Không làm xáo trộn việc học

Sau khi sáp nhập địa giới hành chính cấp tỉnh, quy mô và số lượng các cơ sở giáo dục trên mỗi địa bàn tỉnh tăng đáng kể. Thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho thấy, trung bình mỗi tỉnh có trên 1.000 cơ sở giáo dục công lập thuộc các cấp mầm non, phổ thông và giáo dục nghề nghiệp - GDTX, chưa kể hệ thống cơ sở tư thục, trung tâm giáo dục độc lập. Nhiều xã, phường mới hình thành có cùng lúc 2 hoặc 3 trường cùng cấp, dẫn đến chồng chéo đầu mối quản lý, phân tán học sinh và đội ngũ giáo viên.

Tại Quảng Ninh, ngay sau khi hoàn tất sắp xếp chính quyền hai cấp, Sở Giáo dục và Đào tạo đã khởi động quá trình rà soát mạng lưới trường lớp.

Để việc sắp xếp các cơ sở giáo dục công lập đảm bảo đồng bộ, hiệu quả, địa phương này đã đặt ra phương án là tinh gọn đầu mối, không làm xáo trộn việc học của học sinh, nâng cao chất lượng, hiệu quả quản trị nhà trường, tăng số người trực tiếp giảng dạy để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên.

Quan điểm chỉ đạo của tỉnh Quảng Ninh là giữ nguyên địa điểm học của học sinh như trước khi sắp xếp, không làm ảnh hưởng đến tổ chức hoạt động cung ứng dịch vụ giáo dục, phục vụ nhu cầu của người dân, bảo đảm các chế độ, chính sách đối với trẻ em, học sinh, giáo viên.

Đến tháng 9/2025 tỉnh có 637 cơ sở giáo dục từ mầm non đến đại học, bao gồm trường công lập, tư thục, trung tâm giáo dục thường xuyên, trường nghề và các trường đại học, cao đẳng, trung cấp. Theo phương án trình UBND tỉnh, số đầu mối trường và trung tâm sẽ giảm gần 50%, tức gần 300 đơn vị sẽ được hợp nhất.

Tại Lạng Sơn, năm học 2024-2025 có 648 cơ sở giáo dục, bao gồm các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông, trung tâm giáo dục thường xuyên và giáo dục nghề nghiệp. Sau sáp nhập, nhiều xã có từ 2-3 cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học, THCS. Tuy nhiên, do địa hình miền núi, một điểm trường cách trường chính vài cây số nhưng là đường dốc, đi bộ mất hơn một giờ nên Lạng Sơn vẫn đang giữ nguyên các cơ sở giáo dục.

Theo ông Hồ Công Liêm, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lạng Sơn, tỉnh vẫn cơ bản giữ nguyên các trường học phục vụ học sinh tại các địa phương.

“Trước đây Lạng Sơn đã xây dựng phương án sắp xếp lại mạng lưới các cơ sở giáo dục, tuy nhiên hiện nay Lạng Sơn có 11 xã biên giới nằm trong diện được xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp nên tới đây Sở sẽ rà soát, xây dựng phương án sắp xếp lại các trường học để tham mưu cho tỉnh. Phương án sắp xếp sẽ được xây dựng cho phù hợp với điều kiện các xã miền núi”, ông Hồ Công Liêm cho biết.

Tránh sáp nhập cơ học

Địa hình phức tạp khiến việc sắp xếp trường lớp ở các tỉnh miền núi gặp nhiều trở ngại. Có nơi, điểm trường chỉ cách trường chính vài kilômét nhưng do đường dốc, học sinh phải đi bộ hơn một giờ. Nếu dồn toàn bộ về một điểm trường trung tâm mà thiếu phương án hỗ trợ đi lại, ăn ở bán trú, thì mục tiêu tinh gọn sẽ trở thành rào cản cho việc học của học sinh.

Tại xã Mèo Vạc của tỉnh Tuyên Quang, sau sáp nhập xã có 13 trường với 217 lớp, gần 6.510 học sinh. Tuy nhiên, bước vào năm học mới, địa phương đối mặt nhiều khó khăn: thiếu giáo viên, thiếu nhân viên y tế, bảo vệ; cơ sở vật chất xuống cấp, thiếu phòng bộ môn, nhà lưu trú, nước sạch.

Sau sáp nhập, chính quyền địa phương xã đã tổ chức hội nghị với các trường nhằm lắng nghe và nghiên cứu, đề xuất giải pháp như dồn, xóa điểm trường lẻ, đưa học sinh về trường chính.

Theo ông Phạm Văn Tú, Bí thư Đảng ủy xã Mèo Vạc, nếu dồn hết về một điểm trường tập trung mà không tính phương án hỗ trợ đi lại, bán trú, thì việc sắp xếp sẽ phản tác dụng.

Mới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Công văn 6165/BGDĐT-GDPT hướng dẫn sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp. Theo hướng dẫn Bộ Giáo dục và Đào tạo, mỗi xã có ít nhất một trường mầm non, tiểu học và trung học cơ sở; ưu tiên mô hình trường phổ thông nhiều cấp học ở vùng khó, đồng thời sáp nhập các trường quy mô nhỏ theo lộ trình phù hợp.

Theo ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trương của Bộ đưa ra rất rõ ràng, đó là sắp xếp hệ thống trường học để phục vụ người học tốt hơn chứ không phải chỉ để giảm đầu mối. Việc sắp xếp phải gắn với mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục, bảo đảm quyền học tập của trẻ em, không để vùng nào, đối tượng nào bị thiệt thòi.

Sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục theo chính quyền hai cấp là điều cần thiết. Tuy nhiên, cần đảm bảo việc sáp nhập đồng bộ, hiệu quả, tránh mang tính cơ học, chủ yếu tổ chức bộ máy, nhưng học sinh vẫn học tại điểm cũ, dẫn đến quản lý khó khăn, hoạt động chuyên môn bị ảnh hưởng. Tinh gọn bộ máy phải đi đôi với nâng cao chất lượng, đó mới là ý nghĩa thực chất của việc sắp xếp trường học theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp.