Vùng đồng bào DTTS miền núi tỉnh Nghệ An ngày càng khởi sắc hơn nhờ các chủ trương, chính sách, cơ chế đầu tư, hỗ trợ từ Trung ươngTừ những chính sách lớn
Miền Tây xứ Nghệ chiếm khoảng 80% diện tích tự nhiên, nhưng dân số chỉ khoảng 35% của cả tỉnh. Đây là nơi định cư của cộng đồng các DTTS như Thái, Mông, Khơ Mú, Thổ, Đan Lai, Ơ Đu… với trầm tích văn hóa đa dạng, phong phú.
Cùng với bản sắc văn hóa, những di tích, thắng cảnh đang là tiềm năng lớn cho kinh tế du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng phát triển. Miền Tây xứ Nghệ chiếm diện tích lớn, nhiều tiểu vùng khí hậu rất thích hợp để phát triển dược liệu, trồng rừng, chăn nuôi.
Nhưng, miền Tây Nghệ An vẫn còn nhiều khó khăn thách thức đến từ kinh tế hộ tiểu nông, quy mô sản xuất nhỏ, phân tán. Việc khai thác tiềm năng, lợi thế về đất đai, tài nguyên rừng… còn hạn chế. Chưa kể, đây là khu vực thường xuyên chịu tác động của thiên tai khiến cho đời sống kinh tế - xã hội bị ảnh hưởng nặng nề. Do điều kiện tự nhiên, xã hội nên địa phương này vẫn còn là “vùng trũng” về nhiều mặt.
Trước thực tế này, để đánh thức tiềm năng vùng miền Tây, ngày 30/7/2013, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW về phương hướng nhiệm vụ phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2020. Trong Nghị quyết này, định hướng của Bộ Chính trị là ưu tiền khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế vùng miền Tây; phát triển ổn định, từng bước đưa miền Tây bắt kịp các vùng khác.
Cũng trong thời gian này, Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển kinh tế - xã hội miền Tây Nghệ An đến năm 2020 theo Quyết định số 2355/QĐ/TTg, ngày 04/12/2013. Ngoài sự quan tâm đặc biệt, thì mục tiêu mà Trung ương mong muốn, chính là Nghệ An từng bước rút ngắn khoảng cách phát triển giữa các vùng miền, đưa miền Tây bắt nhịp tốc độ của miền xuối trên cơ sở phát triển ổn định và bền vững.
Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến cùng lãnh đạo tỉnh Nghệ An tham quan dây chuyền sản xuất của nhà máy may Minh Anh Con CuôngNgày 18/7/2023, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 39-NQ/TW, tiếp tục là một sự ưu ái, quan tâm đặc biệt dành cho tỉnh Nghệ An. Tại Nghị quyết số 39, Bộ Chính trị kỳ vọng Nghệ An phát triển nhanh và đột phá vùng phía Đông để thúc đẩy phát triển bền vững vùng phía Tây.
Tiếp đó, ngày 26/6/2024, Quốc hội khóa XV ban hành Nghị quyết 137/2024/QH15 về bổ sung thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Nghệ An. Theo đó, cho phép tỉnh Nghệ An khi xác định số bổ sung cân đối từ ngân sách Trung ương cho ngân sách địa phương, không tính đối với nguồn thu thuế từ các cơ sở sản xuất thủy điện, nguồn thu nội địa từ hoạt động khai thác khoáng sản (không bao gồm thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp) trên địa bàn miền Tây Nghệ An để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội địa bàn miền Tây Nghệ An.
“Bắt nhịp” cùng những ưu ái, kỳ vọng của Trung ương, đầu nhiệm kỳ 2020-2025, trên cơ sở tiềm năng, lợi thế, Nghệ An đặt ra mục tiêu trở thành trung tâm của khu vực Bắc Trung Bộ về thương mại, logistics, y tế, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, công nghiệp và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Trong đó, trọng tâm là dành nguồn lực, ưu tiên tập trung phát triển miền Tây.
Tại Đại hội Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XX nhiệm kỳ 2025-2030, tỉnh cũng tiếp tục nhấn mạnh đến nội dung phát triển bền vững miền Tây.
Trong những năm qua, các Chương trình MTQG đã được vận hành như Chương trình MTQG Xây dựng NTM, Chương trình MTQG Giảm nghèo bền vững và Chương trình MTQG phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025, đã góp thêm nguồn lực để miền Tây thêm khởi sắc.
