Theo đại biểu Chu Thị Hồng Thái (Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn), Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035 được phân bổ tới hơn 580 nghìn tỷ đồng; tuy nhiên trong giai đoạn 2026 - 2030 chỉ được phân bổ 174.673 tỷ đồng - một con số quá thấp so với khối lượng việc phải hoàn thành. Đại biểu Chu Thị Hồng Thái, Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn cho rằng việc dồn 70% vốn sang giai đoạn sau là rủi ro lớn, dễ dẫn tới dồn việc, dồn chỉ tiêu.

Đại biểu Chu Thị Hồng Thái phân tích: Giai đoạn 2026 - 2030 được xác định hoàn thành hàng loạt mục tiêu nền tảng như kiên cố hóa phòng học, nhà công vụ giáo viên, đầu tư cho 18 trường cao đẳng, đạt chuẩn 30% cơ sở giáo dục đại học… nhưng nguồn lực phân bổ lại không đủ để tạo chuyển biến rõ rệt.

Việc dồn vốn sang giai đoạn sau còn mang theo “rủi ro kép” vì sau năm 2030, khả năng cân đối ngân sách còn nhiều biến động, khó dự đoán, việc trông chờ nguồn lực đến sau dễ khiến chương trình rơi vào trạng thái “đầu chậm, cuối vội”. Bên cạnh đó, dồn quá nhiều chỉ tiêu vào 5 năm cuối khiến tiến độ bị nén lại, chất lượng đầu tư khó kiểm soát.

Từ những phân tích trên đại biểu Chu Thị Hồng Thái khuyến nghị: “Chính phủ cần tính toán lại cơ cấu phân kỳ vốn theo hướng tăng tỷ trọng giai đoạn 2026 - 2030, bảo đảm đủ nguồn lực để hoàn thành các mục tiêu nền tảng, nhất là các vùng khó khăn”.

Đồng thời, đại biểu Chu Thị Hồng Thái cũng đề xuất quy định rõ thứ tự ưu tiên vốn là các vùng DTTS, miền núi, biên giới và các xã đặc biệt khó khăn phải được bố trí vốn trước, để tạo chuyển biến ngay từ giai đoạn đầu.

Cần có chính sách đột phá để hỗ trợ giáo viên vùng DTTS

Để Chương trình thực sự mang tính đột phá và chạm đến mọi đối tượng, đặc biệt là đồng bào DTTS, đại biểu Bế Minh Đức (Đoàn ĐBQH tỉnh Cao Bằng) đề nghị cần có chính sách đột phá cho nhà giáo vùng DTTS; đổi mới cơ chế thu hút Nhà giáo về công tác tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.

Đại biểu Bế Minh Đức cho rằng, vấn đề cốt lõi của giáo dục vùng DTTS là "chảy máu chất xám" và thiếu giáo viên cắm bản có năng lực. Theo đại biểu, tại mục 1, điểm b, khoản 1, Điều 1 dự thảo quy định đến năm 2030 phấn đấu đạt mục tiêu “100% phòng học được kiên cố; 30% cơ sở giáo dục có đủ thiết bị dạy học…”, tuy nhiên dự thảo lại chưa có mục tiêu cụ thể về giáo viên thực hiện Chương trình mà mới chỉ quy định “từng bước bảo đảm”.

Do vậy, đại biểu Bế Minh Đức đề nghị, cần xác định mục tiêu cụ thể và xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù, giải pháp căn cơ nhằm bảo đảm nguồn nhân lực là giáo viên cho mục tiêu lâu dài. Theo đó, để thực hiện đạt các mục tiêu đề ra, cần có cơ chế biên chế có đội ngũ giáo viên bố trí đủ ở mọi cấp học, mọi lớp học, kể cả vùng sâu, vùng xa ngay từ giai đoạn đầu triển khai Chương trình.

“Chúng ta đầu tư hàng nghìn tỷ đồng để xây dựng trường lớp, nhưng nếu không có đủ giáo viên đứng lớp, đội ngũ giáo viên không tiếp cận đủ thông tin, kiến thức, thì mọi khoản đầu tư vật chất đều không thể phát huy hiệu quả. Tại 5 dự án thành phần của Chương trình, phần phân bổ kinh phí cho nội dung này có phần khiêm tốn, đề nghị ưu tiên thỏa đáng để đầu tư đào tạo đội ngũ giáo viên bảo đảm đủ về số lượng, được nâng tầm về chất lượng, thích ứng với nhiệm vụ giáo dục, đào tạo trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, đại biểu Bế Minh Đức đề nghị.