Chị Nguyễn Thị Thúy, viên chức dân số - y tế, Trạm Y tế Ea Rốk đã có nhiều năm cống hiến về công tác dân số. Sau thời gian làm việc tại Hội Chữ thập đỏ huyện Ea Súp cũ, năm 2011 chị Thúy khi được chuyển về Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, bắt đầu gắn bó với công tác dân số từ đây. Từ năm 2019 chị về Trạm Y tế Ea Rốk, chị tiếp tục phụ trách mảng dân số – y tế của xã.

Chị Thúy nhớ lại: Thời tôi mới làm, tình trạng tảo hôn diễn ra nhiều lắm, mỗi năm mười mấy trường hợp. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hoàn cảnh kinh tế khó khăn, nhiều gia đình thiếu quan tâm con cái khiến trẻ bỏ học sớm. Một số em do tò mò, yêu sớm, quan hệ tình dục dẫn tới mang thai ngoài ý muốn rồi về sống với nhau. Tảo hôn diễn ra khá phổ biến, nhất là các thôn 8,16, 21, 22 và buôn Ba Na.

Công tác tuyên truyền vì thế được xem là nhiệm vụ trọng tâm. Viên chức dân số - y tế cùng đội ngũ cộng tác viên bám sát địa bàn, "đi từng ngõ, gõ từng nhà", tuyên truyền trong các buổi họp thôn, thậm chí tranh thủ cả những buổi tiêm chủng, chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Tuy nhiên, do điều kiện dân cư phân tán, người dân thường làm rẫy ở xa và ít có thời gian ở nhà khiến việc tiếp cận bà con gặp nhiều trở ngại. “Mỗi lần tổ chức uống vitamin A, tẩy giun hay tiêm chủng, chúng tôi phải tận dụng ngày Chủ nhật khi bà con về đi lễ nhà thờ để làm”, chị Thúy chia sẻ.

Theo chị Thúy, nhà nước đã có quy định xử phạt hành chính đối với các trường hợp tổ chức cưới khi chưa đủ tuổi, nhưng thực tế địa phương chưa xử phạt trường hợp nào. Nếu chỉ tuyên truyền thôi thì chưa đủ, tôi cho rằng, cần kết hợp cả biện pháp mềm và biện pháp cứng, áp dụng xử phạt một số trường hợp điển hình để tăng tính răn đe và nâng cao hiệu lực pháp luật.

Tại xã Cư Kbang, công tác dân số cũng ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực. Chị Hoàng Thị Châm, viên chức dân số Trạm Y tế Cư Kbang, xã Ea Rốk gắn bó với nghề từ năm 2006.

Chị Châm cho biết: Trước đây tảo hôn rất phổ biến, nhiều trường hợp chỉ mới 13–14 tuổi đã thành vợ chồng. Những năm gần đây, nhờ đẩy mạnh truyền thông, số trường hợp tảo hôn giảm rõ rệt, độ tuổi kết hôn cũng đã tăng lên. Theo số liệu của trạm, vài năm trở lại đây trung bình mỗi năm còn khoảng 7 - 8 trường hợp, năm nay chỉ còn 3 trường hợp.

Để nâng cao nhận thức của người dân, chị cùng các cộng tác viên dân số - y tế thôn tận dụng mọi cơ hội tuyên truyền từ các cuộc họp thôn, điểm tiêm chủng, khi người dân đến khám bệnh, lúc gặp bà con trên rẫy. Đồng thời sử dụng mạng xã hội như Zalo, Facebook để lan tỏa thông tin.

Tuy nhiên, việc tiếp cận người dân, nhất là ở các thôn đồng bào Mông, vẫn rất khó khăn. “Nhiều khi đến tuyên truyền, mình nói gì họ cũng im lặng, cứ lặng lẽ làm việc rồi bỏ đi. Dân trí thấp, tập quán sinh hoạt nặng nề khiến tảo hôn vẫn là nỗi trăn trở của địa phương”, chị Châm tâm sự.

Không chỉ tảo hôn, trước đây còn xảy ra tình trạng kết hôn cận huyết thống. Nhận thấy mức độ nghiêm trọng, cấp ủy và chính quyền xã đã chỉ đạo mạnh mẽ, phối hợp cùng cán bộ dân số – y tế tăng cường tuyên truyền, theo dõi và can thiệp kịp thời.

Nhờ sự vào cuộc đồng bộ, tảo hôn từng bước được đẩy lùi. Năm 2024, toàn xã Ea Rốk ghi nhận 24 trường hợp tảo hôn, chủ yếu ở các thôn đồng bào Mông. Đến năm 2025, số trường hợp tảo hôn giảm mạnh còn 7 trường hợp, và đặc biệt trên địa bàn không còn trường hợp hôn nhân cận huyết thống nào. Đây là kết quả rất đáng khích lệ, thể hiện sự đổi thay trong nhận thức và hành vi của người dân.

Dù còn nhiều khó khăn, những với nỗ lực bền bỉ của các viên chức dân số – y tế đã và đang góp phần quan trọng trong việc xóa bỏ tảo hôn, nâng cao chất lượng dân số, xây dựng cộng đồng phát triển bền vững. Họ đã kiên trì từng ngày để mang đến những đổi thay tích cực về công tác dân số ở các thôn buôn, xã Ea Rốk.