Trung tuần tháng 7, tôi tìm về thôn Nông Nội (xã Đăk Nông, huyện Ngọc Hồi) để tìm hiểu gặp gỡ những người con trong dòng họ hiếu học Xiêng Thanh. Nơi đây là nơi quần tụ của đồng bào dân tộc Giẻ Triêng, trong đó có dòng họ Xiêng Thanh.

Ngay tại ngôi nhà rông truyền thống, ông Xiêng Thanh Tý- người lớn tuổi nhất trong dòng họ Xiêng Thanh và cũng là gia đình có nhiều người con học giỏi, thành đạt nhất trong dòng họ tiếp và trò chuyện với chúng tôi. Theo ông Tý, dòng họ Xiêng Thanh đã gắn bó ở làng Nông Nội đã nhiều đời nay tại nơi ngã biên này. Hiện, dòng họ có 73 hộ với hơn 270 nhân khẩu sống quần tụ trên mảnh đất truyền thống Nông Nội.

Ông Tý cho biết: Họ Xiêng Thanh được hình thành và phát triển trên mảnh đất giàu truyền thống cách mạng và hiếu học trên quê hương thôn Nông Nội từ lâu rồi. Đời sống của bà con trước đây rất khó khăn, quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” mà cái nghèo vẫn bám dai dẳng. Sau khi đúc kết, chúng tôi hiểu vì mình thiếu trình độ, phương thức canh tác lạc hậu nên cái nghèo vẫn không thoát được. Vì vậy, chúng tôi nhận thức được vấn đề giáo dục là cực kỳ quan trọng, muốn phát triển kinh tế, thoát được cái đói, cái nghèo thì phải biết cái chữ, biết được cái chữ thì mới áp dụng được khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Vì vậy, trong những năm qua, chúng tôi luôn động viên, khuyến khích và cố gắng đầu tư hết khả năng và luôn xác định việc học tập của con cháu là quan trọng hàng đầu để nâng cao trình độ, nâng cao hiểu biết để vươn lên.

Cũng theo ông Tý, để khuyến khích động viên các con cháu chịu khó học tập, hàng quý dòng họ thường có các buổi họp đại diện các hộ gia đình để nắm bắt tình hình học tập của con, cháu mình, vận động khuyên nhủ những cháu có ý định nghỉ học giữa chừng cố gắng học tập. Cuối năm dòng họ tổ chức buổi liên hoan khen thưởng những cháu đạt thành tích cao trong học tập bằng hiện vật, những cháu đậu vào các trường cao đẳng, đại học được dòng họ quyên góp ủng hộ để động viên các cháu cố gắng tiếp tục học tập.

Ngay tại ngôi nhà rông truyền thống của dân tộc Giẻ Triêng, chị Y Lăng (34 tuổi) thể hiện rõ niềm tự hào vui vẻ trên khuôn mặt phúc hậu khi được làm dâu và nói về dòng học Xiêng Thanh ở thôn Nông Nội. Chồng chị là Xiêng Thanh Sang cũng đã tốt nghiệp đại học Luật và giờ đang là cán bộ xã Đăk Nông. Theo chị Y Lăng, giờ đây, người con lớn là Xiêng Thị Tuyết (15 tuổi, học sinh Trường THPT Nguyễn Trãi) của gia đình chị cũng tiếp tục nối tiếp truyền thống của dòng họ đang tích cực học tập và luôn đạt học sinh giỏi, học sinh tiến tiến.

Với những cố gắng nuôi dạy của gia đình, sự động viên quan tâm của các thành viên trong dòng họ, sự dạy bảo tận tình của các thầy cô giáo ở các cấp học cũng như sự rèn luyện và tu dưỡng của chính bản thân các cháu, dòng họ Xiêng Thanh đã có nhiều người con đỗ đạt cao và trưởng thành, trở thành cán bộ công chức trong cơ quan Đảng, Nhà nước. Đến nay, dòng họ Xiêng thanh đã có 37 người tốt nghiệp Đại học, 16 người tốt nghiệp Cao đẳng và trong dòng họ hiện đang có 65 cháu đang theo học tại các cấp học, đa số các cháu đạt học sinh giỏi, học sinh tiên tiến.

