Tiềm năng chưa khai thác và những "điểm nghẽn" lịch sử

Lạng Sơn là một trong những tỉnh có diện tích rừng và đất lâm nghiệp lớn nhất cả nước, chiếm gần 618.000 ha trong tổng số trên 831.000 ha đất tự nhiên. Từ nhiều năm qua, cấp ủy, chính quyền tỉnh đã nhận thấy vai trò quan trọng của sản xuất lâm nghiệp trong thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Tỉnh đã triển khai nhiều chương trình lớn và ban hành các chủ trương riêng, điển hình là Nghị quyết 29-NQ/TU ngày 11/10/2011 về phát triển lâm nghiệp giai đoạn 2011 - 2020.

Tuy nhiên, dù có nhiều nỗ lực, đến năm 2020, kinh tế lâm nghiệp của tỉnh vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng còn một số hạn chế. Chất lượng và giá trị kinh tế của rừng trồng chưa cao, với năng suất chỉ đạt khoảng 70-100 m3 gỗ/ha/chu kỳ 7 năm đối với các cây nguyên liệu chính như keo và bạch đàn.

Nhiều "điểm nghẽn" khác đã cản trở sự phát triển toàn diện như thiếu đồng bộ từ khâu thu hút đầu tư, xây dựng cơ chế, chính sách, quản lý nhà nước về đất đai, quy hoạch, tổ chức sản xuất, đến ứng dụng khoa học kỹ thuật và thị trường tiêu thụ. Công tác chế biến sâu chưa được quan tâm đúng mức, nguồn lực đầu tư cho các dự án phát triển lâm nghiệp còn ít. Việc hỗ trợ người dân vay vốn chưa đáp ứng được yêu cầu. Công tác quản lý đất lâm nghiệp còn nhiều bất cập, còn xảy ra tình trạng xâm lấn, tranh chấp, san ủi đất rừng trái phép ở một số địa bàn.

“Kim chỉ nam” cho đột phá chuỗi giá trị

Trước những yêu cầu và nhiệm vụ mới của ngành, ngày 3/6/2021, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Lạng Sơn đã kịp thời ban hành Nghị quyết 30-NQ/TU về phát triển lâm nghiệp bền vững tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2021 - 2030. Nghị quyết này được xem là "kim chỉ nam" chiến lược, đặt mục tiêu tạo bước đột phá, khắc phục những tồn tại, hạn chế của giai đoạn trước.

Nghị quyết 30 nêu rõ quan điểm phát triển lâm nghiệp bền vững phải phù hợp với Quy hoạch lâm nghiệp quốc gia, Chiến lược phát triển lâm nghiệp Việt Nam và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đặc biệt, Nghị quyết yêu cầu tạo được bước chuyển biến mới trong tư duy và tổ chức sản xuất lâm nghiệp theo hướng tập trung, ứng dụng công nghệ cao.

Mục tiêu trọng tâm là phát triển đồng bộ từ khâu giống, trồng rừng, cải tạo rừng, quản lý, bảo vệ, khai thác, chế biến lâm sản, dịch vụ môi trường rừng, tiêu thụ sản phẩm. Tất cả nhằm hình thành chuỗi giá trị và mang lại giá trị kinh tế cao. Nghị quyết cũng chia rõ thành hai giai đoạn là 2021 - 2025 và 2026 - 2030 để dễ dàng triển khai thực hiện.

Hành động quyết liệt và những con số vượt trội

Ngay sau khi Nghị quyết được ban hành, các cấp, ngành trong tỉnh đã vào cuộc một cách tích cực và quyết liệt. UBND tỉnh đã cụ thể hóa bằng việc ban hành Kế hoạch số 164 ngày 26/7/2021 về tổng thể phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021 - 2030. Các cơ quan, đơn vị, huyện, thành phố đã chủ động vận dụng, triển khai phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng địa phương.

Chia sẻ về công tác này, ông Nguyễn Hữu Hưng, Chi trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh cho biết, thực hiện Nghị quyết 30 và Kế hoạch 164, Chi cục đã làm tốt công tác tham mưu cho tỉnh và đồng thời thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ chuyên môn.

Các hoạt động tuyên truyền và quản lý được tăng cường. Trong năm 2024, cơ quan kiểm lâm đã tổ chức 905 cuộc tuyên truyền quy định pháp luật liên quan đến lâm nghiệp, thu hút gần 34.000 lượt người nghe. Tăng cường 67 cuộc tập huấn, phổ biến kiến thức đến hơn 4.900 người. Chi cục tăng cường kiểm tra, kiểm soát và đấu tranh ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về lâm nghiệp. Riêng năm 2024, Chi cục đã tham mưu ban hành gần 860 văn bản quản lý về lĩnh vực lâm nghiệp.

