Ngoại giao văn hóa có vai trò quan trọng, vừa là nền tảng tinh thần, vừa là biện pháp và mục tiêu của chính sách đối ngoại Việt Nam, bổ trợ rất hữu hiệu cho ngoại giao chính trị, kinh tế, tạo thành một chỉnh thể chính sách đối ngoại, phát huy tốt nhất sức mạnh dân tộc và kết hợp hiệu quả với sức mạnh thời đại.

Biên giới hai tỉnh Lai Châu - Vân Nam nói riêng và hai nước Việt Nam - Trung Quốc nói chung có sông núi nối liền, Nhân dân hai bên biên giới có nhiều nét tương đồng về văn hoá. Cho nên, việc giao lưu văn hóa giữa hai nước, hai tỉnh có nhiều thuận lợi để phát triển và mở rộng. Đặc biệt trong những năm gần đây, thực hiện chủ trương, chiến lược đối ngoại văn hoá của Đảng ta, giao lưu văn hoá Việt - Trung có nhiều hoạt động sôi nổi.

Chương trình giao lưu văn nghệ hai nước Việt-Trung là một trong những hoạt động được tỉnh Lai Châu và tỉnh Vân Nam duy trì tổ chức trong nhiều năm qua. Trong các chương trình giao lưu, biểu diễn và trao đổi văn hóa nghệ thuật, mỗi bên thường chọn trình diễn các tiết mục văn hoá đậm đà bản sắc văn hoá của quốc gia - dân tộc mình, ca ngợi lãnh tụ của hai nước và hướng tới hữu nghị, hoà bình, phát triển.

Ông Trần Mạnh Hùng, Quyền Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu cho biết, trong năm 2024, Lai Châu đón và cử các đoàn nghệ thuật lưu diễn trong những dịp lễ và cả các sự kiện văn hóa quốc tế lớn do Việt Nam hoặc Trung Quốc đăng cai tổ chức... Sở cũng đã tham mưu cho UBND tỉnh Lai Châu thành lập 2 đoàn công tác tham dự “Chương trình văn nghệ chào Xuân 2024” và Chương trình “Ngày hội nghệ thuật thung lũng Hồ Điệp” tại huyện Kim Bình, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.

Vào dịp đầu xuân năm mới, hai bên thường tổ chức chương trình văn nghệ chào xuân biên giới với sự tham gia của đội ngũ diễn viên và Nhân dân hai nước, khiến vùng biên trở nên rộn ràng, ấm áp hơn.

Tại các dịp lễ lớn của Lai Châu hoặc Vân Nam, các chương trình giao lưu nghệ thuật luôn là chương trình đặc sắc, được Nhân dân hai nước đón nhận nồng nhiệt, làm nhộn nhịp, sinh động hơn các sự kiện Lễ hội ở Lai Châu hoặc Vân Nam. 

Đơn cử tại Ngày hội Văn hóa các dân tộc có số dân dưới 10.000 người lần thứ I và Tuần Văn hóa - Du lịch tỉnh Lai Châu năm 2023, năm 2024, đều có Chương trình Giao lưu văn nghệ Việt Nam - Trung Quốc. Năm 2024, đêm giao lưu với chủ đề “Sông núi nối liền - Thắm tình hữu nghị” với sự tham gia của các diễn viên thuộc Trung tâm Văn hóa - Nghệ thuật tỉnh Lai Châu và Đoàn Nghệ thuật huyện Kim Bình, tỉnh Vân Nam. 

Tại Chương trình đều lựa chọn các tiết mục mang đậm bản sắc văn hoá các dân tộc của hai nước Việt - Trung, kết thúc chương trình là vòng xoè đoàn kết, được dàn dựng công phu, độc đáo, hấp dẫn, ý nghĩa. Qua đó đã thể hiện tình yêu với quê hương đất nước, quảng bá được vẻ đẹp thiên nhiên, văn hoá, con người; thể hiện tình đoàn kết hữu nghị giữa hai Đảng, hai Nhà nước và Nhân dân hai nước, hai bên biên giới.

