Nhân dịp đón Xuân Nhâm Dần 2022, đồng chí Phạm Bình Minh, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 – 2025 đã dành thời gian trả lời phỏng vấn của Báo Dân tộc và Phát triển xung quanh những thành tựu của đất nước trong một năm qua và sự quyết tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và địa phương trong việc tổ chức triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS và MN) giai đoạn 2021 – 2030.

Thưa Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, nhìn lại năm 2021 để thấy được bản lĩnh của đất nước ta, dân tộc ta trong gian khó. Xin Phó Thủ tướng chia sẻ thêm về điều này?

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh: Năm 2021 diễn ra nhiều sự kiện chính trị trọng đại của đất nước và là năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Chúng ta đã thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh tình hình quốc tế diễn biến phức tạp và có nhiều yếu tố bất lợi do tác động của đại dịch Covid-19. Kinh tế thế giới phục hồi thiếu vững chắc và không đồng đều; nợ công, lạm phát tăng cao ở nhiều quốc gia. Ở trong nước, đợt dịch lần thứ tư bùng phát ở nhiều địa phương với biến chủng Delta có tốc độ lây lan rất nhanh, xâm nhập sâu vào các trung tâm kinh tế, đô thị lớn, gây hậu quả nghiêm trọng cả về sức khỏe, tính mạng của Nhân dân và hầu hết các mặt kinh tế - xã hội.

Trong bối cảnh đó, dưới sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đồng hành và giám sát của Quốc hội và sự chia sẻ, ủng hộ, tham gia tích cực của các tầng lớp Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo triển khai quyết liệt, sáng tạo, đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp và đạt kết quả khá toàn diện, rất đáng trân trọng.

Cùng với tập trung kiềm chế, kiểm soát dịch bệnh, chúng ta đã thực hiện rất hiệu quả chiến lược vắc xin với tất cả các biện pháp có thể để từ đó chủ động chuyển sang chiến lược thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19. Kinh tế vĩ mô tiếp tục duy trì ổn định; lạm phát được kiểm soát, chỉ số giá tiêu dùng bình quân cả năm tăng 1,84%. Các cân đối lớn được bảo đảm. GDP tăng 2,58%; trong đó, quý IV tăng mạnh với 5,22% sau khi giảm 6,02% trong quý III. Thu ngân sách Nhà nước đạt trên 1,563 triệu tỷ đồng, vượt 16,4% dự toán. Bội chi ngân sách Nhà nước ước dưới 4%, thấp hơn so với dự toán Quốc hội quyết định (4% GDP). Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa tăng 22,6%, đạt 668,5 tỷ USD, cao nhất từ trước đến nay và đưa Việt Nam trở thành một trong 20 nước có quy mô thương mại lớn nhất thế giới; trong đó, kim ngạch xuất khẩu cả năm ước đạt trên 336,25 tỷ USD, tăng 19%; xuất siêu ước đạt 4 tỷ USD. Đặc biệt, thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) năm 2021 có mức tăng trưởng cao, tăng 9,2%, cho thấy niềm tin, sự lạc quan về môi trường đầu tư kinh doanh của các nhà đầu tư nước ngoài về triển vọng kinh tế Việt Nam.

An sinh xã hội được đảm bảo. Trong khó khăn, chúng ta đã ban hành và triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động gặp khó khăn (dành gần 71,5 nghìn tỷ đồng hỗ trợ 742 nghìn lượt người sử dụng lao động, 42,8 triệu người lao động; xuất cấp trên 158 nghìn tấn gạo). Văn hóa, xã hội, môi trường, phòng, chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu được quan tâm; quốc phòng - an ninh được củng cố vững chắc; đối ngoại đạt nhiều kết quả quan trọng. Uy tín, vị thế nước ta tiếp tục được nâng cao trên trường quốc tế.

Điều quan trọng là, trước những thách thức to lớn do đại dịch Covid-19, tinh thần đại đoàn kết dân tộc tiếp tục được khơi dậy và phát huy mạnh mẽ. Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đồng lòng, thống nhất ý chí và hành động, cùng với sự ủng hộ của đồng bào ở nước ngoài, sự giúp đỡ quý báu của bạn bè quốc tế, cả đất nước ta, trong đó có đồng bào các DTTS và miền núi, đã vượt qua một năm đầy khó khăn, đạt được những thành tựu to lớn.