Với những nội dung chỉ đạo cụ thể, phù hợp với thực tiễn, từ năm 2021 đến nay, nhiều chỉ tiêu chính của tỉnh Lạng Sơn đều hoàn thành và vượt kế hoạch đề ra.

Đặc biệt, số nguồn giống được công nhận đã tăng từ 7 nguồn (năm 2020) lên 35 nguồn. Tỉnh cũng tập trung nâng cao giá trị cây chủ lực đối với cây hồi bằng cách thay thế, cải tạo 754 ha rừng hồi già cỗi, thoái hóa. Các cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân như hỗ trợ lãi suất vốn vay trồng cây lâm nghiệp, hỗ trợ bảo vệ và phát triển rừng, hỗ trợ liên kết sản xuất... cũng được triển khai kịp thời, hiệu quả.

Tác động xã hội và hướng tới mục tiêu 2030

Hiệu quả của Nghị quyết 30 thể hiện rõ nhất qua sự cải thiện đời sống vật chất của người dân, đặc biệt là với các hộ trồng rừng. Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh đã giảm mạnh, từ 12,2% năm 2021 xuống chỉ còn 3,36% năm 2024.

Anh Hoàng Văn Phương, thôn Nà Bưa, xã Hoa Thám, là một ví dụ điển hình. Anh chia sẻ: “Nhận thấy giá trị kinh tế từ rừng đem lại, những năm gần đây, gia đình tôi tập trung trồng rừng”. Hiện gia đình anh có 5 ha rừng (quế, bạch đàn, keo), trong đó 3 ha đang cho thu hoạch, khai thác được trên 2 tấn vỏ quế mỗi năm, đem lại thu nhập khoảng 100 triệu đồng. Nguồn thu ổn định này đã giúp gia đình anh thoát nghèo.

Nhìn lại gần 5 năm qua, công tác phát triển lâm nghiệp bền vững trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu toàn diện và hiệu quả hơn nữa đến năm 2030, tỉnh đang tập trung hướng tới các mục tiêu chiến lược cho giai đoạn 2026 - 2030.

Theo mục tiêu đã được đề ra, giai đoạn 2026 - 2030, Lạng Sơn phấn đấu đạt: Tốc độ tăng trưởng giá trị của ngành lâm nghiệp từ 7,2 - 7,4%/năm. Đến năm 2030, giá trị sản xuất lâm nghiệp (theo giá thực tế) đạt 7.100 tỷ đồng. Giá trị xuất khẩu gỗ, các sản phẩm từ gỗ và lâm sản ngoài gỗ đạt 1.000 tỷ đồng. Năng suất gỗ rừng trồng đạt 18-20 m3/ha/năm. Trồng rừng mới hằng năm 10.000 ha, trong đó chú trọng trồng 1.500 ha rừng gỗ lớn/năm. Phát triển 500 ha dược liệu dưới tán rừng/năm. Độ che phủ rừng đạt 67% vào năm 2030.

Về sản phẩm chủ lực đến năm 2030, tỉnh phấn đấu: hoa Hồi khô 15.000 tấn/năm, nhựa Thông 40.000 tấn/năm, vỏ Quế 3.000 tấn/năm và hạt Sở 7.000 tấn/năm.

Ông Nguyễn Hữu Chiến, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Lạng Sơn, khẳng định: "Để đạt được mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững một cách toàn diện và hiệu quả hơn nữa đến năm 2030 theo Nghị quyết 30 đưa ra, thời gian tới, Sở NN&MT tiếp tục chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan và chính quyền cơ sở tham mưu UBND tỉnh xây dựng kế hoạch thực hiện hằng năm”. Sở sẽ tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị trực thuộc chủ động xây dựng các dự án, chương trình, mô hình phát triển lâm nghiệp trình UBND tỉnh phê duyệt. Đồng thời, Sở sẽ tham mưu UBND tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết 30 và xem xét điều chỉnh các mục tiêu phù hợp với tình hình thực tế.

Phát triển lâm nghiệp bền vững là một hành trình dài hạn, đòi hỏi sự kiên trì và đồng bộ. Với những kết quả đạt được, Lạng Sơn đang có những bước đi vững chắc, tạo động lực mạnh mẽ để nâng tầm kinh tế rừng. Để hoàn thành mục tiêu đến năm 2030, cần tiếp tục có sự chung tay, góp sức và sự vào cuộc tích cực hơn nữa của các cấp ủy, chính quyền, các tổ chức, doanh nghiệp và người dân trên địa bàn.