Căn nhà của ông Tráng Seo Phừ ở xã Quan Hồ Thẩn, huyện Si Ma Cai đã xuất hiện nhiều vết nứt trên nền, nguy cơ sạt lở rất cao. Do tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn nên hiện nay, căn nhà được gia đình ông Phừ sử dụng để cất giữ dụng cụ lao động phục vụ chăm sóc khu vườn của gia đình. Ông Phừ cho biết, vừa qua gia đình ông được xã vận động di chuyển nhà khỏi nơi mất an toàn để chuyển về nơi ở mới và thông báo sẽ được hỗ trợ theo Chương trình MTQG 1719.

“Gia đình cũng đã tìm được mảnh đất ở thôn Lao Chải, xã Quan Hồ Thẩn cách nhà cũ không xa. Khu vực này hiện có hơn 100 hộ sinh sống; tuy nhiên, mảnh đất được chọn thì xã chưa có quy hoạch đất ở nên gia đình vẫn chưa được hỗ trợ làm nhà”, ông Phừ cho biết thêm.

Còn tại thôn Sừ Pà Phìn, xã Quan Hồ Thẩn, căn nhà của gia đình ông Lừu Seo Diu cũng đang ở khu vực có nguy cơ sạt lở cao, nước ở con suối gần nhà đã xói vào chỉ cách nền nhà chưa đầy 2m. Những ngày mưa lớn, gia đình ông phải ở tạm nhà con trai gần đó, đến khi hết mưa mới dám quay về. Ông Lừu cũng nằm trong danh sách được hỗ trợ di chuyển về nơi ở mới an toàn hơn; bản thân ông cũng đã tìm được mảnh đất để chuyển nhà; tuy nhiên, do vướng một số thủ tục nên ông Diu vẫn chưa thể chuyển đến nơi ở mới.

Làm việc với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Giàng A Phừ, Chủ tịch UBND xã Quan Hồ Thẩn cho biết: Dự án sắp xếp dân cư và dự án hỗ trợ phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp thuộc Chương trình MTQG 1719 triển khai trên địa bàn xã đang gặp nhiều khó khăn. Nhu cầu, đối tượng thụ hưởng thì có nhưng vướng nhiều thủ tục, các quy định chưa rõ ràng nên xã chưa thể giải ngân.

“Ngoài một số quy định, hướng dẫn của trung ương chưa thực sự rõ ràng, thì trình độ của đội ngũ cán bộ cơ sở cũng chưa đáp ứng yêu cầu tham mưu cho cấp ủy đảng, chính quyền địa phương nên tiến độ thực hiện các dự án còn chậm”, ông Phừ giải thích.

Qua tìm hiểu thì những khó khăn, vướng mắc trong giải ngân nguồn vốn sắp xếp dân cư thuộc Chương trình MTQG 1719 đang tồn tại ở hầu hết các xã trên địa bàn huyện Si Ma Cai. Theo đó, đối với dự án hỗ trợ sắp xếp dân cư, các xã cho rằng kinh phí hỗ trợ theo định mức là 60 triệu đồng/hộ còn thấp do xã không có quỹ đất xây dựng dự án, các hộ muốn dùng kinh phí hỗ trợ để mua một mảnh đất thì phải bù thêm, trong khi các hộ trong diện di chuyển đều thuộc diện khó khăn.

Cùng với đó, vị trí di chuyển đến phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, tuy nhiên thực tế nhiều xã chưa có quy hoạch, thẩm quyền phê duyệt nội dung này là của tỉnh. Quy hoạch tổng thể chưa có nên dù nhu cầu, bà con đăng ký di chuyển đã được tổng hợp từ năm 2021 nhưng đến nay nhiều xã vẫn chưa thể thực hiện.

Một khó khăn nữa ảnh hưởng đến triển khai dự án này là quy định các hộ muốn được xây dựng nhà cần phải có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, điều này rất ít hộ đáp ứng được. Nhiều hộ có nhu cầu di chuyển, có khả năng đối ứng vốn để làm nhà, nhưng đối chiếu với thực tế vị trí đất và thông tin trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lại có nhiều sai sót; vì vậy, các xã chưa triển khai được. Riêng trong năm 2023, huyện Si Ma Cai có 25 hộ có nhu cầu đăng ký sắp xếp dân cư, tuy nhiên đến thời điểm này chưa có hộ nào được di chuyển.

Đối với dự án hỗ trợ phát triển nông, lâm nghiệp bền vững, theo quy định cũng đòi hỏi nhiều thủ tục, giấy tờ. Ví dụ như, quy định diện tích rừng phải phù hợp với quy hoạch, trong khi người dân, ở đâu có đất trống và mang lại hiệu quả thì bà con trồng rừng ở đó. Ngoài ra, người trồng rừng muốn được hỗ trợ phải có hồ sơ, hóa đơn, chứng nhận cây giống đạt tiêu chuẩn, điều này quá khó cho bà con vùng cao, bởi lâu nay bà con chủ yếu mua cây giống tại các phiên chợ…

Những khó khăn, vướng mắc trong triển khai CT MTQG 1719 trên địa bàn huyện vùng cao Si Ma Cai đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giải ngân nguồn vốn chương trình. Nhu cầu, đối tượng theo diện được thụ hưởng thì có nhưng chưa thể tiếp cận nguồn vốn; chính vì vậy, cần sớm có những tháo gỡ kịp thời để phát huy tối đa hiệu quả nguồn lực từ Chương trình. Qua đó, góp phần thúc đẩy phát triển kinh  tế-xã hội vùng ở những đại bàn như Si Ma Cai.