Năm 2024, chính quyền Nhân dân huyện Kim Bình, tỉnh Vân Nam cũng đã mời tỉnh Lai Châu tham gia Chương trình “Ngày hội nghệ thuật thung lũng Hồ Điệp”. Nhận lời mời, Đoàn công tác của tỉnh Lai Châu do đồng chí Trần Hùng, Quyền Giám đốc Sở Văn hoá - Thể thao và Du lịch tỉnh làm Trưởng đoàn đã đến Thung lũng Hồ Điệp tham dự ngày hội. 

Tại đây, nghệ sĩ nhiếp ảnh hai bên đã tham dự hoạt động Triển lãm trưng bày tác phẩm ảnh, giao lưu trao đổi về văn hóa nghệ thuật; tham quan, khám phá cảnh quan thiên nhiên, các điểm du lịch văn hóa truyền thống bản địa, trải nghiệm thực tế sáng tác nhiếp ảnh trước cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp ở nước bạn.

Thế hệ trẻ hai nước cũng thường niên tham dự sự kiện: Gặp gỡ hữu nghị thanh niên Việt Nam - Trung Quốc. Đoàn Thanh niên hai nước hướng tới mục tiêu đã tăng cường các hoạt động giao lưu, hợp tác về nhiều mặt, mang lại hiệu quả và lợi ích thiết thực cho thanh thiếu - nhi hai nước; không ngừng vun đắp tình hữu nghị truyền thống giữa thanh thiếu-nhi và Nhân dân hai nước; cùng nhau góp phần thúc đẩy quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc phát triển lành mạnh, ổn định, theo phương châm “Láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai”.

Tại các huyện biên giới, trong các sự kiện kết nghĩa bản - bản, xã - trấn giữa hai bên cũng không thể thiếu các nội dung, chương trình về giao lưu văn hoá, nghệ thuật, thể thao. Điều này vừa làm không khí các buổi lễ thêm tươi vui, phấn khởi, để lại ấn tượng sâu sắc, vừa có hiệu quả trong quảng bá, giới thiệu lịch sử, văn hoá của mỗi bên.

Lễ hội ném còn ba nước Việt Nam - Lào - Trung Quốc là sự kiện chính trị, văn hóa có ý nghĩa quan trọng, thường được tổ chức luân phiên ở biên giới mỗi nước với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, vui chơi, ẩm thực mang đậm bản sắc văn hóa cộng đồng các dân tộc của các địa phương trong khu vực biên giới 3 nước.

Các hoạt động này tô thắm tình cảm của Nhân dân hai địa phương, góp phần vào việc giữ gìn, phát triển tình hữu nghị truyền thống Việt Nam - Trung Quốc, cùng hướng đến tương lai hợp tác ngày càng bền chặt, hiệu quả. Thông qua giao lưu, quảng bá, người dân hai nước có điều kiện hiểu hơn về đất nước, văn hóa, phong tục tập quán của nhau, góp phần tăng cường tăng cường hữu nghị, hợp tác, phát triển trong nhiều lĩnh vực khác.

Có thể thấy, các hình thức của ngoại giao văn hóa Việt - Trung khá phong phú và đa dạng, ngày càng được phát huy, mang lại hiệu quả. Với những thành tựu nhất định, hợp tác, giao lưu văn hóa Việt - Trung qua biên giới Lai Châu đã góp phần tạo nên cầu nối hữu nghị giữa Nhân dân hai nước láng giềng núi sông liền một dải, là một trong những động lực phát triển mối quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện giữa hai nước.

 Đây cũng chính là các bước đi thực hiện Hiệp định hợp tác văn hoá, Kế hoạch hợp văn hóa và du lịch giai đoạn 2023-2027 giữa hai nước. Từ những nỗ lực không mệt mỏi, ngoại giao văn hóa thực sự trở thành “sức mạnh mềm” của Việt Nam nói chung, Lai Châu nói riêng trong kỉ nguyên mới.