Khănh mờ ôm được thiết kế theo hình chữ nhật. Trước đây, khăn được làm chủ yếu bằng vải mỏng, màu trắng nhưng vài năm gần đây được cách điệu với nhiều vật liệu, như tơ lụa, sợi tổng hợp... Nhưng dù làm bằng chất liệu nào thì nhất thiết khănh mờ ôm cũng đều được chăm chút từ màu sắc, đường kim, mũi chỉ, cho đến hoa văn, họa tiết... Thông thường, khănh mờ ôm được thêu viền quanh bằng họa tiết “hoa dây leo” với bố cục hợp lý, hài hòa giữa màu sắc và đường nét, nhưng theo đà tiến bộ của khoa học và nhu cầu làm đẹp ngày một cao, khănh mờ ôm cũng biến tấu dưới nhiều hình thức và nội dung mới và trở thành tác phẩm nghệ thuật trọn vẹn.

Cô gái Chăm luôn diụ dàng và e ấp trong chiếc khăn truyền thống.

Vì thế, đối với phụ nữ Chăm Nam bộ khănh mờ ôm không chỉ là trang phục truyền thống, không thể thiếu mỗi khi ra khỏi nhà trong ngày thường, nhất là những sự kiện trọng đại... mà nó còn là thứ trang sức làm tôn vinh vẻ đẹp quý phái, đầy chất huyền bí của người phụ nữ Chăm. Hơn thế nữa, nó còn mang ý nghĩa tôn giáo thiêng liêng.

Theo Kinh Cô-ran, người phụ nữ Muslim (tên gọi chung những người theo đạo Islam), thì đây là trang sức của danh dự, của phẩm giá, của sự trinh bạch của lòng thanh khiết và tính nguyên vẹn. Bởi điều này không chỉ hạn chế ở việc phơi bày một phần của duyên dáng, quan trọng trong cơ thể (cái răng, cái tóc là góc con người) mà còn nhằm tự chế những hành vi, cử chỉ có thể khêu gợi sự đam mê, hấp dẫn người lạ, còn giúp người phụ nữ Chăm đứng vững khỏi nguy cơ sa ngã...

Nói cách khác, đây là trang sức bảo vệ toàn vẹn đạo hạnh và cá tính của người phụ nữ Chăm Islam. Thực tế cho thấy, đa số phụ nữ Chăm Islam đều đẹp, cái đẹp hài hòa giữa nước da bánh mật mịn màng với các bộ phận khác, nhất là đôi mắt long lanh, đen lay láy và mái tóc dài óng mượt như kho tàng vô cùng, vô tận sẵn sàng làm lay động mọi ánh nhìn bên ngoài khám phá... nhất là khi chiếc khănh mờ ôm luôn lững lờ buông phủ.

Tuy có hình thức trông giống nhau, nhưng cách thức choàng khănh mờ ôm giữa người Chăm ở khu vực Nam bộ và Chăm ở khu vực Trung bộ.... có sự khác biệt. Trong lúc người Chăm ở khu vực Trung bộ choàng khăn từ sau ra trước rồi vắt chéo hai đầu khăn. Một đầu vấn vào thái dương bên trái, đầu kia thả múi khăn xuống thái dương bên phải. Hoặc quàng khăn từ trước đầu ra sau, hai đầu khăn hất lên đỉnh đầu và hai múi khăn được vắt ngược ra phía sau... Trong khi đó, phụ nữ Chăm Islam ở khu vực Nam bộ chỉ nhẹ nhàng choàng chiếc khăn lên đầu... Sự khác biệt này cũng là câu chuyện thú vị, xin hẹn lại dịp khác.

Xuân này có dịp về An Giang, xin hãy đến làng Chăm bên sông Hậu hiền hòa, thưởng thức những món ăn đặc sản, viếng Thánh đường với mái vòm cong cong hình trăng khuyết, mỗi ngày vang vọng 5 khúc kinh cầu... rồi ngắm cô gái Chăm e ấp, thẹn thùng với chiếc khănh mờ ôm ngồi dệt lụa bên nhà sàn truyền thống. Tin rằng khi trở về, hình ảnh những gương mặt rạng ngời, mái tóc bồng bềnh như lượn sóng dưới lớp khănh mờ ôm lững lờ, thổn thức mãi trong hồn xuân với tất cả vẻ đẹp của sự chân-thiện-mỹ…

NGUYÊN VI