Theo Quyết định số 861/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 612/QĐ-UBDT ngày 16/9/2021 của Ủy ban Dân tộc, tỉnh Đắk Nông hiện có 46 xã thuộc vùng DTTS, 143 thôn đặc biệt khó khăn. Toàn tỉnh có 5 tôn giáo lớn đang hoạt động gồm: Phật giáo, Công giáo, Tin lành, Cao đài, Giáo hội Cơ đốc Phục lâm Việt Nam với khoảng 283.619 tín đồ, trong đó tín đồ DTTS, chiếm khoảng 38,8%.

Triển khai, thực hiện các chương trình, chính sách, dự án đối với vùng đồng bào DTTS và miền núi, giai đoạn 2019-2024, tỉnh Đắk Nông đã đầu tư nhiều công trình công trình giao thông, trường học, nhà sinh hoạt cộng đồng; hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho hàng nghìn hộ đồng bào DTTS; giúp hàng nghìn hộ đồng bào DTTS vay vốn ưu đãi Ngân hàng chính sách; đầu tư các dự án bố trí, sắp xếp ổn định dân cư. 

Đặc biệt, thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ 2021 - 2025 (Chương trình MTQG 1719), tỉnh Đắk Nông được phân bổ tổng nguồn vốn đầu tư ngân sách nhà nước gần 1.192 tỷ đồng, đã thực hiện giải ngân hơn 578,4 tỷ đồng, đạt 48,53% tổng kế hoạch vốn.

Đến nay, toàn tỉnh có 40/60 xã đạt chuẩn Nông thôn mới, trong đó có 5 xã đạt chuẩn Nông thôn mới nâng cao. Tỷ lệ hộ nghèo chung toàn tỉnh giảm từ 10,52% (năm 2019) xuống còn 5,18%, trong đó hộ nghèo đồng bào DTTS giảm 24,15% (năm 2019) xuống còn 13,24%. Hiện 100% số xã, thôn, buôn, bon có điện lưới quốc gia, 99% số hộ dân sử dụng điện, 92% hộ dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh, 100% số xã có đường ô tô đến trung tâm xã; giảm 30% số xã đặc biệt khó khăn và 50% số thôn đặc biệt khó khăn…

Cùng với đó, tự do, tín ngưỡng vùng đồng bào DTTS luôn được bảo đảm, giáo dục đào tạo có nhiều chuyển biến tích cực; công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe Nhân dân được chú trọng; các giá trị văn hóa - lịch sử truyền thống tiếp tục được được bảo tồn, phát huy; hệ thống chính trị cơ sở vùng DTTS được củng cố, kiện toàn và ngày càng phát huy hiệu quả; quốc phòng, an ninh được giữ vững, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; khối Đại đoàn kết toàn dân tộc ngày càng được củng cố và tăng cường...

Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn những tồn tại, hạn chế như: Tình hình kinh tế - xã hội trong vùng đồng bào DTTS vẫn khó khăn; tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh nhưng chưa bền vững; một số chương trình, dự án triển khai còn chậm và còn nhiều vướng mắc, nhiều chính sách chưa đạt được mục tiêu đề ra; vẫn còn tình trạng dân di cư tự do sống trong rừng và các khu vực khó khăn, cách xa trung tâm; một số vấn đề bức xúc như thiếu đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt giải quyết chưa hiệu quả…

Hiện thực hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, Đại hội đề ra mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc trong giai đoạn tới như: tăng trưởng kinh tế bình quân các tỉnh vùng đồng bào DTTS và miền núi đạt tối thiểu từ 6,0 - 6,5%/năm; thu nhập bình quân người DTTS bằng 1/2 bình quân chung cả nước; phấn đấu tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 2%, riêng tỷ lệ đồng bào DTTS giảm từ 3% trở lên; phấn đấu cơ bản không còn các xã, thôn đặc biệt khó khăn; 70% số xã vùng đồng bào DTTS và miền núi đạt chuẩn nông thôn mới; 100% thôn, bon có đường ô tô đến trung tâm được nhựa hóa, bê tông hóa; 100% hộ gia đình được sử dụng điện; trên 85% số xã, thôn vùng đồng bào DTTS và miền núi có đủ cơ sở hạ tầng đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đời sống của người dân...

Quy hoạch sắp xếp, di dời, bố trí 100% hộ DTTS đang cư trú phân tán; 100% xã có nhà văn hóa xã sinh hoạt cộng đồng; 100% hộ DTTS có thẻ bảo hiểm y tế; tỷ lệ người DTTS trong độ tuổi lao động được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu; trên 95% cán bộ, công chức cấp xã của vùng có trình độ chuyên môn từ trung cấp trở lên; quan tâm bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc; tăng cường khối Đại đoàn kết các dân tộc, giữ vững ổn định chính trị và quốc phòng an ninh vùng đồng bào DTTS.

