Nhân dịp kỷ niệm 20 năm Ngày phát hành số báo đầu tiên (27/10/2002 - 27/10/2022), Báo Dân tộc và Phát triển trân trọng giới thiệu bài viết của đồng chí Hầu A Lềnh, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Ban Cán sự Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đổi mới công tác tuyên truyền lĩnh vực công tác dân tộc, thực hiện chính sách dân tộc trong xu thế hội nhập và phát triển đối với các phương tiện truyền thông nói chung, Báo Dân tộc và Phát triển nói riêng.

Bắt nhịp với sự phát triển của đất nước

Tuyên truyền giữ một vai trò quan trọng trong việc chuyển tải đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước tới cán bộ, đảng viên và quần chúng Nhân dân, tạo nên sự thống nhất và hành động trong toàn Đảng, sự đồng thuận trong xã hội; cổ vũ quần chúng thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội của Đảng đã đề ra.

Đặc biệt, đối với vùng đồng bào DTTS và miền núi, tuyên truyền có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phản ánh tình hình triển khai thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc, phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi. Từ công tác tuyên truyền đã đưa thông tin đến đúng đối tượng, kịp thời, chính xác, vì lợi ích của đồng bào DTTS. Qua đó, đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc; góp phần nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật; phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội tại vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Đến nay, diện mạo vùng đồng bào DTTS và miền núi đã thay đổi căn bản; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được quan tâm đầu tư, góp phần làm nên diện mạo mới cho vùng đồng bào DTTS và miền núi; đời sống của đồng bào các DTTS được cải thiện rõ nét. Sự nghiệp giáo dục - đào tạo và chăm sóc sức khoẻ Nhân dân có nhiều tiến bộ; các giá trị văn hoá dân tộc được bảo tồn và phát huy. Quyền bình đẳng giữa các dân tộc được bảo đảm; đoàn kết giữa các dân tộc tiếp tục được củng cố. Hệ thống chính trị cơ sở ở vùng DTTS và miền núi được tăng cường, đội ngũ cán bộ được kiện toàn, đáp ứng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ; quốc phòng, an ninh, chính trị được giữ vững.

Hết năm 2021, cả nước đã có 22 huyện, 125 xã, 1.298 thôn ra khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn. Vùng DTTS và miền núi đã có 1.052 xã (chiếm 22,3%), đạt chuẩn NTM, có 27 huyện vùng DTTS và miền núi (chiếm 22,3%) đạt chuẩn NTM.

Trong xã hội hiện đại ngày nay, nhu cầu thông tin của người dân là rất lớn. Trong khi đó, ở nhiều địa bàn khó khăn, vùng đồng bào DTTS và miền núi vẫn còn là “vùng lõm” về thông tin. Do vậy, để đáp ứng nhu cầu tiếp nhận thông tin của đồng bào các dân tộc, đòi hỏi các phương tiện truyền thông phải luôn đổi mới nội dung và hình thức; mỗi một người làm báo phục vụ vùng đồng bào DTTS và miền núi, ngoài bản lĩnh chính trị, kiến thức chuyên môn sâu, còn cần tinh thần trách nhiệm, gắn bó với cơ sở, với đồng bào, thì tác phẩm báo chí làm ra mới có sức lan tỏa, thẩm thấu để nâng cao nhận thức của đồng bào.

Quan điểm của Đảng, Nhà nước ta, mỗi phương tiện, loại hình truyền thông đều có vai trò quan trọng trong việc thông tin ở tất cả các lĩnh vực đến người dân, do vậy, bao năm qua, từ công tác tham mưu của Ủy ban Dân tộc, Chính phủ cũng đã có những chủ trương, cơ chế hỗ trợ đưa thông tin đến với vùng đồng bào DTTS và miền núi, trong đó có việc đặt hàng các cơ quan báo chí cấp báo cho đồng bào. Đây là chủ trương, chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước, góp phần quan trọng trong việc tuyên truyền thực hiện hiệu quả công tác dân tộc, chính sách dân tộc.

