Khẳng định vai trò HTX kiểu mới

Với phương thức làm ăn mới, nhiều HTX ở miền núi Quảng Ngãi đã khẳng định được vai trò như: HTX Nông nghiệp sạch Sơn Hà, HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Sơn Liên (huyện Sơn Tây), HTX Thương mại dịch vụ xây dựng thảo nguyên Bùi Hui (huyện Ba Tơ)... Trong đó, nhiều sản phẩm của các HTX đã xây dựng được nhãn mác, dán tem truy xuất nguồn gốc, giấy chứng nhận VietGAP như ớt xiêm, ổi, gạo lúa rẫy, măng nứa... Sản phẩm của một số HTX đã được Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP của tỉnh, phân hạng đạt 3 sao như ớt xiêm rừng ngâm dấm, chuối hột rừng sấy khô... Hiện nay, vùng đồng bào DTTS và miền núi trong tỉnh có 57 HTX. Trong đó, có 46 HTX đang hoạt động với gần 1.000 thành viên (người đồng bào DTTS chiếm khoảng 70%).

Với nhiều mô hình mới, phương thức sản xuất gắn với chuỗi giá trị được nhân rộng, các HTX kiểu mới ở vùng đồng bào DTTS và miền núi bước đầu góp phần chuyển đổi phương thức sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết phát triển sản xuất. Đặc biệt, các HTX đã góp phần khai thác tốt hơn những tiềm năng, lợi thế ở từng địa phương, lan tỏa sản phẩm đến với thị trường trong, ngoài tỉnh.

Đơn cử như HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Sơn Liên (huyện Sơn Tây) đóng chân trên địa bàn xã Sơn Liên với 97% dân số là người Ca Dong. Trải qua hơn 4 năm hình thành và phát triển, HTX đã liên kết cùng đồng bào Ca Dong thành lập các tổ, nhóm thực hiện các mô hình sản xuất nông sản sạch, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong các mô hình trồng bưởi, ổi soli, chuối, nghệ… Thời gian qua, HTX đã đưa nhiều nông sản sạch và các nông sản qua chế biến ra thị trường, thu hút sự quan tâm của đông đảo người tiêu dùng.

Huyện miền núi Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi hiện có 17 HTX nông nghiệp và dịch vụ phát triển theo chuỗi liên kết. Nhờ đó, người dân chủ động hơn trong sản xuất, đồng thời nông sản có đầu ra ổn định, mang lại thu nhập cao. Gà đen, gà kiến, mắm cá niên, khổ qua rừng Sơn Hà trở thành đặc sản địa phương và có mặt ở nhiều siêu thị lớn cả nước.

Theo ông Lê Văn Mười, ở xã Sơn Thượng, huyện Sơn Hà, từ khi tham gia HTX, gia đình ông cùng nhiều hộ khác mạnh dạn đầu tư mở rộng quy mô nuôi gà đen, cho thu nhập đáng kể. Trước đây, gia đình nuôi nhỏ lẻ, đầu ra tiêu thụ sản phẩm bấp bênh. Khi vào HTX thì đầu ra ổn định, bây giờ mình phát triển chăn nuôi số lượng lớn hơn.

Bà Đinh Thị Trà, Chủ tịch UBND huyện Sơn Hà cho biết, địa phương ban hành nhiều Nghị quyết chuyên đề về phát triển nông nghiệp, ứng dụng khoa học công nghệ, liên kết chế biến, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi... nhằm gia tăng giá trị cho sản phẩm. “Huyện tiếp tục bố trí nguồn lực để tạo đòn bẩy, giới thiệu quảng bá các sản phẩm cho bà con, nhất là đối với những sản phẩm chủ lực của địa phương. Sắp tới, huyện sẽ có đổi mới trong phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị”, bà Trà chia sẻ thêm.

Tại huyện Ba Tơ, nhiều sản phẩm đặc sản của núi rừng nơi đây được đồng bào DTTS nuôi trồng hoặc thu hái từ rừng, tuy nhiên, nhiều nơi trả giá thu mua không tương xứng. Ngoài ra, do cách bảo quản của người dân chưa đảm bảo nên sản phẩm dễ bị hư, kém chất lượng.

Tháng 5/2019, HTX Nông nghiệp Cao Muôn Ba Tơ được thành lập với mục tiêu trở thành đầu mối tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp của bà con. Đến nay, HTX đã làm tốt vai trò của mình trong tiêu thụ sản phẩm đặc trưng của đồng bào DTTS như: Gạo lúa rẫy, ớt xiêm, mật ong, rượu sim, thịt trâu gác bếp... Đồng thời, hướng tới phát triển vùng nguyên liệu tại địa phương như: Trồng cây cà ri, trúc xuất khẩu sang Ấn Độ, Nhật Bản; liên kết phát triển du lịch cộng đồng tại thôn Làng Teng...

Trợ lực cho HTX

Hiện nay, vùng đồng bào DTTS và miền núi tỉnh Quảng Ngãi có 57 HTX. Trong đó, 46 HTX đang hoạt động với 70% thành viên là đồng bào DTTS. Với nhiều mô hình mới, phương thức sản xuất gắn với chuỗi giá trị được nhân rộng, góp phần chuyển đổi phương thức sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết phát triển sản xuất.

Bên cạnh những mặt tích cực, phần lớn các HTX ở vùng DTTS và miền núi ở Quảng Ngãi quy mô còn nhỏ, số lượng thành viên ít, nguồn vốn thấp nên chưa tạo ra được các sản phẩm chất lượng với quy mô lớn. Để các HTX này phát triển bền vững rất cần có cơ chế, chính sách ưu đãi của nhà nước, nhất là nguồn vốn.

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi (Chương trình MTQG 1719) năm 2023, tỉnh Quảng Ngãi đã dành hơn 145 tỷ đồng để hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị cho các HTX, doanh nghiệp thúc đẩy khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp và thu hút đầu tư. Đây là cơ hội để các HTX khai thác tốt hơn những tiềm năng, lợi thế ở từng địa phương, đưa sản phẩm đặc sản của đồng bào đến với thị trường trong và ngoài tỉnh.

Ông Võ Phiên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi chia sẻ: Chúng ta cần phải có sự điều chỉnh. Đó là xây dựng các mô hình sản xuất theo chuỗi liên kết, đảm bảo người dân tham gia trong chuỗi liên kết có điều kiện phát triển sản xuất. Qua đó, đảm bảo an sinh xã hội của bà con vùng đồng bào DTTS và người dân ở các huyện miền núi. Chúng tôi mong muốn có những mô hình chuyển đổi để đảm bảo đa dạng sinh thái, bảo vệ môi trường và mang giá trị gia tăng cao hơn. Hy vọng, với sự trợ lực của Chương trình MTQG 1719, các HTX sẽ phát huy hơn nữa vai trò, vị thế, tiếp tục liên kết phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị. 

“Đây là thời cơ tốt để các HTX tại vùng đồng bào DTTS và miền núi tiếp cận nguồn vốn vay để phát triển. Thời gian tới, các huyện miền núi cần tập trung hỗ trợ HTX tiếp cận được nguồn vốn để mở rộng sản xuất”, ông Võ Phiên khẳng định.