Một trong những gia đình trong dòng họ Xiêng Thanh có nhiều con cháu chăm ngoan, hiếu học và thành đạt nhất là gia đình ông Xiêng Thanh Tý. Ông Tý là trưởng dòng họ Xiêng Thanh. Gia đình ông Tý có 4 người con thì cả 4 người đều học hết đại học và đang công tác trong các cơ quan nhà nước của tỉnh, huyện. Đơn cử như người con trai Xiêng Thanh Phúc, hiện là Tỉnh ủy viên, Bí thư Tỉnh đoàn Kon Tum; Xiêng Thanh Phú hiện đang là Trưởng phòng Tài chính - Kế hoach huyện Ngọc Hồi; Xiêng Thanh Trà đang làm cán bộ Công an huyện Ngọc Hồi và Y Phiên đang là cán bộ xã Đăk Nông.

Ngoài gia đình Xiêng Thanh Tý thì trong dòng họ Xiêng Thanh ở Nông Nội còn có nhiều gia đình cũng có truyền thống hiếu học và có nhiều người con trong dòng họ đều đã học hết đại học, cao đẳng và hiện đang là cán bộ Đảng ủy xã, trong ngành công an, giáo viên và một số ban ngành khác trong huyện, tỉnh. Đơn cử như ông Xiêng Thanh Thành có 2 con đều tốt nghiệp đại học, đó là Y Sâm (28 tuổi) đã học xong đại học Luật và hiện công tác tại Thành phố Hồ Chí Minh và Y Sân (26 tuổi) cũng đã tốt nghiệp đại học và đang là cán bộ địa chính của xã Đăk Nông.

Hay đơn cử như anh Xiêng Thanh Thiên, cũng là người con trong dòng họ Xiêng Thanh, hiện đang là Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND, Chủ tịch Hội khuyến học xã Đăk Nông.

Nói về dòng họ mình, ông Xiêng Thanh Thiên tâm sự: Ở Đăk Nông này, nhiều gia đình trong thôn, xã thấy truyền thống hiếu học của con em trong dòng họ Xiêng Thanh nên giờ cũng tích cực học tập, làm theo. Hiện nay, trong làng Nông Nội chúng tôi những con em trong độ tuổi đi học không có con em nào bỏ học giữa chừng, sáng nào các cháu cũng rủ nhau đi học; khi thấy anh, em bạn bè trong độ tuổi không nghỉ học thì các con em của dòng họ khác cũng đi học theo, từ đó phong trào thi đua học tập ở thôn Nông Nội nói riêng, ở xã Đăk Nông nói chung phát triển khá mạnh, trở thành động lực để cố gắng vươn lên.

“Với truyền thống hiếu học, dòng họ Xiêng Thanh chúng tôi cũng đã nhận được sự tuyên dương, khen thưởng, động viên của tỉnh, huyện. Mặc dù kết quả đạt được là cả sự nỗ lực nhưng không vì thế mà chúng tôi bằng lòng với hiện tại. Chúng tôi vẫn luôn giáo dục con cái còn phải học tiếp tục học, học nữa, học mãi. Học để biết, học để làm người có ích cho xã hội, cho gia đình, đồng thời tích cực tuyên truyền, vận động bà con trong thôn, làng thường xuyên quan tâm giáo dục con em mình để mai sau các cháu trở thành những người cán bộ, những người công dân có ích cho xã hội và cho đất nước”- ông Xiêng Thanh Thiên cho biết.

Phải khẳng định rằng, phong trào học tập của con em trong dòng họ Xiêng Thanh ở thôn Nông Nội đang trở thành tấm gương sáng nơi ngã ba biên giới mà nhiều dòng họ khác và các gia đình trên địa bàn Đăk Nông học tập, làm theo.

Nhờ học tập, nâng cao hiểu biết nên các hộ trong dòng họ Xiêng Thanh đã biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng cà phê, bời lời, cao su nên đời sống ngày càng nâng cao. Hiện dòng họ Xiêng Thanh không có hộ nào còn đói giáp hạt, số hộ khá, giàu gia tăng.