Chuyển biến về nhận thức

Trong suốt cuộc chuyện trò, Trung tá Nguyễn Văn Thiên, Tổ trưởng Tổ công tác bản Rào Tre, Đồn Biên phòng Bản Giàng, xã Phúc Trạch, tỉnh Hà Tĩnh cứ nhắc mãi về một sự đổi thay rất lớn đối với người Chứt ở bản Rào Tre. Đó là những chuyển biến tích cực trong suy nghĩ của mỗi người dân. Trung tá Thiên vui vẻ: Không còn tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết nữa đâu. Đồng bào ai cũng biết cái chữ rồi. Nhờ biết chữ, nhận thức của người dân đã nâng cao hơn.

Nhớ lại nhiều năm trước, tảo hôn và hôn nhân cận huyết từng là một hủ tục đeo bám khiến dân tộc này đứng trước nguy cơ suy thoái giống nòi. Một đề án phòng, chống tảo hôn đã được tỉnh Hà Tĩnh đưa ra, sau đó là những trợ lực từ Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030. Thêm vào đó, là sự tuyên truyền, vận động bền bỉ của cả hệ thống chính trị, thì hủ tục này mới chấm dứt bằng một câu chuyện rất đỗi nhân văn.

“Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Bản Giàng, chính quyền xã đã trở thành những “ông mối” tích cực, “se duyên” cho thanh niên người Chứt ở Rào Tre với các bản làng người Chứt ở Quảng Trị (trước khi sáp nhập là Quảng Bình) và các dân tộc khác. Thậm chí, địa phương còn có những khuyến khích hỗ trợ làm nhà ở… cho thanh niên các dân tộc khác kết hôn với người Chứt”, Trung tá Thiên kể.

Câu chuyện tảo hôn, hôn nhân cận huyết đã trở thành quá vãng, để những đứa trẻ người Chứt lớn lên khỏe mạnh, được học hành đầy đủ. Hôm nay, 100% trẻ em trong độ tuổi đi học ở Rào Tre đều được đến trường. Ngoài 56 cháu từ bậc học mầm non đến THPT, thì ở Rào Tre đã có 2 cháu học đến trình độ đại học. Và nữ sinh Hồ Thị Sương trở thành thanh niên dân tộc Chứt đầu tiên tốt nghiệp đại học.

Điều đặc biệt với người Chứt không chỉ có thế, bản làng dưới chân núi Ka Đay còn vượt qua “lời nguyền” để bầu chọn nữ Trưởng bản Hồ Thị Kiên, thay vì bầu chọn nam giới như trước. Đó là một thanh niên trẻ, thuộc thế hệ 8X, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm… và rất được cả bản “ưng cái bụng”.

Khi ngồi gõ những dòng chữ đầu tiên của bài viết này, chúng tôi đã nghĩ đến hình ảnh một thế hệ thanh niên người Chứt được học hành đầy đủ, được kết nạp Đảng ngay từ khi còn rất trẻ. Xin được dẫn chứng cụ thể bằng một gia đình đảng viên Hồ Nam. Hơn 20 năm bà Hồ Nam theo Đảng với bao công lao, cống hiến, bà đã “ươm mầm” các “hạt giống đỏ” ngay trong chính gia đình mình. Hiện nay, 2 người con gái của bà cũng đã vinh dự được đứng vào hàng ngũ của Đảng khi mới ngoài 20 tuổi.

Và bước phát triển mới

Con đường vào bản Rào Tre đang được đổ nhựa, rồi sẽ phẳng lì trong nay mai. Đầu bản vẫn là Tổ công tác bản Rào Tre, Đồn Biên phòng Bản Giàng ở bên trái. Cuối bản vẫn là nhà văn hóa, điểm trường mầm non, nhà trưng bày hiện vật của đồng bào Chứt.

Nhưng trên hành trình ấy, chúng tôi đã bắt gặp những nếp nhà sàn của người Chứt lẩn khuất sau những rặng cây, mảnh vườn thưng dây thép gai chắc chắn. Đâu đó, những con trâu, bò thong dong gặm cỏ ở mé đồi. Còn chuồng trại chăn nuôi, cũng đã được bà con di chuyển xa khỏi nơi sinh sống.

Phía trước, nơi cánh đồng canh tác của bà con đã hiện diện những thửa lúa bắt đầu vàng óng và còn cả những ruộng cỏ phục vụ chăn nuôi, xanh ngăn ngắt. Trưởng bản Hồ Thị Kiên khoe: Độ 1 tuần nữa thì sẽ gặt thôi. Bộ đội Biên phòng cùng chính quyền địa phương hướng dẫn bà con trồng cả đấy, những 2,5ha đấy. Bà con cũng đã thành thạo việc trồng cỏ làm thức ăn chăn nuôi trâu, bò.

Khi gặp Phó Chủ tịch UBND xã Phúc Trạch Phan Quốc Thanh thì được biết thêm rất nhiều điều mới mẻ. Trong số các chỉ tiêu đề ra của giai đoạn 2021 - 2030, những tiêu chí cơ bản đã đạt kế hoạch. Cụ thể, có đường ô tô đến bản, điểm trường xây dựng kiên cố, có nhà sinh hoạt cộng đồng kiên cố; 100% số hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia và các nguồn điện khác phù hợp; 100% đồng bào DTTS được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh; giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào; 100% học sinh học mẫu giáo 5 tuổi, học sinh trong độ tuổi học tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông đến trường; 100% đồng bào DTTS tham gia bảo hiểm y tế…

Ông Thanh đánh giá: Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội; giảm nghèo nhanh, bền vững, cải thiện rõ rệt đời sống của Nhân dân. Chương trình còn giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp đi đôi với xóa bỏ phong tục tập quán lạc hậu; thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em.