấm bao gồm: Sử dụng AI để tạo dựng, chỉnh sửa, lan truyền các đoạn clip, hình ảnh, âm thanh, văn bản có nội dung vu cáo, bôi nhọ; Giả mạo danh tính, nhận dạng, giọng nói hoặc hình ảnh của người khác nhằm xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Việc siết chặt quy định này được coi là bước đi cần thiết để kiểm soát các công nghệ deepfake (sản phẩm giả mạo cực kỳ chân thật tạo ra từ AI) đang ngày càng tinh vi và khó phát hiện. Việc phát tán nội dung giả mạo không chỉ ảnh hưởng đến uy tín, danh dự cá nhân mà còn có thể đe dọa đến an ninh, trật tự xã hội và gây hoang mang dư luận.

Gần 80% dân số Việt Nam sử dụng internet, trong đó có khoảng 76,5 triệu người dùng mạng xã hội, mặt khác, chúng ta đôi chưa thực sự cảnh giác, có một hệ “miễn dịch” khoẻ trước các nguy cơ về an ninh an toàn. Đối với tội phạm, đây đúng là “mỏ vàng” để khai thác, lừa đảo.

Hiện nay, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đã phát triển đến mức có thể tạo ra những sản phẩm giả mạo chỉ trong thời gian rất ngắn. Chỉ cần vài giây ghi âm giọng nói hoặc một số hình ảnh trên mạng xã hội, các công cụ AI có thể tái tạo gần như chính xác ngoại hình, giọng điệu và cử chỉ của một người thật, từ người nổi tiếng, doanh nhân đến lãnh đạo cơ quan nhà nước.

 Những hình ảnh và giọng nói “sao y bản chính” này sau đó dễ dàng được lồng ghép vào các video, bài phát biểu hoặc nội dung tuyên truyền sai lệch, khiến người xem khó phân biệt thật – giả và dễ bị dẫn dắt bởi thông tin bịa đặt.

Trên thực tế, hàng loạt vụ lừa đảo sử dụng công nghệ AI đã được cơ quan công an cảnh báo. Từ việc giả giọng người thân để yêu cầu chuyển tiền, ghép khuôn mặt vào video nhạy cảm để tống tiền, đến mạo danh lãnh đạo cơ quan nhà nước để chiếm đoạt tài sản, tất cả đều được thực hiện bằng công nghệ giả lập giọng nói và hình ảnh.

Việc cập nhật, bổ sung quy định về AI trong dự thảo Luật An ninh mạng mới thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc xây dựng hành lang pháp lý hiện đại, bắt kịp xu thế công nghệ. Khi khung pháp lý được hoàn thiện, không chỉ giúp ngăn chặn hiệu quả các hành vi lừa đảo, mạo danh, bôi nhọ bằng AI, mà còn góp phần tạo môi trường mạng an toàn, minh bạch – nền tảng quan trọng cho phát triển kinh tế số và xã hội số của Việt Nam.

Khi hành lang pháp lý được cập nhật, Nhà nước sẽ có cơ sở rõ ràng để xử lý các hành vi lợi dụng AI để giả mạo, vu khống, bôi nhọ hoặc chiếm đoạt thông tin cá nhân, thay vì phải áp dụng các quy định chung chưa đủ cụ thể. Qua đó, luật không chỉ đóng vai trò “ngăn chặn”, mà còn tạo môi trường an toàn cho sự phát triển của công nghệ, đảm bảo AI phục vụ con người chứ không trở thành công cụ gây hại trong xã hội số.