Cán bộ y tế thôn Lùng Chin Thượng, Hoàng Văn Phú tuyên truyền, vận động gia đình anh Sùng Seo Chinh phòng, chống dịch bệnh cho trẻ nhỏ trong mùa rét.Ngày tôi hỏi đường lên thôn Lùng Chin Thượng của xã biên giới Thèn Chu Phìn, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang, người dân địa phương một mực chỉ tay lên trời bảo ở trên ấy... Căng mắt nhìn lên chỉ thấy đường đi như một sợi dây mà tạo hóa để quên thòng từ đỉnh của ngọn núi cao nhất rủ xuống, rồi thả chơi vơi vào hun hút rừng xanh thăm thẳm. Ở đó, tôi đã gặp Hoàng Văn Phú, người cán bộ y tế thôn bản đã có thâm niên công tác 15 năm.
Người ta bảo anh như một trạm tuyên truyền di động nhưng vui vẻ và có duyên. Người lớn không biết dùng biện pháp tránh thai, hỏi Phú! Trẻ nhỏ tới kỳ kiểm tra cân nặng, chiều cao, hỏi Phú! Bệnh dịch, ốm đau thế nào thì không cần hỏi, anh tự khắc tìm tới nhà và ngồi hàng giờ để tuyên truyền, hướng dẫn người dân tới thăm khám tại các cơ sở y tế.
Đây rồi, người cán bộ y tế mà tôi kể đã đến. Anh với tay khe khẽ nhấc phên liếp chắn cửa, hai gót chân nện bình bịch ở đầu hồi cho bớt bùn đất bám trên đế ủng. Để ý mới thấy, chiếc túi y tế vẫn được anh ôm khư khư trước ngực. Áo anh xem chừng đã đẫm sương mà chiếc túi vẫn khô ráo, anh bảo: Toàn tài liệu phòng, chống dịch bệnh quý cả!
Trong gian bếp, lửa chập chờn rồi cháy to. Vợ chồng Sùng Seo Chinh đang chụm đầu như chờ đợi. Mấy đứa trẻ lật lật từng tờ giấy in những hình ảnh đẹp đẽ ra chiều thích thú. Tôi cũng chăm chú lắng nghe. Anh rành mạch đọc thật rõ, át đi cả tiếng suối đang chảy ào ạt bên ngoài: Tích cực chủ động phòng, chống bệnh sởi. Tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi là biện pháp tốt nhất để phòng bệnh. Mũi 1, tiêm khi trẻ được 9 tháng tuổi. Mũi 2, tiêm khi trẻ được 18 tháng tuổi... Nội dung thứ 2: Bổ sung Vitamin A và tẩy giun, trẻ từ 6 - 60 tháng tuổi uống Vitamin A, trẻ từ 24 - 60 tháng tuổi uống thuốc tẩy giun.
Vượt qua mọi khó khăn, những cán bộ y tế thôn bản vùng sâu, vùng xa vẫn ngày đêm bám địa bàn hoàn thành tốt nhiệm vụ. Theo Sở Y tế tỉnh Hà Giang, toàn tỉnh có 1.943/2.067 thôn có nhân viên y tế thôn bản hoạt động, trong đó khoảng 30% y tế thôn bản đang hoạt động đã qua đào tạo cơ bản đạt điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định của Bộ Y tế và trên 70 cô đỡ thôn, bản người DTTS đang hoạt động tại các địa bàn khó khăn.
Bao năm nay, nhiệm vụ quan trọng nhất của cán bộ y tế thôn bản vẫn vậy! Tuyên truyền kết hợp vận động người dân tới thăm khám, chăm sóc sức khỏe tại các cơ sở y tế khi đau ốm. Nhưng vận động thế nào, vận động ra làm sao thì nào có một “y lệnh” cụ thể. Thế nên, người ta cũng không lạ khi thấy Phú lẽo đẽo theo một người dân đang mải miết chăn trâu để đọc cho họ nghe bằng hết các nội dung liên quan tới y tế. Hay mỗi lần dự một đám ma chay, hiếu hỷ trong thôn anh cũng khéo léo bắt chuyện để nói về nội dung mình cần tuyên truyền. Một lần không được thì hai lần, khi nào thấy người dân lắng tai nghe và có lúc sẽ hỏi lại những chỗ chưa hiểu thì là thành công rồi!
Tôi đem kinh nghiệm làm y tế thôn bản của Phú về chuyện trò cùng Quyền Trạm trưởng Trạm Y tế xã Thèn Chu Phìn Hoàng Anh Tuấn. Anh chăm chú lắng nghe rồi tâm sự: Ở Lùng Chin Thượng có 105 hộ, 100% dân số là đồng bào dân tộc Mông, địa hình đồi núi chia cắt, hiểm trở. Hầu hết người dân là hộ nghèo. Trước đây, nhiều hủ tục còn tồn tại. Khi ốm đau, đồng bào chỉ mời thầy mo, thầy cúng về đuổi ma, trừ tà để chữa bệnh chứ không đến trạm y tế thăm khám, lấy thuốc. Tỷ lệ thai phụ sinh đẻ tại nhà cao, muốn thông báo tiêm chủng hoặc hướng dẫn những dịch vụ y tế, phải đi mất cả ngày trời mới đến được vài hộ… Vận động tận tình mà có khi người dân còn để bụng: Cán bộ y tế không muốn nhà ta bắt được con ma bệnh đây mà...
Nhưng giờ này ở Thèn Chu Phìn đã khác, chính quyền cùng lực lượng y tế địa phương đã bền bỉ, kiên trì để xóa bỏ những phong tục, tập quán lạc hậu ăn sâu, bám rễ vào đời sống. Người dân đã tin, sẽ chẳng có thầy cúng nào bắt được con ma làm ra bệnh tật cả, chỉ có bác sĩ mới tìm ra và đuổi được nó đi thôi!
