Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương chủ trì Hội thảo. Tham dự Hội thảo có lãnh đạo Vụ Dân tộc, Hội đồng Dân tộc của Quốc hội; lãnh đạo Văn phòng Quốc gia về Dân tộc và miền núi (Bộ Dân tộc và Tôn giáo); các bộ, ngành liên quan trong triển khai thực hiện Dự án 8; lãnh đạo Hội LHPN 20 tỉnh, thành phố khu vực miền núi phía Bắc và các tổ chức quốc tế, chuyên gia. 

Đảm bảo các mục tiêu bình đẳng giới

Dự án 8 là một trong 10 Dự án thành phần thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025, giao cho Hội LHPN Việt Nam chủ trì triển khai (theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ), với mục tiêu nâng cao nhận thức, thay đổi định kiến giới, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, bảo vệ, chăm sóc phụ nữ và trẻ em và thực hiện mục tiêu bình đẳng giới.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam, sau 5 năm thực hiện, Dự án 8 đã cơ bản hoàn thành 4 nhóm nội dung, với 8/9 chỉ tiêu cốt lõi đạt và vượt kế hoạch giai đoạn, trong đó 4/9 chỉ tiêu vượt cao so với kế hoạch, gồm: Tổ truyền thông cộng đồng, Địa chỉ tin cậy; Câu lạc bộ "Thủ lĩnh của sự thay đổi", Nâng cao năng lực cho cán bộ nữ DTTS. Những tác động tích cực từ các mô hình, hoạt động của Dự án giai đoạn 2021-2025 đã bước đầu tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức, hành vi của người dân trong thay đổi "nếp nghĩ, cách làm", xoá bỏ định kiến giới, góp phần cùng các địa phương giải quyết tốt một số vấn đề xã hội cấp thiết đối với phụ nữ, trẻ em và thúc đẩy bình đẳng giới tại vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Theo bà Nguyễn Thị Minh Hương, mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên, phụ nữ và trẻ em vùng đồng bào DTTS và miền núi vẫn đang phải đối mặt với nhiều vấn đề giới cần tiếp tục quan tâm như: việc làm, sinh kế, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, tham gia chuyển đổi số và tiếp cận thông tin; các vấn đề xã hội tồn tại dai dẳng, như tảo hôn, hôn nhân cận huyết, sinh đẻ nhiều, đẻ tại nhà, mù chữ, tái mù chữ, mua bán phụ nữ và trẻ em qua biên giới, bạo lực gia đình còn phổ biến trong một số DTTS; vấn đề giáo dục gia đình, giáo dục làm cha mẹ; thêm vào đó là tình trạng thiếu nước sạch, thiếu nhà tiêu hợp vệ sinh; vấn đề thiên tai/biến đổi khí hậu.

Việc thực hiện lồng ghép giới, sự tham gia của Hội LHPN các cấp trong thúc đẩy bình đẳng giới ở trong các lĩnh vực thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn I còn hạn chế.

Với quan điểm "lồng ghép, bảo đảm bình đẳng giới trong quá trình xây dựng và tổ chức thực hiện Đề án" và thực hiện mục tiêu tổng quát "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em" giai đoạn 2021 - 2030 theo tinh thần Nghị quyết 88/2019/QH14 ngày 18/11/2019 của Quốc hội khóa XIV phê duyệt Đề án phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, Hội LHPN Việt Nam tiếp tục đề xuất các nội dung, giải pháp thực hiện mục tiêu bình đẳng giới và tập trung giải quyết hiệu quả một số vấn đề xã hội cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em vùng đồng bào DTTS và miền núi trong bối cảnh mới.

Dự kiến đề xuất tập trung vào 4 nhóm chính sách cụ thể: Tuyên truyền, vận động thay đổi "nếp nghĩ, cách làm" thúc đẩy bình đẳng giới vùng DTTS; Hỗ trợ nâng cao quyền năng kinh tế của phụ nữ vùng đồng bào DTTS và miền núi; Hỗ trợ giải quyết một số vấn đề xã hội cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em vùng đồng bào DTTS và miền núi; Thúc đẩy vai trò lãnh đạo, sự tham gia thực chất của phụ nữ và trẻ em trong các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội; nâng cao năng lực lồng ghép giới cho cán bộ trong hệ thống chính trị.