Cùng với Nhân dân cả nước, đồng bào các DTTS đã vượt qua một năm đầy khó khăn; xin Phó Thủ tướng có thể cho biết những chỉ đạo, điều hành của Chính phủ trong công tác dân tộc, các chính sách hỗ trợ đồng bào DTTS thời gian qua?

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh: Đảng và Nhà nước luôn quan tâm phát triển vùng DTTS và miền núi. Trong điều kiện khó khăn nhưng Quốc hội, Chính phủ đã ban hành các nghị quyết, quyết định và chỉ đạo quyết liệt việc thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về ưu tiên tập trung đầu tư phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và MN giai đoạn 2021 - 2030, trong đó giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2025 với tổng kinh phí lên đến hơn 137 ngàn tỷ đồng.

Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện các biện pháp và nỗ lực hỗ trợ cả vật chất, tinh thần cho người dân, người lao động và học sinh bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh với các chính sách cụ thể. Chính quyền các cấp từ Trung ương tới địa phương đã có sự quan tâm kịp thời, bố trí đón lao động trở về và có các gói hỗ trợ an sinh xã hội chưa có tiền lệ. Thủ tướng Chính phủ đã phát động Chương trình “Sóng và máy tính cho em” rất ý nghĩa và huy động được hàng ngàn tỷ đồng để mua hơn 1 triệu máy tính. Sự chỉ đạo quyết liệt, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành để tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ đồng bào DTTS thời gian qua đã góp phần quan trọng trong việc thực hiện tốt chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước ta là không để cho đồng bào bị thiếu, bị đói, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Có thể nói, cùng với cả nước, các địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi đã nỗ lực vượt qua khó khăn và đạt được những thành tựu quan trọng, thực hiện tốt mục tiêu “kép” của Chính phủ trong năm 2021. Tuy nhiên, phải thẳng thắn nhìn nhận, trong năm qua, người dân ở vùng DTTS và miền núi cũng phải chịu những tác động không nhỏ do dịch bệnh. Sản xuất, kinh doanh của người dân gặp khó khăn; không ít người bị mất việc làm, sinh kế dẫn đến thu nhập giảm sút. Tình trạng học sinh, sinh viên bỏ học có chiều hướng tăng mà một phần vì việc học trực tuyến khó khăn do điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin hạn chế…

Thưa Phó Thủ tướng Thường trực, sau khi ban hành Quyết định 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025, ngày 30/12/2021 Chính phủ ban hành Quyết định số 39/2021/QĐ-TTg quy định nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách Trung ương và tỷ lệ vốn đối ứng của ngân sách địa phương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; giai đoạn I: 2021 đến năm 2025. Vậy, Chính phủ có những chỉ đạo gì để triển khai Chương trình hiệu quả ngay từ đầu năm?

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh: Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước và Nhân dân cả nước đối với đồng bào DTTS và miền núi. Đây là một quyết sách của “ý Đảng, lòng dân”, một quyết sách có tính chiến lược trong việc thực hiện mục tiêu phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Ngay sau khi Quốc hội thông qua Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1535/QĐ-TTg ngày 15/9/2021, giao kế hoạch đầu tư trung hạn vốn ngân sách Nhà nước giai đoạn 2021 - 2025 cho các bộ, ngành, địa phương. Quyết định số 39/2021-QĐ/TTg ngày 30/12/2021 của Thủ tướng về phê duyệt nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách Trung ương và tỷ lệ vốn đối ứng của ngân sách địa phương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; giai đoạn I: 2021 – 2025 cũng có hiệu lực thi hành ngay từ ngày đầu năm mới 2022.

