Đắk Lắk có diện tích và sản lượng cà phê đứng đầu cả nước. Cà phê là sản phẩm nông nghiệp chủ lực, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng sản phẩm xã hội và kim ngạch xuất khẩu hàng năm của tỉnh. Cà phê cũng ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu nhập của đại đa số người dân sinh sống trên địa bàn tỉnh.

Toàn tỉnh Đắk Lắk hiện có 212.106ha, sản lượng đạt trên 535.672 tấn/năm, cây cà phê không chỉ có ý nghĩa về mặt kinh tế - xã hội mà còn có ý nghĩa to lớn về văn hóa du lịch. Quá trình phát triển ngành cà phê kết hợp với phát triển du lịch sinh thái, văn hóa tại chỗ, đã thu hút ngày càng tăng lượng du khách đến thăm quan du lịch tại Đắk Lắk. Hiện, toàn tỉnh có trên 200 cơ sở chế biến cà phê, phần lớn là doanh nghiệp vừa và nhỏ, chế biến theo phương pháp chế biến khô là chủ yếu.

Tri thức trồng và chế biến cà phê được nhận diện ở hầu khắp các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Trong đó, khảo sát tập trung chủ yếu tại thành phố Buôn Ma Thuột, các huyện Cư M’gar, Krông Pắk, Ea H’leo, Cư Kuin và thị xã Buôn Hồ.

Chủ thể văn hóa của “Tri thức trồng và chế biến cà phê” là những cá nhân, gia đình nắm giữ tri thức trồng và chế biến cà phê được trao truyền qua các thế hệ trong gia đình, cộng đồng, bao gồm hầu hết những người dân tộc tại chỗ như Ê Đê, M’nông và cả những người nhập cư từ nơi khác đến đây sinh sống và trồng cà phê từ những năm 50 của thế kỷ XX.

Ông Lại Đức Đại, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk cho biết: Đắk Lắk nói riêng và Tây Nguyên nói chung đang nắm giữ trong tay một nguồn tri thức hết sức có giá trị đó là “Tri thức trồng và chế biến cà phê”.

Tại Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9 năm 2025, UBND tỉnh Đắk Lắk đã quyết định đưa di sản “Tri thức trồng và chế biến cà phê” trở thành Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Qua đó, không chỉ nhằm tôn vinh những giá trị của cà phê, mà còn ghi nhận sự đóng góp của những người nông dân, người chế biến đã cống hiến cho ngành Cà phê Việt Nam nói chung và Đắk Lắk nói riêng.

Việc công nhận di sản này cũng góp phần tạo nên giá trị gia tăng cho hạt cà phê, giúp người nông dân có cuộc sống ấm no và thúc đẩy sự phát triển của ngành cà phê. Đồng thời, đây cũng là cơ hội quảng bá mạnh mẽ hình ảnh Đắk Lắk đến với du khách trong và ngoài nước. Đắk Lắk không chỉ là điểm đến để trải nghiệm văn hóa, mà còn là nơi để thưởng thức, trải nghiệm các hoạt động trồng và chế biến cà phê.

Trong thời gian tới, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tham mưu cho UBND tỉnh về kế hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di sản này. Đồng thời, sẽ xây dựng lộ trình để đề xuất, công nhận các nghệ nhân trồng và chế biến cà phê, nhằm tôn vinh những người đã góp phần lưu giữ và phát triển tri thức quý báu.