Làng Kon Sơ Lăl có 153 hộ, với gần 100% là người DTTS Ba Na, nhận thức về pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế. Bên cạnh đó, cuộc sống người dân khó khăn, mâu thuẫn, tranh chấp thường phát sinh trong cộng đồng. Tình hình an ninh trật tự tại làng tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, tình trạng vi phạm pháp luật liên quan đến thanh - thiếu niên thường xảy ra như: Trộm cắp tài sản, vi phạm Luật Giao thông đường bộ, mâu thuẫn đánh nhau, tình trạng khai thác, mua bán, vận chuyển lâm sản, khoáng sản trái phép...

Trước tình hình đó, năm 2020, Công an xã Hà Tây đã tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương xây dựng mô hình “Làng thanh niên không tội phạm và tệ nạn xã hội”, với 24 thành viên tham gia, gồm: Trưởng thôn, già làng, cán bộ Mặt trận thôn, Công an viên, thanh niên. Các thành viên tham gia mô hình được chia làm 5 tổ: Tổ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; tổ tự quản về an ninh trật tự; tổ hòa giải; tổ quản lý, giáo dục thanh - thiếu niên; tổ quản lý, bảo vệ rừng. 

Thông qua mô hình nhằm đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; thông tin về phương thức, thủ đoạn hoạt động của thế lực thù địch, tội phạm; tự quản về an ninh trật tự; tuần tra bảo vệ rừng; hòa giải các vụ việc mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh trong cộng đồng; quản lý, giáo dục giúp đỡ các đối tượng thanh - thiếu niên phạm tội, vi phạm pháp luật, mắc các tệ nạn xã hội tại cộng đồng.

Trước đây, bắt chước tiếng pô xe gắn máy qua các clip xe phân khối lớn trên mạng, anh Djưn (làng Kon Sơ Lăl, xã Hà Tây) đã cùng các bạn "độ chế" chiếc pô xe của mình. Vào mỗi đêm, nhóm của Djưn tụ tập nẹt pô ầm ĩ đã khiến người dân làng bất bình. Ngay lập tức, các thành viên đội tự quản đã vận động, giải thích cho Djưn hiểu rõ việc làm sai trái của mình. Đồng thời, đội tự quản đã xuất quỹ mua tặng chiếc pô mới thay thế cho pô xe máy của Djưn. 

Anh Djưn nói: Được anh chị trong tổ tự quản phân tích đúng sai, mình đã hiểu và quyết tâm thay đổi. Việc chấp hành Luật An toàn giao thông không chỉ bảo đảm cho an ninh trật tự cho thôn làng, mà còn an toàn cho chính bản thân mình. Thấy cái đúng, mình phải nghe và làm theo. Giờ đây, mình cũng tham gia Tổ tự quản, cùng các thành viên tiếp tục vận động các thanh niên khác trong làng không vi phạm pháp luật để giữ yên bình cho thôn làng.

Anh Yunh - thành viên mô hình chia sẻ: Để cảm hóa, giáo dục, giúp đỡ số thanh - thiếu niên cá biệt, các thành viên mô hình thường xuyên tổ chức thăm hỏi, động viên kết hợp tổ chức các hoạt động thể dục thể thao, văn hóa - văn nghệ. Bên cạnh đó, tổ chức các hoạt động lao động sản xuất gây quỹ để phục vụ các hoạt động và thăm hỏi, động viên, giúp đỡ thành viên gặp hoạn nạn, khó khăn. Đặc biệt, chúng tôi đã mượn đất của người dân trồng gần 5 sào mì để gây quỹ với số tiền hơn 20 triệu đồng. Từ nguồn quỹ này, chúng tôi giúp đỡ 1 gia đình có hoàn cảnh khó khăn dựng nhà, hỗ trợ 4 thanh niên phát triển kinh tế, vươn lên trong cuộc sống.

Sau gần 2 năm đi vào hoạt động, mô hình “Làng thanh niên không tội phạm và tệ nạn xã hội” đã phát huy hiệu quả và thu hút đông đảo lực lượng thanh - thiếu niên tham gia. Đến nay, tổng số thành viên tham gia mô hình là 44 người. Ông Khyơn - Trưởng thôn Kon Sơ Lăl, cho biết: “Từ khi thành lập đến nay, chúng tôi tổ chức 238 lượt tuần tra ban đêm. Trong đó, các thành viên đã tham gia 24 đợt tuần tra bảo vệ rừng, phát hiện 2 vụ phá rừng, 1 vụ khai thác gỗ trái phép, báo cáo chính quyền địa phương thu giữ 2,9 m3 gỗ khai thác trái phép. 

Riêng từ đầu năm đến nay, chúng tôi đã tổ chức 87 lượt tuần tra ban đêm phòng ngừa tội phạm, nhắc nhở 6 nhóm tụ tập uống rượu, 22 lượt thanh - thiếu niên điều khiển xe máy gây mất trật tự, 12 lượt các hàng quán bán khuya, hòa giải thành công 3 vụ việc”.

Trong năm 2021, làng Kon Sơ Lăl không xảy ra tội phạm và vi phạm pháp luật; không có người mắc các tệ nạn xã hội; tai nạn giao thông không xảy ra; các hành vi vi phạm trật tự an toàn giao thông giảm hẳn. Đặc biệt, 100% thanh niên tham gia mô hình đều đã học và thi lấy giấy phép lái xe hạng A1 trở lên; 3 đoàn viên ưu tú được giới thiệu để làm hồ sơ đề nghị kết nạp vào Đảng… Với những hiệu quả mô hình “Làng thanh niên không tội phạm và tệ nạn xã hội” đem lại, làng Kon Sơ Lăl đã được Giám đốc Công an tỉnh tặng Giấy khen trong phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” năm 2021.

Trung tá Trần Hồng Thuấn - Phó Trưởng Công an xã Hà Tây, thông tin: Từ hiệu quả của mô hình “Làng thanh niên không tội phạm và tệ nạn xã hội”, vừa qua, Công an xã Hà Tây cũng tổ chức nhân rộng mô hình tại làng Kon Băh với 27 thành viên đều là người DTTS. Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục khảo sát, nhân rộng mô hình ra các làng khác trên địa bàn xã nhằm tập hợp, tuyên truyền, giáo dục, vận động đưa thanh - thiếu niên vào hoạt động sinh hoạt lành mạnh. Từ đó, khơi dậy và phát huy vai trò, sức mạnh to lớn của Nhân dân, đặc biệt là thanh - thiếu niên trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.