Chính phủ yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư đẩy nhanh hoàn tất thủ tục để phân bổ nguồn vốn 16.000 tỷ đồng của Chương trình trong năm 2021 cho địa phương thực hiện. Trên cơ sở đó, ngay từ năm 2022, các bộ, ngành, địa phương đang gấp rút triển khai kế hoạch thực hiện Chương trình, bảo đảm tuân thủ đúng với tinh thần và nội dung của Nghị quyết số 120/2020/QH14 của Quốc hội và Quyết định số 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Các bộ, cơ quan Trung ương và các địa phương tham gia thực hiện Chương trình căn cứ kế hoạch vốn ngân sách Trung ương được giao đều đang khẩn trương xây dựng kế hoạch thực hiện, xác định mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể, xây dựng phương án phân bổ vốn ngân sách Trung ương.

Ngay từ đầu năm 2022, Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương ưu tiên bố trí vốn thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng phù hợp với các mục tiêu phân bổ nguồn vốn đầu tư công giai đoạn 2021 - 2025, các nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền phê duyệt giai đoạn trước nhưng chưa đủ nguồn lực thực hiện đã được tích hợp vào Chương trình; tập trung đầu tư, hỗ trợ các xã, thôn, bản khó khăn nhất; ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo, các nhóm DTTS còn gặp nhiều khó khăn và có khó khăn đặc thù; phân bổ vốn của Chương trình bảo đảm công khai, minh bạch… Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải quán triệt tinh thần phân cấp, phân quyền, tự chịu trách nhiệm.

Với tư cách là Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình MTQG giai đoạn 2021 – 2025, tôi thường xuyên làm việc với Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc và lãnh đạo các bộ, ngành để đẩy nhanh tiến độ xây dựng các văn bản hướng dẫn tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả các mục tiêu của Chương trình. Chỉ tính riêng quý IV năm 2021, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Ban Chỉ đạo Trung ương đã ban hành hàng chục văn bản hướng dẫn và đôn đốc việc lập kế hoạch, chuẩn bị tổ chức triển khai thực hiện các dự án, tiểu dự án của Chương trình.

Năm 2022 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với công tác dân tộc nói chung và trong triển khai thực hiện Chương trình MTQG ở vùng đồng bào DTTS nói riêng. Chúng ta cần tập trung, quyết liệt trong việc khắc phục khó khăn, thách thức đi đôi với sáng tạo, nhạy bén trong tham mưu các giải pháp để tổ chức thực hiện hiệu quả các mục tiêu của Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Nhân dịp đầu Xuân, năm mới, đón Tết cổ truyền của dân tộc, Phó Thủ tướng có thông điệp gì gửi tới vùng đồng bào DTTS và miền núi và cơ quan làm công tác dân tộc các cấp?

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh: Xuân Nhâm Dần đang về với mỗi nhà, mỗi người trên khắp mọi miền của Tổ quốc cùng với niềm tin và kỳ vọng tốt đẹp. Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Ban Chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia, tôi xin gửi đến đồng bào cả nước nói chung, đồng bào DTTS và miền núi nói riêng, lời chúc mừng năm mới an khang, thịnh vượng.

Tôi cũng xin biểu dương và đánh giá cao những đóng góp to lớn của đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc các cấp, sự nỗ lực vươn lên của đồng bào các DTTS, trong việc thực hiện mục tiêu “kép” – vừa chống dịch, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong năm vừa qua.

Tôi mong muốn các bộ, ngành, địa phương tập trung chuẩn bị tốt các điều kiện phục vụ Nhân dân đón tết Nguyên đán Nhâm Dần vui tươi, lành mạnh, an toàn, tiết kiệm; thúc đẩy phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh; đồng thời, bảo đảm công tác phòng, chống dịch Covid-19 hiệu quả.

Tôi tin tưởng rằng, với nhiệt huyết và sự năng động, sáng tạo, đội ngũ lãnh đạo, công chức, viên chức và người lao động làm công tác dân tộc các cấp tiếp tục hoàn thành tốt nhiệm vụ tham mưu, triển khai thực hiện thành công các chủ trương, chính sách quan trọng của Đảng và Nhà nước, trọng tâm là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030. Với quyết tâm, nỗ lực, khát vọng của mỗi cá nhân, nhất định chúng ta sẽ thực hiện thắng lợi các mục tiêu đề ra, tạo bước đột phá để vùng đồng bào DTTS và miền núi phát triển toàn diện và bền vững.

Xin trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ!