Chưa sống được với nghề

Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Pa Cô ở xã La Lay có từ xa xưa, được trao truyền, gìn giữ đến ngày nay. Tuy nhiên, sản phẩm làm ra chủ yếu vẫn loanh quanh ở địa phương, thị trường chưa mở rộng, người dân chưa sống được với nghề.

Ông Hồ Văn Hiền, Phó Chủ tịch UBND xã La Lay cho biết: Trước đây, đồng bào Pa Cô, Bru Vân Kiều đều mặc trang phục thổ cẩm trong sinh hoạt hằng ngày cũng như trong các lễ hội. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của đời sống xã hội, thay vì mặc trang phục truyền thống, bà con đã chuyển sang những loại quần áo có mẫu mã, kiểu dáng, chất liệu đa dạng, phù hợp hơn với điều kiện và hoàn cảnh. Vì vậy, trang phục thổ cẩm ngày càng ít được sử dụng, kéo theo nghề dệt thổ cẩm ở La Lay cũng dần mai một.

Hơn 20 năm gắn bó với nghề dệt thổ cẩm, chị Đoàn Thị Nga, Tổ trưởng Tổ hợp tác (THT) Dệt thổ cẩm xã La Lay chia sẻ, chị và nhiều phụ nữ trong xã luôn tâm huyết, gắn bó, mong muốn đưa nghề phát triển xa hơn. Hiện, Tổ có khoảng 20 chị em thường xuyên làm việc, mỗi tháng trung bình mỗi người dệt được 3 tấm thổ cẩm với họa tiết đa dạng, màu sắc bắt mắt. Từ thổ cẩm, có thể may thành nhiều sản phẩm như áo quần, váy truyền thống, khăn, vỏ gối… Tuy nhiên, do đầu ra không ổn định nên thu nhập còn hạn chế, bấp bênh.

Với cách làm thủ công, chi phí đầu tư khung dệt (từ 600 - 700 nghìn đồng/chiếc) và giá nguyên liệu cao, sản phẩm buộc phải bán giá cao mới có lãi. Trong khi đó, thị trường tiêu thụ chủ yếu gói gọn trong xã, trang phục thổ cẩm thường phục vụ đám cưới hỏi, với giá từ 350.000 đồng đến 2 triệu đồng/sản phẩm. Vì vậy, để nghề dệt thổ cẩm vươn xa vẫn là bài toán khó, cần có giải pháp hỗ trợ phù hợp hơn

Cần hướng đi mới

Để bảo tồn bản sắc văn hóa và tạo việc làm cho phụ nữ địa phương, từ năm 2015, UBND huyện Đakrông cũ đã bố trí kinh phí hỗ trợ nguyên vật liệu, thành lập THT Dệt thổ cẩm xã A Bung cũ. Cùng với đó, Đảng ủy, chính quyền xã phối hợp khôi phục Tổ dệt thổ cẩm, thu hút đông đảo hội viên phụ nữ và thanh niên tham gia. Địa phương cũng đẩy mạnh tuyên truyền, vận động cán bộ, công chức trong và ngoài xã sử dụng sản phẩm trang phục truyền thống do THT sản xuất.

Hiện nay, toàn thể cán bộ, công chức xã đều mặc trang phục thổ cẩm truyền thống vào sáng thứ Hai hằng tuần và trong các dịp quan trọng của cơ quan. “Chúng tôi cũng khuyến khích Nhân dân sử dụng trang phục thổ cẩm, nhất là trong lễ hội. Đồng thời, địa phương đã đưa sản phẩm này vào kế hoạch xây dựng OCOP nhằm góp phần bảo tồn nghề dệt và trang phục thổ cẩm truyền thống", ông Hồ Văn Hiền cho biết.

Tuy nhiên, để nghề dệt thổ cẩm truyền thống thực sự hồi sinh và phát triển, cần có những chính sách căn cơ, đồng bộ và lâu dài, từ hỗ trợ đầu ra, đa dạng hóa sản phẩm, quảng bá thương hiệu đến gắn kết với hoạt động du lịch cộng đồng.

Nghệ nhân Ưu tú Kray Sức cho rằng, ngành chức năng cần nghiên cứu, triển khai dự án hỗ trợ trang phục truyền thống cho một số xã có đông đồng bào Pa Cô ở các huyện Đakrông, Hướng Hóa cũ nhằm phục vụ các hoạt động, lễ hội. Về lâu dài, cần đa dạng hóa sản phẩm, tính toán hạ giá thành để tiếp cận khách hàng, đồng thời gắn sản phẩm với du lịch cộng đồng. Bên cạnh đó, cần mở rộng thị trường ra thế giới, đẩy mạnh ứng dụng thổ cẩm trong các thiết kế thời trang hiện đại để nâng cao giá trị và vị thế của nghề truyền thống.