Nghệ nhân Ksor Siơh (bên trái) làng Kly Phun, thị trấn Nhơn Hòa, huyện Chư Pưh, Gia Lai bên hai bộ cồng chiêng cổ quý giá của gia đình.

Làng Rơ Bai A, thị xã Ayun Pa (Gia Lai) nơi Ksor Siơh sinh ra thời ấy là cái nôi của cồng chiêng. Có lẽ vì điều đó nên ông đến với nhịp âm thanh này sớm và luôn giữ nó trong tâm tưởng. Bẵng đi một thời gian vì cuộc sống mưu sinh, đến khi lập gia đình ở vùng đất mới, ông mới thổn thức nhớ tới tiếng cồng chiêng ở miền quê cũ. Và rồi ông quay lại với cồng chiêng từ dạo ấy. Đến bây giờ đã mấy mươi năm, khi tóc đã nhuốm bạc nhưng tay ông vẫn chỉnh chuẩn nhịp chiêng, tai ông vẫn thẩm âm tốt tiếng chiêng và tình yêu với cồng chiêng vẫn cuộn chảy trong mạch máu...

Giữa căn nhà, ông bày ra “tình yêu” của mình rồi cẩn thận lau chùi kỹ từng vết lõm trên mặt chiêng cho hết bụi bẩn. Ông bảo, mỗi cái chiêng đều có hồn vía riêng. Muốn điều khiển được nó thì phải hiểu nó, phải coi nó như người bạn của mình, như vậy khi đánh chiêng, hồn mình, hồn chiêng sẽ hòa vào nhau, đẩy lên những âm thanh da diết, vang vọng núi rừng.

Đối với nghệ nhân Ksor Siơh, tiếng chiêng lúc nào cũng mang ý nghĩa đặc biệt vì nó thể hiện nét văn hóa riêng của cộng đồng dân tộc Jrai. Ví dụ như bài chiêng đánh trong các lễ hội mừng lúa mới, đâm trâu, cưới hỏi sẽ có nhịp điệu nhanh, dồn dập, thể hiện niềm vui, sự hào hứng của đồng bào. Lễ bỏ mả, ma chay… sẽ có những bài với nhịp điệu trầm buồn để thông báo cho mọi người, cho các làng bên về sự ra đi của một người nào đó để mọi người cùng đến chia buồn.

Hiện nay, ông vẫn giữ cho mình hai bộ chiêng cổ. 2 bộ cồng chiêng truyền thống gồm 25 chiếc chiêng, 1 bộ do ông nội của vợ để lại, 1 bộ do ông dành dụm tiền mua sau hàng chục năm trời tích góp. Với ông, hai bộ chiêng ấy là bảo vật vô giá. Hai bộ chiêng ấy không chỉ là niềm tự hào của ông, mà còn là niềm tự hào của người làng, niềm tự hào của cả người Jrai dưới cánh rừng này.

Để giữ hồn cho cồng chiêng, nghệ nhân Ksor Siơh đã tình nguyện dạy cồng chiêng cho các bạn trẻ trong làng. Ông đứng ra thành lập một đội cồng chiêng với 11 thành viên, đi biểu diễn khắp nơi trong và ngoài tỉnh. Ngoài ra, ông còn nhận tham gia giảng dạy cho sinh viên tại các trường Văn hóa nghệ thuật. Gần đây, Nghệ nhân Ksor Siơh đã tham gia dạy cồng chiêng 10 ngày cho sinh viên Trường Đại học văn hóa nghệ thuật Phan Thiết (Bình Thuận). Sự đam mê của các học sinh, sinh viên đối với loại nhạc cụ truyền thống này chính là niềm vui và động lực giúp ông dành hết tâm huyết truyền dạy văn hóa dân tộc Tây Nguyên cho các thế hệ trẻ ở nhiều nơi trên đất nước.

Nói về nghệ nhân Ksor Siơh, bà Nguyễn Thị Hương, Phó Bí thư Đảng ủy thị trấn Nhơn Hòa (huyện Chư Pưh, Gia Lai) cho biết: Nghệ nhân Ksor Siơh là người đi đầu trong công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Jrai trên địa bàn thị trấn Nhơn Hòa. Ông không những đánh cồng chiêng giỏi, lưu giữ được nhiều cồng chiêng mà còn là một nghệ nhân chỉnh chiêng rất tài ba. Những người như nghệ Ksor Siơh đã và đang góp sức mình vào bảo tồn văn hóa cồng chiêng nhằm phục vụ đời sống tâm linh và đời sống văn hóa của người Jrai.

MINH NGỌC - TUẤN KIỆT