Di tích đang trở thành phế tích

Chiến khu Đồng Bò (còn gọi là Mật khu Đá Hang), là căn cứ địa cách mạng, nơi diễn ra những trận chiến khốc liệt của quân và dân tỉnh Khánh Hòa chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ. Tại đây lưu giữ nhiều giá trị lịch sử vô giá về chiến khu xưa. 

Để phát huy giá trị di tích này, năm 2008, UBND tỉnh Khánh Hòa cho thực hiện dự án: Tái hiện căn cứ Đồng Bò, với nhiều hạng mục: Gộp Bệnh xá, đường đi, nhà dừng chân, khu nhà vệ sinh… Dự án do Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Khánh Hòa (BCHQS) làm chủ đầu tư. 

Mục tiêu dự án là, xây dựng, tái hiện lại căn cứ Đồng Bò thành một “bảo tàng sống” để giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ và thu hút khách du lịch đến tham quan. Tổng diện tích dự án là 25 héc-ta (ha), mức đầu tư hơn 11,2 tỷ đồng, từ nguồn ngân sách tỉnh Khánh Hòa.

Theo đó, BCHQS tỉnh Khánh Hòa đã thực hiện trình tự thủ tục dự án, theo đúng chủ trương của Tỉnh ủy và UBND tỉnh. Đầu năm 2014, dự án đã hoàn thành, được Sở Tài chính phê duyệt quyết toán, với vốn đầu tư hơn 21,1 tỷ đồng.

Sau khi hoàn thành, dự án Tái hiện căn cứ Đồng Bò lại không có kinh phí để quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa lịch sử, nên tiếp tục bị bỏ hoang phế. Đầu năm 2014, BCHQS tỉnh đã đề xuất việc liên kết với doanh nghiệp để mở rộng đầu tư, khai thác, phát huy giá trị dự án và đã được UBND tỉnh đồng ý. 

Trên cơ sở đó, tháng 4/2015, BCHQS tỉnh đã ký hợp đồng liên kết với Công ty TNHH Hải Đăng để mở rộng đầu tư, khai thác, phát huy giá trị dự án. Tuy nhiên, công tác quản lý di tích lịch sử căn cứ Đồng Bò vẫn không được cải thiện, bị bỏ hoang phế khiến nhiều hạng mục xuống cấp. 

Đầu tư... rồi bỏ hoang !

Để tìm hiểu kỹ hơn về những phản ánh của người dân, những ngày cuối tháng 7, phóng viên đã đến khu di tích lịch sử Đồng Bò để ghi nhận thực tế. Con đường dài khoảng 5km đi vào di tích được đầu tư, xây dựng trước đây, nay cỏ dại mọc um tùm và đang trên đà xuống cấp. Các hạng mục nhà dừng chân, khu nhà vệ sinh không bóng người quản lý, bỏ hoang trông rất phản cảm.

Theo tìm hiểu của phóng viên, trước tình trạng khu di tích Đồng Bò bỏ hoang nhiều năm, gây lãng phí tiền đầu tư của Nhà nước, tháng 8/2018, UBND tỉnh Khánh Hòa đã yêu cầu các sở, ngành rà soát lại dự án. Qua đó, các cơ quan chức năng nhận thấy có quy định đơn vị quân đội không được đem tài sản nhà nước liên doanh, liên kết. 

Do đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư đã đề nghị, giao dự án này cho Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh (đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Sở VH&TT) thực hiện việc quản lý, khai thác. Theo đó, ngày 1/10/2018, UBND tỉnh có công văn chỉ đạo BCHQS tỉnh lập hồ sơ trình cơ quan quản lý cấp trên, đề nghị Bộ Tài chính ra quyết định điều chuyển tài sản thuộc dự án Tái hiện căn cứ Đồng Bò theo quy định.

Ông Nguyễn Tuấn Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa, cho biết: Di tích lịch sử căn cứ Đồng Bò đã được UBND tỉnh Khánh Hòa đưa vào danh mục kiểm kê và công nhận là di tích lịch sử theo quyết định số 2577/UB-QĐ, ngày 5-10-1995 của UBND tỉnh Khánh Hòa. Hiện nay, Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa đang rà soát, xây dựng hồ sơ xếp hạng di tích này dựa trên các quy định của Luật Di sản văn hóa. 

Tuy nhiên, hiện nay, di tích này vẫn chưa được BCHQS tỉnh Khánh Hòa bàn giao cho Sở VH&TT quản lý. Sau khi hoàn tất việc bàn giao, nếu Sở VH&TT giao Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh quản lý, thì đơn vị sẽ đề nghị tổ chức cắm mốc khoanh vùng bảo vệ, lập hồ sơ xếp hạng theo quy định.

Trách nhiệm thuộc về ai?

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Thanh Hà, Giám đốc Sở VH&TT tỉnh Khánh Hòa, cho biết: Theo quy định, di tích căn cứ Đồng Bò phải được bàn giao cho Trung tâm Bảo tồn di tích (Sở VH&TT tỉnh Khánh Hòa) quản lý. Năm 2018, Sở KH&ĐT tỉnh Khánh Hòa cũng tham mưu UBND tỉnh bàn giao toàn bộ di tích lịch sử căn cứ Đồng Bò cho Sở VH&TT Khánh Hòa. 

Tuy nhiên, theo ông Hà, đến nay việc xác định trong 25ha đất di tích lịch sử căn cứ Đồng Bò, thì có khoảng hơn 8ha đất liên quan đến quốc phòng. Do đó, các cơ quan chức năng đang tiến hành xác minh làm rõ, xác định ranh, mốc rõ ràng, sau đó sẽ tổ chức chuyển giao cho Trung tâm Bảo tồn di tích quản lý.

Về ý kiến cho rằng, việc tỉnh Khánh Hòa bỏ ra hàng chục tỷ đồng để đầu tư, tôn tạo căn cứ Đồng Bò nhưng hiện nay lại bỏ hoang, không biết cơ quan nào phải chịu trách nhiệm? Ông Nguyễn Thanh Hà, cho rằng: Dự án này lâu nay do BCHQS tỉnh thực hiện và vẫn chưa bàn giao cho Sở VH&TT quản lý, nên Sở không nắm bắt được và không thể trả lời vấn đề này.

Có thể khẳng định, chiến khu Đồng Bò là một di tích lịch sử rất quan trọng, ghi dấu những chiến công của quân và dân Khánh Hòa trong hai cuộc kháng chiến, cần được bảo vệ và tôn tạo xứng đáng. Trên thực tế, di tích này cũng đã được đầu tư tôn tạo, nhưng tiếp tục  bị bỏ hoang. Dư luận đang cho rằng, các đơn vị liên quan của tỉnh khánh Hòa chưa thật sự quan tâm , tôn trọng di tích...