Tính đến giữa tháng 6/2025, phường Văn Hải có trên 250 nông hộ canh tác 76,5 ha cây nha đam, chiếm khoảng 65% diện tích trồng nha đam toàn tỉnh Ninh Thuận. Trong những năm gần đây, cây nha đam được các doanh nghiệp thu mua chế biến nhiều loại sản phẩm được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng. Đặc biệt với vai trò là “bà đỡ” của Công ty Cổ phần Thực phẩm Cánh Đồng Việt với dây chuyền công nghệ chế biến hiện đại, sản phẩm nha đam tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Việc tổ chức sản xuất và thu mua sản phẩm nha đam với giá cả ổn định, được bà con nông dân yên tâm đầu tư mở rộng diện tích trồng loài cây “đắng vỏ mát lòng” này.

Theo hướng dẫn của anh Nguyễn Tấn Tốc, Phó Chủ tịch Hội Nông dân phường Văn Hải, chúng tôi thăm cánh đồng của những người nông dân nỗ lực vươn lên có cuộc sống no ấm từ cây nha đam. Đi giữa cánh đồng canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, nói không với thuốc bảo vệ thực vật, không khí trong lành, gió nồm từ bãi biển Bình Sơn thổi lên mát rượi, cả một vùng dân cư nông nghiệp xanh.

Đến thăm ruộng nha đam của anh Lê Nguyễn Công Tuân - nông dân trẻ tiêu biểu thế hệ 8X, chúng tôi gặp anh đang tất bật bơm nước tưới cho 3 sào nha đam chuẩn bị thu hoạch vào trung tuần tháng Bảy tới. Chỉ tay về cánh đồng phủ kín màu xanh của nha đam, anh Tuân chia sẻ: Trước đây, khu đất này từng trồng hành, tỏi nhưng bị bỏ hoang do khô hạn, thiếu nước tưới. Với kiến thức của một thanh niên tốt nghiệp THPT, anh mạnh dạn khoan giếng khai thác nước ngầm, từng bước phục hồi sản xuất trên mảnh đất cha ông để lại từ năm 2012 đến nay.

Sau nhiều lần khoan thăm dò, anh Tuân tìm được mạch nước ngầm ở độ sâu khoảng 7,5 mét. Anh thiết lập trạm bơm gồm sáu ống khoan nối liền, sử dụng mô tơ điện công suất 2 mã lực, dẫn nước qua hệ thống mương tưới tràn cho từng ô trồng nha đam. Mỗi trạm bơm bảo đảm cung cấp nước thường xuyên cho 1 sào (1.000m²) với mật độ trồng từ 7.000 - 8.000 cây.

Anh đầu tư 60 triệu đồng để mua phân chuồng, cây giống và thuê nhân công làm đất, trồng nha đam theo mật độ 7.000 cây/sào. Sau một năm sinh trưởng trên vùng đất cát ven biển, nha đam bắt đầu cho thu hoạch mỗi tháng một lứa. Trung bình mỗi lá dài 60 - 80cm, nặng 400 -800g, mỗi cây cho thu 2 lá/lứa. Với 3 sào đất, anh Tuân thu được 15 -20 tấn/lứa, bán cho thương lái với giá 1.300 - 1.500 đồng/kg. Trừ chi phí, anh có lãi ròng khoảng 15 triệu đồng/tháng, đủ để ổn định cuộc sống, nuôi hai con ăn học chu đáo.

Không chỉ làm giàu cho bản thân, mô hình của anh Tuân còn lan tỏa đến các nông hộ trồng liên canh như Nguyễn Văn Toán, Trần Ngọc Anh, Trần Ngọc Dũng. Từ chỗ làm thuê cuốc mướn, nay họ có cuộc sống khá giả, thu nhập ổn định nhờ cây nha đam.

Đến thăm ruộng nha đam của chị Nguyễn Thị Hiền ở khu phố 2, phường Văn Hải, gia đình chị đang tất bật bước vào vụ thu hoạch năm 2025. Trên diện tích 3 sào, hàng nghìn cây nha đam xanh mướt vươn lá tươi tốt. Thương lái đến tận nơi thu mua, huy động hơn 10 lao động cắt lá, gom sản phẩm rồi vận chuyển ra đường lớn để xe tải chở về nhà máy chế biến. Theo chị Hiền, đợt thu hoạch này dự kiến đạt sản lượng khoảng 20 tấn, bán tại vườn với giá 1.300 đồng/kg, mang về thu nhập 26 triệu đồng chỉ sau 45 ngày chăm sóc.

Còn tại khu phố 7, cũng thuộc phường Văn Hải, anh Trần Châu Hào đang chăm chút ruộng nha đam chuẩn bị thu hoạch. Anh dùng các vỏ lon nước ngọt kê đỡ bẹ lá tránh chạm đất gây hư hỏng. Trước đây, anh Hào từng trồng nho đỏ nhưng nhiều năm thất mùa, nợ nần chồng chất. Chuyển sang trồng rau, anh vẫn gặp cảnh "được mùa mất giá". Từ đầu năm 2017, anh quyết định trồng nha đam và có cuộc sống ổn định hơn. Thu nhập từ cây nha đam giúp anh nuôi con ăn học, hiện đã tốt nghiệp ngành du lịch tại Trường Đại học Thái Bình Dương (Khánh Hòa) và có việc làm ổn định tại Nha Trang.

Anh Hào chia sẻ: “Đầu năm 2023, có lúc giá nha đam lên đến 3.000 đồng/kg, nay đã giảm còn 1.300 - 1.500 đồng/kg. Mong sao giá cả được duy trì ổn định ở mức 2.000 đồng/kg để nông dân yên tâm gắn bó lâu dài với loại cây này.”

Phường Văn Hải hiện có 5.635 hộ với 20.766 nhân khẩu. Nhờ phát triển cây nha đam, tỷ lệ hộ nghèo đã giảm mạnh, hiện chỉ còn 43 hộ (chiếm 0,7%), chủ yếu là người già neo đơn, mất sức lao động. Nguồn thu ổn định từ nha đam góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững tại địa phương.

Hội Nông dân phường tích cực vận động hội viên chuyển đổi từ các loại cây trồng kém hiệu quả sang trồng nha đam, đồng thời kết nối doanh nghiệp ký kết bao tiêu sản phẩm với giá cả ổn định. Cùng với đó, địa phương phối hợp các đơn vị tổ chức hội thảo, chuyển giao kỹ thuật và ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, đáp ứng nhu cầu thị trường về nông sản sạch, an toàn.

Từ hiệu quả của mô hình trồng nha đam ở Văn Hải, các ngành và địa phương cần nghiên cứu nhân rộng trên những vùng có điều kiện canh tác phù hợp, đặc biệt là tại các khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi ở Ninh Thuận cũng như các tỉnh trong cả nước. Qua đó, tạo sinh kế bền vững, góp phần chuyển dịch cơ cấu cây trồng, tăng thu nhập, cải thiện đời sống và giảm nghèo hiệu quả cho người dân.