Sinh ra trong một gia đình có bà và mẹ đều thành thạo nghề dệt thổ cẩm truyền thống, cô gái Tải Thị Mai được truyền dạy từng đường kim, mũi chỉ ngay từ thuở nhỏ. Tình yêu và kỹ năng với nghề cứ thế thấm dần qua từng ngày lớn lên bên khung cửi. Thế nhưng, trong khi chị Mai vẫn gắn bó với nghề, thì nhiều bạn trẻ trong bản lại không còn mặn mà với công việc này, phần lớn chọn rời quê đi làm ăn xa. Sự thờ ơ ấy khiến nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Pà Thẻn đứng trước nguy cơ bị mai một, khi giữa người biết và người nối tiếp đang dần hình thành một khoảng trống thế hệ đáng lo ngại.

Năm 2017, với mong muốn khôi phục và phát triển nghề truyền thống của dân tộc mình, chị Tải Thị Mai đã đứng ra thành lập Hợp tác xã (HTX) Thổ cẩm Pà Thẻn, quy tụ những người phụ nữ trong thôn yêu nghề tham gia. Những ngày đầu, HTX gặp muôn vàn khó khăn: thiếu vốn, thiếu máy móc, thiếu thị trường tiêu thụ và đặc biệt là thiếu kỹ năng quản lý, kinh doanh.

Đến năm 2018, tổ chức Good Neighbors International (GNI) bắt đầu đồng hành cùng chị Mai và HTX trong hành trình giữ gìn và phát triển nghề dệt truyền thống. GNI hỗ trợ khung dệt, nguyên liệu, đồng thời tạo điều kiện cho HTX tham gia các hội chợ, gian hàng trong nước. Nhờ đó, sản phẩm của HTX dần được người tiêu dùng biết đến, xây dựng được chỗ đứng tại thị trường trong nước. Các mặt hàng như túi thơm, khăn quàng, ví đựng thẻ… được tiêu thụ ổn định tại các điểm du lịch và thành phố lớn.

Song song đó, HTX Thổ cẩm Pà Thẻn còn nhận được sự quan tâm từ chính quyền địa phương trong việc hỗ trợ thủ tục pháp lý, giới thiệu sản phẩm, kết nối với các chương trình xúc tiến thương mại và nguồn lực hỗ trợ tại chỗ.

Với sự đồng hành từ GNI và cấp ủy, chính quyền địa phương, HTX đã được hỗ trợ gần 200 triệu đồng để đầu tư máy may, máy cắt, bàn ủi hơi nước; đồng thời được đào tạo kỹ năng quản lý, chuẩn hóa quy trình sản xuất và hoàn thiện hồ sơ pháp lý - từng bước nâng cao năng lực để có thể đứng tên xuất khẩu chính ngạch.

Anh Phùng Văn Lập, Quản lý Dự án GNI Quang Bình chia sẻ: “Chúng tôi không chỉ đồng hành để họ bán được sản phẩm, mà còn mong muốn họ đủ năng lực làm chủ sản phẩm, làm chủ thương hiệu và trên hết, làm chủ chính ước mơ của mình.”

Thổ cẩm không chỉ là miếng vải, nó là cả một bản sắc. Chúng tôi đang gìn giữ ký ức tổ tiên và dệt nên tương lai mới cho phụ nữ vùng cao

Chủ nhiệm Hợp tác xã Thổ cẩm Pà Thẻn Tải Thị Mai

Đến năm 2025, sau nhiều năm nỗ lực, HTX Thổ cẩm Pà Thẻn đã đạt được bước ngoặt lớn: ký thành công đơn hàng xuất khẩu chính ngạch đầu tiên sang Hàn Quốc, trị giá gần 100 triệu đồng, gồm 500 túi thơm và 500 túi đựng thẻ ATM. Đây là lần đầu tiên sản phẩm của HTX được xuất khẩu ra nước ngoài bằng chính tên tuổi của mình, không còn phải “đi nhờ” danh nghĩa của đơn vị trung gian như trước.

“Lần đầu tiên, sản phẩm của chúng tôi ra nước ngoài bằng chính tên HTX Thổ cẩm Pà Thẻn. Đó không chỉ là một đơn hàng, mà là giấc mơ bao năm được hiện thực hóa. Chúng tôi rất vui và vô cùng tự hào,” chị Mai xúc động chia sẻ.

Hiện nay, HTX có 15 thành viên, chủ yếu là phụ nữ Pà Thẻn. Không chỉ là nơi sản xuất, HTX còn mở lớp dạy nghề miễn phí cho các em gái trong xã, với mong muốn khơi dậy niềm tự hào dân tộc và trao cơ hội làm kinh tế từ nghề truyền thống.

Câu chuyện của chị Tải Thị Mai và HTX Thổ cẩm Pà Thẻn không chỉ là hành trình khởi nghiệp, mà còn là hành trình giữ gìn văn hóa, nâng tầm sản phẩm bản địa và khẳng định vai trò người phụ nữ DTTS trong hội nhập. Với sự đồng hành bền bỉ của tổ chức GNI, sự hỗ trợ kịp thời của cấp ủy, chính quyền địa phương và nỗ lực không ngừng nghỉ của tập thể HTX, giấc mơ đưa thổ cẩm Pà Thẻn ra thế giới đã trở thành hiện thực.