Tại Đại hội, các đại biểu tham dự đã nghe báo cáo tham luận của các tập thể, cá nhân là điển hình tiên tiến trên các lĩnh vực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phát huy vài trò Người có uy tín, bảo tồn văn hóa truyền thống các DTTS.

Phát biểu chỉ đạo Đại hội, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Y Vinh Tơr ghi nhận và chúc mừng những kết quả đã đạt được của Đảng bộ, chính quyền, quân và dân các dân tộc tỉnh trong thời gian qua, đặc biệt biểu dương sự nỗ lực, cố gắng của đồng bào các DTTS đã chung sức, đồng lòng từng bước làm “thay da đổi thịt” vùng DTTS và miền núi của tỉnh nhà, góp phần cùng với đồng bào DTTS cả nước không ngừng thực hiện công cuộc đổi mới, bảo vệ, xây dựng và phát triển quê hương, đất nước.

Thứ trưởng đề nghị Đảng bộ, chính quyền, quân và dân các DTTS tỉnh Đắk Nông cần tiếp tục khẳng định những thành quả về thực hiện chính sách dân tộc và phát triển KT-XH, bảo đảm quốc phòng - an ninh tại vùng đồng bào DTTS và miền núi. Đồng thời, Đại hội cần nhận định rõ các thuận lợi, tiềm năng, lợi thế cũng như khó khăn, thách thức vùng DTTS và miền núi để đề ra các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp thực hiện hiệu quả, bền vững cho giai đoạn 2024 - 2029.

Thứ trưởng Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Y Vinh Tơr đề nghị, thời gian tới cấp ủy, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện hiệu quả một số vấn đề: Tiếp tục lãnh đạo, tổ chức tốt việc nghiên cứu và quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về công tác dân tộc, đại đoàn kết dân tộc và chính sách dân tộc; triển khai thực hiện hiệu quả các Kết luận Bộ Chính trị, Nghị quyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quyết định. Quan tâm thực hiện hiệu quả, thực chất trong thực thi các chính sách dân tộc, tập trung ưu tiên nguồn lực đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi...

Huy động thực hiện hiệu quả Chương trình MTQG 1719 gắn kết chặt chẽ với các Chương trình MTQG. Đồng thời, tiếp tục tập trung nguồn lực, giải quyết hiệu quả các nhu cầu bức thiết, cấp bách của đồng bào DTTS theo chính sách quy định về đất ở, đất sản xuất, nhà ở; thực hiện hiệu quả phong trào xóa nhà tạm, nhà đột nát, trong đó có vùng DTTS và miền núi.

Bên cạnh đó, chú trọng xây dựng, nâng cao chất lượng hệ thống chính trị cơ sở vùng đồng bào DTTS vững mạnh, nâng cao trình độ dân trí, chất lượng nguồn nhân lực, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức người DTTS. Đặc biệt, quan tâm thực hiện tốt các chính sách, phát huy vai trò của Người có uy tín, già làng, quan tâm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của các DTTS. Thường xuyên chú trọng nhiệm vụ đảm bảo quốc phòng, an ninh, phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường, sinh thái nhất và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Đối với đồng bào các DTTS, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Y Vinh Tơr mong muốn, đồng bào các dân tộc tiếp nối truyền thống cách mạng của quê hương, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, quản lý, điều hành của Nhà nước; tiếp tục gìn giữ, không ngừng vun đắp khối đại đoàn kết các dân tộc, nỗ lực không ngừng vào công cuộc xây dựng, bảo vệ và phát triển toàn diện tỉnh Đắk Nông. 

Đồng thời, chủ động và nêu cao tinh thần tự lực, tự cường của các dân tộc và truyền thống đại đoàn kết dân tộc, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau, khắc phục mọi khó khăn, không ngừng học tập và nỗ lực vươn lên về mọi mặt để đưa buôn làng, cộng đồng và địa phương ngày càng hội nhập, phát triển, đậm đà bản sắc; chung sức, đồng lòng cùng cấp ủy đảng, chính quyền các cấp trong tỉnh thực hiện thắng lợi Quyết tâm thư của Đại hội đại biểu các DTTS tỉnh lần thứ IV năm 2024.

Tại Đại hội, thừa ủy quyền, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Y Vinh Tơr trao tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp phát triển các dân tộc” của Ủy ban Dân tộc cho 5 cá nhân có thành tích xuất sắc đóng góp cho sự nghiệp phát triển các dân tộc Việt Nam; tặng Bằng khen của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho 1 tập thể và 5 cá nhân có thành tích xuất sắc trong thực hiện chính sách dân tộc và công tác dân tộc của Đảng, Nhà nước. Nhân dịp này, Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông tặng Bằng khen cho 6 tập thể, 15 cá nhân đã có thành tích tiêu biểu, xuất sắc trong thực hiện công tác dân tộc giai đoạn 2019 - 2024.