Nhà máy đường Sông Con bao tiêu sản phẩm giúp bà con vùng miền núi Tân Kỳ, Quỳ Hợp, Anh Sơn yên tâm sản xuấtĐánh thức tiềm năng, lợi thế của vùng đất
Từ những định hướng, gợi mở của Bộ Chính trị, từ những đầu tư của Chính phủ; lãnh đạo tỉnh Nghệ An qua các thời kỳ đã trăn trở vì một mục tiêu duy nhất chính là, đánh thức tiềm năng, lợi thế của vùng đất vào việc phát triển kinh tế, nâng cao mức sống của người dân.
Một trong những doanh nghiệp tiên phong khai phá miền Tây Nghệ An thành công, phải kể đến sự hiện diện của Tập đoàn TH với một chuỗi các nhà máy, dự án thiên về lĩnh vực nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sạch.
Tiếp đến là các doanh nghiệp, công ty như Công ty Cổ phần Nafood với chuỗi nước uống chế biến theo dây chuyền công nghệ cao; là nhà máy chế biến gỗ MDF nhằm khai thác tối đa tiềm năng vùng nguyên liệu phía Tây của tỉnh; là các nhà máy đường giải quyết tối đa đầu ra cho cây nguyên liệu mía; là những nhà máy may được thu hút về tận bản, tạo việc làm ổn định cho hàng ngàn người DTTS…
Và, Nghệ An đang dần hiện thực giấc mơ phát triển bền vững miền Tây bằng những thông số rất đáng chú ý. Đến nay, tỷ lệ hộ nghèo các xã vùng đồng bào DTTS và miền núi tỉnh Nghệ An đã giảm đáng kể. Mức giảm tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào DTTS năm 2025 so với năm 2021, ước giảm là 15,57%, mức giảm bình quân hàng năm là 3,89%; còn khoảng 23%.
Đến cuối năm 2024, thu nhập bình quân đầu người ở vùng đồng bào DTTS và miền núi tỉnh Nghệ An đạt hơn 38 triệu đồng/năm. Cũng đến cuối năm 2024, tỷ lệ lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện của người DTTS và đặc thù vùng đồng bào DTTS và miền núi đạt hơn 51,5%...
Bộ mặt bản làng vùng miền núi ngày càng khởi sắc bằng những công trình hạ tầng dân sinh được đầu tư, nâng cấp. Từ Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, giai đoạn 2022-2024, toàn tỉnh đã triển khai 205 mô hình trồng trọt, chăn nuôi, với 14.716 hộ dân được tham gia, gồm: 8.975 hộ nghèo, 4.992 hộ cận nghèo, 688 hộ mới thoát nghèo.
Thu hoạch keo nguyên liệu ở miền núi Nghệ AnThực hiện Chương trình MTQG 1719, toàn tỉnh đã đầu tư và hoàn thành 149 công trình giao thông, 2 công trình điện, 65 trường học, 19 trạm y tế, 98 thiết chế văn hóa, 21 công trình nước sinh hoạt tập trung, 24 công trình thủy lợi, 7 đài truyền thanh, 10 chợ nông thôn. Toàn tỉnh cũng đã có 632 hộ dân được hỗ trợ xây dựng và sửa chữa nhà ở, 31 hộ dân được hỗ trợ đất ở, 1.340 hộ dân được hỗ trợ đất sản xuất, 3.641 hộ dân được hỗ trợ chuyển đổi nghề…
Cùng với việc ổn định cuộc sống, hỗ trợ sinh kế để thoát nghèo; các Chương trình MTQG, đặc biệt là Chương trình MTQG 1719 cũng đã giải quyết tốt nhiều vấn đề xã hội như, tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, bất bình đẳng giới… Mức độ tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản như giáo dục, y tế của cộng đồng người dân vùng được thay đổi tích cực.
Ông Phùng Thành Vinh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An cho biết: Tỉnh sẽ tập trung nguồn lực đầu tư để hình thành và phát triển 3 hành lang kinh tế gắn với địa bàn miền Tây Nghệ An. Đó là hành lang kinh tế đường Hồ Chí Minh với trọng tâm phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, công nghiệp chế biến nông, lâm sản, vật liệu xây dựng và du lịch sinh thái; hành lang kinh tế Quốc lộ 7, với trọng tâm là phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp hàng hóa quy mô lớn gắn với công nghiệp chế biến, phát triển các loại hình du lịch sinh thái, mạo hiểm, cộng đồng; hành lang kinh tế quốc lộ 48A với trọng tâm là phát triển lâm nghiệp, kinh tế rừng, kinh tế dưới tán rừng, dược liệu, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với công nghiệp chế biến.
Hy vọng, từ chủ trương, cơ chế, chính sách của Trung ương; từ sự trăn trở, trách nhiệm của lãnh đạo tỉnh, vùng miền Tây Nghệ An sẽ ngày một khởi sắc và phát triển bền vững.