Khẳng định vai trò nòng cốt

Hòa chung vào xu thế phát triển của báo chí nước nhà, những năm qua, qua theo dõi, chỉ đạo, Báo Dân tộc và Phát triển đã thể hiện được vai trò là Cơ quan ngôn luận của UBDT- Diễn đàn của đồng bào các dân tộc Việt Nam. Trên các số Báo Dân tộc và Phát triển ngày càng xuất hiện nhiều những bài viết có tính phân tích, đánh giá sâu sắc về hiệu quả, ý nghĩa của công tác dân tộc, chính sách dân tộc; những bài viết mang thông điệp tích cực để cổ vũ, động viên, khích lệ, biểu dương đồng bào DTTS chủ động, tích cực trong xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, bảo tồn, phát huy bản sắc, giá trị văn hóa dân tộc; nâng cao nhận thức và đoàn kết dân tộc chống lại âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, giữ vững ổn định chính trị và trật tự xã hội trên địa bàn…; Đồng thời, trên Báo cũng đã có nhiều bài viết có tính phát hiện tồn tại ở cơ sở để phản ánh, giúp cho chính quyền địa phương có cái nhìn thấu đáo hơn trong việc nắm bắt thêm thông tin, kịp thời giải quyết bức xúc ở cơ sở.

Một kết quả quan trọng khác của Báo trong nhiều năm qua, đó là việc Báo đã phối hợp với các vụ chức năng Ủy ban Dân tộc làm tốt chính sách cho Người có uy tín, trong đó có chính sách cấp không không thu tiền tờ Báo Dân tộc và Phát triển. Việc triển khai thực hiện cung cấp thông tin cho Người có uy tín thông qua hình thức cấp báo không chỉ là món ăn tinh thần mà còn là cẩm nang, nguồn tư liệu để Người có uy tín thực hiện tốt công tác tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với đồng bào DTTS; phổ biến kinh nghiệm về phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo và góp phần trong việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn… Qua đó, đã giúp nâng cao nhận thức, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho vùng đồng bào DTTS, miền núi và biên giới.

Đặc biệt, việc vận hành hiệu quả Báo Điện tử Dân tộc và Phát triển thời gian gần đây, cũng đã trở thành một trong những kênh thông tin quan trọng của Ủy ban Dân tộc trên mạng internet, góp phần nâng cao công tác tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; các thành tựu kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng vùng đồng bào DTTS và miền núi; góp phần chuyển tải thông tin đến với đồng bào ta ở nước ngoài và bạn bè quốc tế, để đồng bào, bạn bè hiểu biết hơn về những chủ trương, chính sách ưu việt của Đảng, Nhà nước ta dành cho vùng đồng bào DTTS và miền núi; tăng cường đấu tranh, phản bác các luận điệu xuyên tạc, bịa đặt, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc của thế lực thù địch.

Ngoài ra, Báo cũng đã thể hiện được vai trò, trách nhiệm tham gia các hoạt động an sinh xã hội sâu rộng của Ủy ban Dân tộc, như việc tổ chức Lễ Tuyên dương học sinh, sinh viên, thanh niên DTTS xuất sắc, tiêu biểu; tham gia hoạt động từ thiện…

Cần tiếp tục đổi mới, cải tiến phương thức truyền thông

Trong xu thế phát triển, hội nhập hiện nay của đất nước, chúng ta đang phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, trong đó có những thủ đoạn chống phá Đảng và sự nghiệp đổi mới của đất nước. Các thế lực thù địch trong và ngoài nước bằng nhiều âm mưu và thủ đoạn xảo quyệt, nhất là trên không gian mạng xã hội, đang tìm mọi cách chống phá, xuyên tạc sự nghiệp cách mạng của Đảng và Nhân dân ta, trong đó có những thông tin cực đoan, xuyên tạc sự thật về đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước, về vấn đề tôn giáo, dân tộc, nhất là hướng về vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Bên cạnh đó, do tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, của quá trình toàn cầu hóa, một số cơ quan báo chí chưa làm tốt chức năng định hướng dư luận, thông tin thiếu chính xác, ít tuyên truyền các điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt mà chỉ nặng phản ảnh về mặt trái của xã hội...

