Những con số này không chỉ phản ánh nỗ lực “thay áo mới” cho các vườn cà phê già cỗi, mà còn mở ra cơ hội gia tăng giá trị, gắn sản xuất với chuỗi thị trường và nâng cao đời sống người dân, đặc biệt là đồng bào DTTS tại vùng Tây Nguyên.

Tại Hội nghị Tổng kết Chương trình tái canh, ghép cải tạo cà phê giai đoạn 2021 - 2025 do Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh tổ chức vừa qua, Lâm Đồng báo cáo đã triển khai hơn 45.600 ha tái canh, ghép cải tạo cà phê trên toàn tỉnh; đồng thời hình thành nhiều mô hình trình diễn, chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ, góp phần nâng năng suất và chất lượng sản phẩm. Việc này giúp chuyển dịch tư duy từ “sản lượng” sang “chất lượng - giá trị”.

Việc cải tạo diện tích già cỗi còn là giải pháp then chốt để cây cà phê thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu, giảm rủi ro sâu bệnh, đồng thời tạo điều kiện áp dụng giống mới, kỹ thuật tưới tiết kiệm và chế biến sơ chế đạt chuẩn, những yếu tố quyết định giá trị xuất khẩu trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế ngày càng khốc liệt.

Một trong những nhân tố quan trọng, giúp chương trình đạt kết quả, là mạng lưới khuyến nông thông qua các mô hình trình diễn, lớp tập huấn và diễn đàn chuyên đề. Lâm Đồng đã xây dựng được 16 ha mô hình canh cà phê, hỗ trợ các hộ dân về vật tư, phân bón đảm bảo chất lượng; tổ chức 40 cuộc trò chuyện khuyến nông với các chủ đề phục vụ tái canh cà phê như: sản xuất cà phề thích ứng với biến đổi khí hậu, liên kết chuỗi, phát triển phát cà phê bền vững, giảm tiết kiệm, trồng xen; 300 lớp đào tạo, huấn luyện ToT được tổ chức cho đội ngũ cán bộ khuyến nông, khuyến nông cộng đồng, nông dân ở các khu vực trồng cà phê chính về kỹ thuật tái canh cà phê và ghép cải tạo cà phê.

Bên cạnh đó, phát triển chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ cũng được tỉnh chú trọng. Theo đó, đến năm 2025, Lâm Đồng đã hình thành nhiều chuỗi liên kết với doanh nghiệp, hợp tác xã, góp phần tạo đầu ra ổn định và giá trị gia tăng cho sản phẩm cà phê. Đây là bước chuyển chiến lược từ sản xuất nhỏ lẻ sang nông nghiệp hàng hóa có chuỗi giá trị.

Dù đạt nhiều kết quả, nhưng ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, chương trình vẫn gặp một số vướng mắc thực tiễn như nhu cầu giống chất lượng cao lớn nhưng năng lực gieo ươm, cung ứng giống chuẩn ở một số vùng còn hạn chế; một bộ phận nông dân và cán bộ cơ sở còn hiểu chưa đầy đủ bản chất tái canh, dẫn tới thực hiện chưa đúng quy trình kỹ thuật; tái canh thường đòi hỏi thời gian “khai thác lại” khiến một số hộ e ngại do mất thu nhập tạm thời và tiếp cận vốn vay ưu đãi vẫn còn khó khăn.

Theo ông Nguyễn Hoàng Phúc, đây là những điểm then chốt cần các chính sách hỗ trợ tài chính, chuỗi dịch vụ kỹ thuật, và cơ chế phối hợp địa phương với doanh nghiệp để tháo gỡ trong giai đoạn tiếp theo.

Được biết, trên cơ sở kết quả đạt được, Lâm Đồng đã đề xuất kế hoạch giai đoạn 2026 - 2030 với mục tiêu tiếp tục tái canh, ghép cải tạo thêm khoảng 25.000 ha, đồng thời phấn đấu đạt 80 - 90% diện tích cà phê toàn tỉnh sử dụng giống mới, đúng tiêu chuẩn. Quyết tâm này nhằm đưa Lâm Đồng vững bước là “thủ phủ cà phê chất lượng cao” của cả nước.

Có thể thấy rằng, kết quả hơn 45.600 ha tái canh/ghép cải tạo của Lâm Đồng trong giai đoạn 2021 - 2025 đã chứng minh, tái canh không đơn thuần là làm mới diện tích đó, mà là giải pháp chiến lược để nâng cao năng suất, thích ứng khí hậu và gia tăng giá trị sản phẩm. 

Nếu được hỗ trợ đồng bộ về giống, vốn, kỹ thuật và thị trường, chương trình tái canh sẽ là “bệ phóng” đưa cà phê Lâm Đồng và cà phê Việt Nam bứt phá về chất lượng, giá trị và bền vững - mang lại lợi ích thiết thực cho đồng bào DTTS và nông hộ vùng cao.

Đặc biệt, ở quy mô quốc gia, mục tiêu tái canh - cải tạo hàng trăm nghìn ha cà phê đến 2025 đã được ngành nông nghiệp hướng tới, giúp Việt Nam cải thiện tổng diện tích canh tác già cỗi và nâng cao chất lượng xuất khẩu. Việc Lâm Đồng dẫn dắt mạnh mẽ ở cấp địa phương đóng vai trò hình mẫu cho các tỉnh Tây Nguyên khác.