Tôn vinh để lan tỏa điển hình

Thôn Tả Xáy là một trong những xóm khó khăn nhất của xã Xuân Trường, tỉnh Cao Bằng, có 42 hộ, hơn 200 nhân khẩu, 100% là đồng bào Mông. Mặc dù chỉ các trung tâm xã khoảng 7 km nhưng trong một thời gian dài, Tả Xáy như “ốc đảo” giữa núi đá, để lên Tá Xáy chỉ có cách duy nhất là đi bộ.

Cũng vì sự biệt lập ấy, 42 gia đình ở Tả Xáy đều thuộc diện nghèo. Có thời điểm, các đối tượng truyền đạo trái phép đã xâm nhập Tả Xáy, khiến tình hình anh ninh trật tự ở đây diễn biến rất phức tạp.

Trước thực tế đó, ông Thào A Quả, sinh năm 1966 - Bí thư chi bộ kiêm Người có uy tín, đã tiên phong tháo “vòng kim cô” cho Tả Xáy. Từ khi được tín nhiệm bầu làm Trưởng thôn Tả Xáy (năm 2000, đến năm 2006 là Bí thư chi bộ), ông Quả đã quyết mở bằng được con đường từ quốc lộ lên Tả Xáy, xe máy đi được.

Nhưng cái chí hướng ấy cũng tiêu tốn của ông Quả và Nhân dân Tả Xáy 25 năm và chắc chắn sẽ tiếp tục kéo dài thêm. Đến năm 2025, khoảng 4 km đường bê tông ngoằn ngoèo theo triền núi, “thông” xóm dưới của thôn Tả Xáy với Quốc lộ 4a, còn khoảng 3 km lên xóm trên vẫn còn là đường “ngựa thồ”, xe máy chưa đi được.

Theo ông Quả, từ khi có đường xuống núi, việc đi lại thuận tiện hơn, người dân đoàn kết, tin tưởng vào Đảng, không nghe theo kẻ xấu, không vượt biên trái phép. Bà con trong xóm từng bước phát triển kinh tế, chăm sóc sức khỏe thuận lợi hơn.

“Hiện xóm kêu gọi các nhà hảo tâm hỗ trợ gần 20 tấn xi măng để tiếp tục mở thêm 3 km đường còn lại, hoàn thành ước mơ thông đường lên xóm”, ông Quả cho biết.

Theo ông Vừa A Quả - Trưởng thôn Tả Xáy, ông Thào A Quả cũng là “đầu tàu” trong vận động Nhân dân xây dựng đời sống văn hóa mới, từ bỏ hủ tục. Từ việc tham gia các lớp tập huấn dành cho Người có uy tín do huyện, tỉnh tổ chức, ông Quả đã vận động bà con Tả Xay thay đổi nhiều tập quán cũ.

“Hiện bà con trong thôn đã từ bỏ các hủ tục như sinh con tại nhà dùng thanh nứa cắt rốn, để người quá cố 5 - 7 ngày mới chôn cất… Tất cả là nhờ ông Thào A Quả”, Trưởng thôn Tả Xáy Vừa A Quả chia sẻ.

Với những đóng góp bền bỉ và hiệu quả, ông Thào A Quả đã trở thành một trong những “đầu tàu” tiêu biểu của đồng bào DTTS, được các cấp, các ngành và địa phương trong tỉnh ghi nhận, khen thưởng.

Gần đây nhất, ông là 1 trong 36 gương điển hình xuất sắc trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh khu vực phía Bắc năm 2025, được Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương tôn vinh ngày 17/11. Đáng chú ý, ông Quả là cá nhân duy nhất của tỉnh Cao Bằng được vinh danh trong dịp này.

Điều chỉnh để nâng chất lượng chính sách

Là Người có uy tín, ông Thào A Quả thường xuyên được tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng, cập nhật chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Ông cũng có điều kiện tiếp cận các mô hình phát triển kinh tế thông qua các đợt tham quan, học tập kinh nghiệm do huyện, tỉnh tổ chức.

Có lẽ, nhờ ý chí kiên định cùng vốn kiến thức tích lũy được đã giúp ông Quả là chủ của một hộ cận nghèo duy nhất ở thôn Tả Xáy đến thời điểm này, 41 gia đình còn lại của thôn đều đang là hộ nghèo.

Thực tế ở thôn Tả Xáy và cá nhân ông Thào A Quả đặt ra một số vấn đề về việc thực hiện chính sách đối với Người có uy tín trong đồng bào DTTS tỉnh Cao Bằng. Rõ ràng, đóng góp của Người có uy tín như ông Quả cho địa phương là rất lớn, nhưng điều kiện kinh tế khó khăn sẽ là rào cản rất lớn để họ phát huy vai trò của mình trong cộng đồng.

Toàn tỉnh Cao Bằng hiện có 1.462 Người có uy tín trong đồng bào DTTS, tương ứng với 1.462 đơn vị hành chính cấp thôn trên địa bàn tỉnh. Chiếu theo Quyết định số 612/QĐ-UBDT ngày 16/9/2021 của Ủy ban Dân tộc (nay là Bộ Dân tộc và Tôn giáo) thì tỉnh Cao Bằng có 996 thôn đặc biệt khó khăn.

Những năm qua, thực hiện Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg (được sửa đổi, bổ sung tại Quyết định số 28/2023/QĐ-TTg), tỉnh Cao Bằng đã quan tâm triển khai các chế độ, chính sách đối với Người có uy tín trong đồng bào DTTS.

Theo kết quả giám sát của Ban Dân tộc - HĐND tỉnh Cao Bằng, giai đoạn 2018 - 2024, tổng kinh phí phân bổ để thực hiện chính sách đối với Người có uy tín trên địa bàn tỉnh là 41,458 tỷ đồng (ngân sách Trung ương 35,136 tỷ đồng, ngân sách địa phương 6,321 tỷ đồng).

Từ nguồn kinh phí này, cấp tỉnh đã tổ chức 1 hội nghị biểu dương, khen thưởng; mở 26 lớp tập huấn cho 1.821 lượt Người có uy tín; tổ chức được 5 cuộc học tập kinh nghiệm tại các tỉnh cho 240 lượt Người có uy tín; tiếp đón 36 đoàn với 1.341 Người có uy tín các tỉnh đến thăm và làm việc tại tỉnh…;

Các địa phương trên địa bàn tỉnh cũng đã tổ chức thăm ốm, động viên, hỗ trợ 482 lượt Người có uy tín, thăm viếng 128 lượt người, hỗ trợ thiên tai 17 trường hợp, tặng quà tết 10.813 lượt người. Đồng thời tổ chức 4 hội nghị biểu dương, khen thưởng với 483 đại biểu Người có uy tín tham gia; tổ chức 79 hội nghị cung cấp thông tin thời sự cho 9.138 lượt Người có uy tín;…

Theo đánh giá của Ban Dân tộc - HĐND tỉnh, chế độ, chính sách cho Người có uy tín còn ở mức khá thấp. Trong quá trình triển khai, tiến độ giải ngân kinh phí thực hiện chế độ, chính sách đối với Người có uy tín chậm (năm 2022 và 2023 dự toán nguồn ngân sách Trung ương giao cho cấp huyện thực hiện nhiệm vụ chi chỉ đạt hơn 41% và 42% so với dự toán được giao)…

Ban Dân tộc - HĐND tỉnh Cao Bằng kiến nghị các sở ngành, địa phương cần khắc phục những tồn tại này, nâng chất lượng thực hiện chính sách đối với Người có uy tín. Trong đó cần triển khai kịp thời và có chất lượng các đoàn đi học tập kinh nghiệm và các lớp tập huấn, tránh để dồn đến thời điểm cuối năm, ảnh hưởng đến chất lượng các hoạt động; cung cấp các tài liệu để Người có uy tín thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động.