Hay tin một số tờ báo điện tử chuẩn bị thu phí bạn đọc, có nhà báo bảo tôi : “Thời buổi bây giờ báo chí có người đọc là may rồi, thu phí nữa thì ai đọc”. Tôi bảo: “Không hẳn vậy, nếu tờ báo có nhiều chuyên mục, nhiều tin tức độc quyền, nhiều bài báo hay, cần thiết, có ích cho người đọc thì dù thu phí, bạn đọc vẫn sẵn sàng bỏ tiền mua”.

Gần 50 năm viết báo và hơn 20 làm Tổng biên tập báo, bản thân tôi đã trải qua nhiều thời kỳ khác nhau, với những khó khăn, thách thức khác nhau.

Tôi nhận thấy rằng, dù ở thời kỳ nào, nếu tờ báo thực sự lôi cuốn, thực sự có ích, thực sự cần thiết cho người đọc thì người đọc sẽ sẵn sàng bỏ tiền mua. Tất nhiên, với báo in, việc thu phí là đương nhiên, báo bán ra, thu tiền về, ai cũng biết, nhưng báo điện tử thì khó khăn rất nhiều.

Ngày nay, báo điện tử phải cạnh tranh với mạng xã hội phát triển như Facebook, Youtube ..., thông tin nhanh nhạy, có đủ các loại tin tức bạn đọc cần. Nhưng có một điều mà bạn đọc cần ở báo chí chính thống ấy là độ chính xác, sự tin cậy được kiểm chứng, được bảo đảm.

Trên thế giới, xu thế hiện nay là sự phát triển của báo điện tử, báo giấy ngày càng thu hẹp lại. Thu nhập của các tờ báo chủ yếu là từ quảng cáo. Nhưng sự canh tranh trong quảng cáo của báo điện tử với các nền tảng mạng xã hội đang diễn ra gay gắt là một thách thức để buộc các tờ báo điện tử phải sớm thực hiện thu phí báo chí với người đọc.

Thu phí người đọc trên báo điện tử là một việc làm quá khó, nhưng không phải là không làm được.

Nếu một tờ báo điện tử có những trang, những chuyên mục thực sự độc đáo, hấp dẫn, có ích, cần thiết cho người đọc thì việc thu phí trọn gói nên bắt đầu từ những trang, những chuyên mục này.

Có một điều mà tôi thường nghĩ, ấy là các hãng thông tấn bán tin, nhưng nay tin tức nhanh nhạy xuất hiện trên mạng xã hội ngày càng nhiều, các hãng thông tấn chắc cũng đầy khó khăn, thách thức!

Cho nên, trên báo điện tử, ngoài tin tức mới lạ, hấp dẫn, bổ ích, cần thêm nhiều bài viết có tính dự báo như dự báo giá vàng, giá đô la, giá nông sản, hải sản, thực phẩm, giá vật dụng tiêu dùng..., dự báo thị trường nhà đất, chứng khoán trong và ngoài nước ... sao cho đúng, cho chuẩn. Điều này rất có ích và cần thiết cho người dân.

Một vấn đề nữa, báo chí cần khai thác là độc quyền công bố các tác phẩm văn hóa nghệ thuật xuất sắc, chưa từng ra mắt công chúng, hay những khám phá mới mẻ về mọi lĩnh vực trong nước và thế giới...

Ở nước ta, hiện nay ngoài một số ít tờ báo được bao cấp một phần hay phần lớn, còn thì phải tự lo. Báo giấy người mua càng ít dần, báo mạng người đọc ngày càng tăng lên, nhưng nguồn thu từ quảng cáo cũng đang bị thu hẹp, nhất là thời trong thời dịch. Có đến gần 60 ngàn doanh nghiệp vừa và nhỏ đang phải dừng sản xuất, phải giải thể, càng khó khăn hơn cho nguồn thu quảng cáo của các báo.

Thu phí báo chí vừa là thách thức, vừa là cơ hội cho các nhà báo, cũng như các tòa soạn báo. Cơ hội là để các nhà báo, các tòa soạn báo đổi mới mạnh mẽ, để báo chí thực sự cần thiết, thực sự có ích cho người đọc. Thách thức là làm sao tạo được thói quen mới cho người đọc báo điện tử, để người đọc tự bỏ tiền ra mua các trang, các chuyên mục cần thiết, hữu ích cho mình.

Thu phí báo điện tử khó, rất khó, nhưng không phải không làm được và là xu hướng tất yếu phải làm.

Nhà báo Dương Xuân Nam (nguyên Tổng biên tập Báo Tiền phong)