Thưa ông, trong năm vừa qua, dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống KT-XH của Nhân dân cả nước, trong đó có Lạng Sơn. Ông có thể đánh giá về tình hình phát triển KT-XH của vùng đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh?

Những năm qua, từ các chương trình đầu tư hỗ trợ của Nhà nước cũng như của tỉnh, KT-XH vùng đồng bào DTTS đã có bước phát triển. Đời sống của đồng bào ngày càng được nâng lên, góp phần quan trọng giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội trong vùng DTTS. Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm từ 7,88% năm 2020 xuống còn 5,76% năm 2021 (tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025 là 12,20%). 

Kết cấu hạ tầng vùng đồng bào DTTS, vùng có điều kiện KT-XH đặc biệt khó khăn (ĐBKK) được tập trung đầu tư, xây dựng, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của người dân. Đến nay, có 75/181 xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới; 82 khu dân cư kiểu mẫu được công nhận đạt chuẩn; chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo được nâng lên, công tác chăm sóc sức khỏe cho đồng bào vùng DTTS, vùng ĐBKK tiếp tục được chú trọng…

Tuy nhiên, chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng đồng bào DTTSvà miền núi trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn vẫn còn chậm phát triển, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh chưa cao. Việc nhân rộng các mô hình sản xuất mới gắn với tiêu thụ sản phẩm chưa đáp ứng được yêu cầu. Đặc biệt do tác động của đại dịch Covid-19, nên việc làm, thu nhập của đồng bào DTTS gặp nhiều khó khăn.

Để triển khai hiệu quả các chương trình, chính sách dân tộc, trọng tâm là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2021 - 2030 (Chương trình MTQG), với vai trò là cơ quan thường trực, chủ trì tham mưu, Ban Dân tộc đã xây dựng chương trình hành động như thế nào để triển khai thực hiện hiệu quả chương trình?

Để triển khai hiệu quả các chương trình, chính sách dân tộc, trọng tâm là Chương trình MTQG, với vai trò là cơ quan thường trực, chủ trì tham mưu, Ban Dân tộc tỉnh đã chủ động tích cực,  phối hợp với các sở, ngành liên quan báo cáo, nâng cao chất lượng công tác tham mưu đề xuất UBND tỉnh chỉ đạo, xây dựng dự thảo nội dung trình Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 58-NQ/TU ngày 29/11/2021 về công tác dân tộc và thực hiện Đề án tổng thể phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2021 - 2030. Trên cơ sở đó, Ban Dân tộc tiếp tục tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện giai đoạn 2021 - 2030; Kế hoạch giai đoạn 2021 - 2025 và Kế hoạch hằng năm để tổ chức triển khai thực hiện.

Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh về việc chuẩn bị triển khai thực hiện chương trình MTQG giai đoạn 2021 - 2025 trên địa bàn tỉnh, Ban Dân tộc đã chủ động, tham mưu ban hành văn bản phối hợp với các sở, ngành, UBND các huyện đề nghị rà soát đối tượng, phạm vi, địa bàn thụ hưởng, nội dung thực hiện, danh mục công trình, dự án, quy mô đầu tư, nhu cầu vốn, tổng hợp kế hoạch đầu tư hàng năm và 5 năm theo thứ tự ưu tiên đối với Chương trình MTQG. Sau khi các đơn vị báo cáo, đề xuất, Ban Dân tộc đã tổng hợp, báo cáo UBND tỉnh để chỉ đạo thực hiện.

Nhìn lại quá trình triển khai thực hiện các chương trình, chính sách dân tộc trên địa bàn, còn có những khó khăn vướng mắc gì? Ban Dân tộc có đề xuất cơ chế đặc thù nào hỗ trợ vùng đồng bào các DTTS và miền núi trên địa bàn.

Trong thời gian qua, việc triển khai thực hiện các chính sách dân tộc liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, công tác phối hợp chưa thực sự chặt chẽ, còn lúng túng. Đồng bào DTTS ở khu vực đặc biệt khó khăn có trình độ dân trí thấp, địa bàn sinh sống biệt lập, ít có cơ hội giao lưu, trao đổi, hội nhập; khả năng ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất còn hạn chế. Một bộ phận nhỏ không muốn thoát nghèo, không muốn ra khỏi vùng ĐBKK để tiếp tục được thụ hưởng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Một số chính sách giai đoạn 2016 - 2020 đã kết thúc, trong khi đó các chính sách mới bắt đầu thực hiện từ năm 2021 chưa được phân bổ vốn, như: Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới, Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, Chương trình MTQG phát triển KT-XH bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, dẫn đến việc triển khai gặp nhiều khó khăn và chưa bảo đảm tiến độ.

Ngoài ra, định mức các nguồn vốn đầu tư cho vùng đồng bào DTTS của tỉnh Lạng Sơn, đặc biệt là nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho các thôn, xã ĐBKK còn hạn chế. Bên cạnh đó, việc phân định vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 đã tác động phần nào đến thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu phát triển KT-XH năm 2021.

Về cơ cấu tổ chức của cơ quan công tác dân tộc, chưa thực sự đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở. Với đặc thù là một tỉnh miền núi biên giới có diện tích rộng, địa hình chia cắt, tỷ lệ đồng bào DTTS sinh sống rất đông (chiếm 84%), nhưng đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc từ tỉnh đến cơ sở tại Lạng Sơn còn mỏng, chưa thực sự tương xứng với nhu cầu và khối lượng công việc thực tế. Cần có cơ chế đặc thù về cơ cấu tổ chức, biên chế cũng như các chính sách đãi ngộ riêng cho đội ngũ thực hiện công tác dân tộc đối với các tỉnh có tỷ lệ đồng bào DTTS như Lạng Sơn.

Trân trọng cảm ơn ông!