Đồng thời, đề xuất một số nội dung Hội LHPN Việt Nam có thể tham gia thực hiện trong các dự án thành phần và đề xuất nội dung lồng ghép giới trong Chương trình giai đoạn 2026-2030, tập trung vào 5 trụ cột theo định hướng của Chương trình: Đầu tư xây dựng, hoàn thiện cơ sở hạ tầng; Hỗ trợ phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập của đồng bào DTTS; Phát triển nguồn nhân lực vùng đồng bào DTTS & miền núi; Hỗ trợ DTTS có khó khăn đặc biệt, DTTS rất ít người...

Tại Hội thảo, nhiều ý kiến tham vấn, góp ý hoàn thiện đề xuất nội dung, giải pháp các hoạt động Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em”.

Theo Tiến sĩ Phạm Thái Hưng, Chuyên gia độc lập: Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi là một “bước tiến lớn” về lồng ghép giới khi bình đẳng giới được đưa vào là một phần trong mục tiêu tổng quát của Chương trình.

Tuy nhiên, “bước tiến lớn” về bình đẳng giới nói trên thông qua đưa mục tiêu bình đẳng giới vào mục tiêu tổng quát và phân bổ vốn cho thực hiện Dự án 8 là chưa đủ. Dự án 8 không thể bao quát hết các vấn đề về giới trong vùng đồng bào DTTS và miền núi. Do đó, để mục tiêu bình đẳng giới - là một phần trong mục tiêu tổng quát của Chương trình - được “hiện thực hóa” thì cần có lồng ghép vấn đề bình đẳng giới trong các dự án, tiểu dự án khác của Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi. 

Về cơ bản, trọng tâm của giai đoạn II vẫn phải đảm bảo các mục tiêu và khung các dự án thành phần đã được phê duyệt trong Nghị quyết 88/2019 của Quốc hội. Đồng thời, nội dung của Chương trình trong giai đoạn II phải đảm bảo giải quyết những thách thức cơ bản nhất, gồm các vấn đề về cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất, phát triển nguồn nhân lực, giải quyết khó khăn của các nhóm dân tộc rất ít người, và một số nội dung có tính cấp thiết khác.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cũng cho rằng, vùng đồng bào DTTS và miền núi là nơi hội tụ của nhiều yếu tố bất lợi như nghèo đói, hạ tầng yếu kém, phân biệt đối xử và rào cản tiếp cận thông tin, đang là điểm nóng của các rủi ro đa chiều. Do vậy cần áp dụng trực tiếp vào thiết kế mô hình sinh kế bền vững, xây dựng các cộng đồng an toàn ứng phó thiên tai và nâng cao năng lực thích ứng cho phụ nữ DTTS…

Thiết kế Dự án theo các mục tiêu cấp thiết

Tại Hội thảo, ông Phùng Quốc Huy, Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về Dân tộc và miền núi (Bộ Dân tộc và Tôn giáo) cho biết: Trong giai đoạn vừa qua, Trung ương Hội LHPN Việt Nam đã chủ động, tích cực triển khai hiệu quả Dự án 8. Các mô hình của Dự án đã tác động đến các mục tiêu, chỉ tiêu thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em ở vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Theo ông Phùng Quốc Huy, trong giai đoạn tiếp theo Hội LHPN Việt Nam cần rà soát những nội dung, mục tiêu cụ thể do Hội LHPN quản lý triển khai thực hiện, tránh chồng chéo các nội dung trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình.

Còn ông Triệu Văn Bình, Phó Vụ trưởng Vụ Dân tộc, Hội đồng Dân tộc của Quốc hội cho biết: Định hướng trong giai đoạn 2026-2030, các Chương trình mục tiêu quốc gia sẽ tập trung vào đầu tư về cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục và sinh kế, những vấn đề xã hội cấp thiết.

Dự kiến trong giai đoạn tới, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi sẽ được nghiên cứu hợp nhất, vì vậy các nội dung dự án thành phần sẽ không còn dàn trải nhiều như giai đoạn I. Dự kiến Kỳ họp thứ 10 Quốc hội diễn ra trong tháng 9, Quốc hội sẽ xem xét vấn đề này. Thời gian không con nhiều, Hội LHPN Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng các nội dung liên quan của Dự án.