Năm 2020 đi qua đánh dấu nhiều bất ổn chưa từng có với kinh tế thế giới và Việt Nam. Đại dịch Covid-19 lan rộng tại nhiều nước trên thế giới là một cú sốc lớn, làm gián đoạn hoạt động kinh tế - xã hội (KT-XH) toàn cầu. Các xung đột thương mại giữa các nước, các khu vực; thiên tai, dịch bệnh đã liên tiếp tác động tới Việt Nam.

Bất chấp khó khăn, kinh tế Việt Nam năm 2020 vẫn duy trì tăng trưởng, đạt mức 2,91% nhờ kiểm soát tốt dịch bệnh và có các chính sách kịp thời hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp. Kết quả này theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đó là “Lời hứa trước Quốc hội, trước Nhân dân về tăng trưởng được thực hiện nghiêm túc”.

Kiên định mục tiêu kép

Có thể nói chưa năm nào các dự báo tăng trưởng kinh tế khó đoán định như năm nay. Đại dịch Covid-19 đã đảo lộn các tính toán của những cơ quan làm chính sách. Xuất hiện ngay thời điểm đầu năm khi cả nước đang trong không khí vui Xuân đón tết Nguyên đán Canh Tý, đại dịch Covid-19 đã lập tức tác động mạnh đến lĩnh vực du lịch, giao thông, đặc biệt là hàng không và kéo tụt tốc độ tăng trưởng kinh tế ngay trong quý I.

Theo đó, tăng trưởng GDP quý I/2020 chỉ đạt 3,82%, sụt gần một nửa so với cùng kỳ năm 2019, là mức thấp nhất của quý I trong hơn 10 năm gần đây. Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu chỉ còn 0,5%, mức tăng thấp kỷ lục, trong khi nhập khẩu âm gần 2%.

Nhưng hơn thế, đại dịch đã “ăn mòn” thành quả của các ngành, lĩnh vực những năm trước và hiển hiện rõ trong quý II, khi GDP chỉ tăng trưởng 0,36%, mức thấp nhất trong 30 năm qua.

Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều tổ chức quốc tế, các mức tăng trưởng của Việt Nam vẫn là khá cao so với bối cảnh chung của thế giới khi nhiều nền kinh tế tăng trưởng âm và đặc biệt là điểm sáng về kiểm soát tốt dịch bệnh. Để có được điều này, trong năm 2020, cả hệ thống chính trị, Nhân dân cả nước, cộng đồng doanh nghiệp dốc toàn tâm, toàn lực để giữ ổn định KT-XH trước diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19. Phương châm “mục tiêu kép” vừa phòng chống, đẩy lùi dịch bệnh, vừa bảo đảm tăng trưởng kinh tế ở mức cao nhất được Chính phủ chỉ đạo xuyên suốt cả năm.

Hàng loạt các chủ trương, chính sách được ban hành kịp thời góp phần bảo đảm an sinh xã hội, tạo niềm tin vững chắc cho Nhân dân vào sự điều hành, lãnh đạo của Đảng, Chính phủ; hỗ trợ trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, giảm bớt sự ảnh hưởng của chuỗi đứt gẫy cung ứng. Có thể kể đến Nghị quyết 42/NQ-CP về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19 với tổng số tiền khoảng 62.000 tỷ đồng; các chính sách giảm giá điện, giá nước, giá dịch vụ viễn thông cho người dân; Chỉ thị 11/CT-TTg về các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội ứng phó với đại dịch Covid-19; Thông tư 01/2020/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do đại dịch Covid-19.

Nghị định số 41/2020/NĐ-CP của Chính phủ về gia hạn thời hạn nộp tiền thuế và tiền thuê đất; Nghị quyết số 84/NQ-CP của Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công và bảo đảm trật tự an toàn xã hội trong bối cảnh đại dịch Covid-19...

Tại Hội nghị Chính phủ với địa phương đánh giá tình hình KT-XH 6 tháng đầu năm, triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định quyết tâm: “Mỗi khi gặp gian khó cũng chính là thời điểm để thể hiện bản lĩnh, sự đoàn kết, chung sức đồng lòng. Đó là thời điểm lửa thử vàng, gian nan thử sức, càng khó khăn càng nỗ lực, càng nung nấu càng quyết tâm hơn”. Nhưng khó khăn năm 2020 chưa dừng lại ở đó, đại dịch Covid-19 đã quay trở lại cộng đồng với ca mắc tại Đà Nẵng, khi cả nước đang quyết tâm khôi phục lại nền kinh tế. Rồi các cơn bão liên tiếp đổ bộ vào các tỉnh miền Trung; trong đó bão số 9 là cơn bão mạnh nhất trong 20 năm trở lại đây khiến nhiều người thiệt mạng, gây tổn thất về cơ sở hạ tầng.

Thêm một lần nữa, sức mạnh đoàn kết, ý chí tự lực, tự cường lại được nhân lên mạnh mẽ hơn. Tại Nghị quyết Chính phủ thường kỳ tháng 10/2020, Chính phủ đã khẳng định quyết tâm tiếp tục thực hiện thắng lợi mục tiêu kép, phấn đấu đạt mức tăng trưởng cả năm từ 2,5 - 3%. Theo đó, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, gắn trách nhiệm người đứng đầu với nhiệm vụ này. Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp cùng các bộ, ngành, địa phương có giải pháp sớm khôi phục các chuỗi cung ứng thúc đẩy phát triển Logistics, công nghiệp hỗ trợ; tranh thủ cơ hội duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu từ các hiệp định thương mại tự do đã ký kết, nhất là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- EU (EVFTA)…

Bộ Công Thương và các địa phương đẩy mạnh kích cầu tiêu dùng nội địa phù hợp, tổ chức các kênh phân phối hàng hóa gắn với Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”…

Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đã dự báo kinh tế Việt Nam năm 2020 đạt tăng trưởng 2,4%, ở mức cao nhất trên thế giới với mức lạm phát được kiểm soát dưới 4% như mục tiêu đặt ra.

Những dự báo tăng trưởng 2021

Với những nỗ lực của Việt Nam đạt được trong năm 2020, nhiều tổ chức quốc tế, định chế tài chính đã dự báo triển vọng tăng trưởng kinh tế Việt Nam 2021 khá tích cực.

Trong báo cáo cập nhật tình hình kinh tế Việt Nam “Điểm lại” của Ngân hàng Thế giới, ngân hàng này đã dự báo năm 2021, kinh tế Việt Nam sẽ  tăng trưởng khoảng 6,8% và ổn định mức 6,5% các năm tiếp theo.

Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế, kinh tế Việt Nam được dự báo phục hồi mạnh mẽ trong năm 2021 với mức tăng trưởng 6,5%, khi hoạt động kinh tế trong nước và nước ngoài tiếp tục quay trở lại bình thường.

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về Kế hoạch phát triển KT-XH năm 2021 với mục tiêu tăng trưởng GDP 6%. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, mục tiêu tăng trưởng này còn khiêm tốn so với tiềm năng của đất nước, nhất là xuất phát từ mức thấp của năm 2020 do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, Chính phủ đang chỉ đạo xây dựng các kịch bản tăng trưởng và phương án hành động khác nhau để dù trong trường hợp nào cũng vẫn giữ được sự chủ động, chiến lược và hoàn thành các mục tiêu KT-XH tốt nhất cho đất nước; phấn đấu để Việt Nam luôn là nền kinh tế năng động, sáng tạo, phát triển nhanh nhưng ổn định, bền vững, không để xói mòn các yếu tố nền tảng vĩ mô đã được dày công tạo dựng những năm qua.