Để khắc phục hạn chế, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ tuyên truyền trong tình hình mới, nhất là trong thời kỳ chuyển đổi số, đòi hỏi, đội ngũ cán bộ, phóng viên, nhân viên các cơ quan báo chí, các đơn vị thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, nhất là tuyên truyền về vùng DTTS và miền núi phải thường xuyên cập nhật nâng cao kiến thức về thông tin, tuyên truyền công tác dân tộc, về đời sống, văn hóa các dân tộc; không ngừng đổi mới hình thức, nâng cao chất lượng báo chí tuyên truyền.

Đối với Báo Dân tộc và Phát triển, được xác định là kênh thông tin chủ đạo trong tuyên truyền về lĩnh vực công tác dân tộc, thực hiện chính sách dân tộc cần khẳng định được vai trò chủ đạo về định hướng dư luận xã hội và thông tin đối ngoại về các vấn đề liên quan đến vùng DTTS và miền núi. Đồng thời, có nhiệm vụ quan trọng là tuyên truyền hiệu quả, kịp thời các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có Đề án Tổng thể và Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Để thực hiện có hiệu quả và hoàn thành các chỉ tiêu, mục tiêu Chương trình MTQG đề ra, một trong những giải pháp quan trọng là phải nâng cao chất lượng công tác truyền thông, tuyên truyền đến vùng đồng bào DTTS và miền núi nói riêng và cả nước nói chung, bằng các hình thức phù hợp, trong đó, cần thực hiện tốt những nhiệm vụ sau:

Thứ nhất, để đưa thông tin đến đúng đối tượng, kịp thời, chính xác, vì lợi ích của đồng bào DTTS, công tác truyền thông phải bám sát đường lối, chủ trương, định hướng của Đảng, chính sách của Nhà nước về công tác dân tộc và chính sách dân tộc; chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong tổ chức triển khai; đa dạng hóa hình thức, phương tiện truyền thông, đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin để kịp thời đáp ứng yêu cầu triển khai nhiệm vụ của Chương trình MTQG.

Thứ hai, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, Ban Biên tập; nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác truyền thông, tuyên truyền về Đề án Tổng thể và Chương trình MTQG. Đẩy mạnh triển khai các chương trình phối hợp truyền thông thực hiện Chương trình MTQG với các ban, bộ, ngành địa phương có liên quan, tạo sự đồng thuận của toàn xã hội, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển nhanh, bền vững vùng DTTS và miền núi.

Thứ ba, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên nhằm nâng cao chất lượng thông tin tuyên truyền, tính chuyên nghiệp, chú trọng bồi dưỡng, kết nối mạng lưới cộng tác viên ở cơ sở; phát triển mối liên kết với đội ngũ Người có uy tín, già làng, trưởng thôn, bản, từ đó nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền thực hiện Đề án Tổng thể và Chương trình MTQG.

Thứ tư, về nội dung cần tập trung truyền thông, tuyên truyền những mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của Đề án Tổng thể và Chương trình MTQG và các nội dung liên quan nhằm cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Kết luận số 65-KL/TW ngày 30/10/2019 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công tác dân tộc trong tình hình mới; Nghị quyết 88/2019/QH14 ngày 18/11/2019 của Quốc hội Phê duyệt Đề án Tổng thể. Hình thức truyền thông phù hợp với phong tục, tập quán của đồng bào DTTS; xây dựng các mô hình truyền thông, tuyên truyền mang tính đặc thù, vận động đồng bào tham gia thực hiện Đề án Tổng thể và Chương trình MTQG phù hợp với các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, địa bàn xung yếu và nơi có đồng bào DTTS rất ít người cư trú... để công tác truyền thông luôn đi trước một bước./.