Giữ lửa tiếng mẹ đẻ giữa vùng cao

Sinh ra tại xã Yên Nhân (huyện Thường Xuân cũ), Ngân Thị Tiên lớn lên trong môi trường ngập tràn sắc màu văn hóa Thái. Tốt nghiệp Khoa Sư phạm Toán, Trường Đại học Hồng Đức, tỉnh Thanh Hóa, cô Tiên trở về quê hương đứng lớp, nhưng những trăn trở về nguy cơ chữ Thái mai một cứ lớn dần theo năm tháng.

Là người con dân tộc Thái, cô luôn ý thức rõ việc học và dạy chữ dân tộc để góp phần giữ gìn bản sắc của đồng bào mình. Do vậy, dù không được đào tạo chuyên ngành, song từ năm 2009 - 2012, cô giáo Tiên đã chủ động tham gia các lớp bồi dưỡng tiếng Thái do Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức

Cô kiên trì học lại từ đầu cách đọc, cách viết, các nguyên tắc chính tả, tham gia nhiều lớp tập huấn ở các tỉnh miền núi phía Bắc; tham gia chương trình đào tạo chứng chỉ giáo viên dạy tiếng dân tộc tại Trường Cao đẳng Sư phạm Sơn La. Nỗ lực bền bỉ ấy giúp cô được cấp chứng chỉ sư phạm tiếng Thái, mở ra hành trình gieo chữ đầy ý nghĩa.

Sau khi ra trường, cô giáo Ngân Thị Tiên giảng dạy tại Trường THCS Yên Nhân. Năm 2017, cô được điều động về Trường Phổ thông DTNT-THCS Thường Xuân. Bên cạnh môn chuyên ngành, cô còn đảm nhiệm việc dạy tiếng Thái cho học sinh.

Trong mỗi tiết học, không chỉ dạy theo sách giáo khoa, cô giáo Ngân Thị Tiên còn lồng ghép câu chuyện về lễ hội, dân ca, phong tục, trang phục truyền thống, giúp học trò hiểu sâu hơn về văn hóa dân tộc mình. Nhờ cách dạy gần gũi, sinh động, lớp học luôn sôi nổi, học sinh yêu thích tiếng Thái hơn.

Với những nỗ lực, bền bỉ cống hiến của cô giáo Ngân Thị Tiên, đến nay, phần lớn học sinh người Thái của trường đã nói - viết thành thạo tiếng mẹ đẻ; thậm chí nhiều em dân tộc khác cũng chủ động đăng ký học.

Ngoài giờ chính khóa, cô giáo Ngân Thị Tiên còn mở lớp cộng đồng miễn phí và phối hợp cùng các nghệ nhân sưu tầm tư liệu văn hóa Thái, đóng góp tích cực vào công tác bảo tồn văn hóa địa phương.

Lan tỏa chữ Thái từ niềm đam mê

Trường Phổ thông DTNT-THCS Thường Xuân có khoảng 97% học sinh là người  dân tộc Thái. Từ nhiều năm nay, nhà trường đưa chữ Thái vào hoạt động ngoại khóa, mỗi tuần hai buổi, giúp học sinh có môi trường rèn luyện thường xuyên. Cô Ngân Thị Tiên là giáo viên đầu tiên được cấp chứng chỉ dạy chữ Thái và được giao đảm trách nhiệm vụ then chốt trong công tác truyền dạy chữ Thái.

Chia sẻ về công việc, cô giáo Ngân Thị Tiên nói: “Đây hoàn toàn là đam mê. Là con em dân tộc Thái, tôi muốn góp phần nhỏ bé để gìn giữ bản sắc quê hương mình”.

Theo cô giáo Ngân Thị Tiên, chữ Thái có hệ thống ký tự riêng biệt, từ cách đọc đến cách viết, vị trí đứng của các nguyên âm, nếu không nắm rõ sẽ rất khó yêu cầu người học phải hiểu rõ quy tắc và kiên trì luyện tập. 

Để học sinh dễ tiếp cận, cô giáo Ngân Thị Tiên gắn bài giảng với ca dao, tục ngữ, phong tục, câu chuyện văn hóa, tạo sự hứng thú và gắn kết tự nhiên giữa học sinh với ngôn ngữ DTTS.

Em Cầm Thị Thảo Linh, học sinh lớp 9A, Trường Phổ thông DTNT-THCS Thường Xuân bày tỏ: “Học chữ Thái với cô Tiên rất thú vị, các tiết học không chỉ giúp em biết đọc, biết viết mà còn hiểu về phong tục, lễ hội, trang phục, dân ca, của dân tộc mình. Khi tham gia các hoạt động văn hóa - văn nghệ do nhà trường tổ chức, em thấy rất ý nghĩa. Những tiết mục múa khua luống, múa sạp, cồng chiêng hay trình diễn trang phục Thái giúp chúng em cảm nhận rõ hơn giá trị bản sắc dân tộc, tự hào về quê hương, đồng thời hiểu rằng giữ gìn văn hóa là trách nhiệm của mỗi người”.

Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTNT-THCS Thường Xuân, cô Cầm Thị Hoàn, nhận xét: Cô Ngân Thị Tiên là giáo viên tâm huyết, trách nhiệm, luôn chủ động trong công tác bảo tồn và truyền dạy chữ Thái. Không chỉ hoàn thành tốt nhiệm vụ chuyên môn, cô còn tích cực gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Những năm gần đây, Trường Phổ thông DTNT-THCS Thường Xuân đặc biệt chú trọng xây dựng môi trường văn hóa cho học sinh. Công trình nhà sàn trong khuôn viên trường là nơi sinh hoạt chung, vừa là điểm nhấn giáo dục truyền thống.

Trong các dịp lễ lớn như 20/11, 26/3 hay ngày thành lập trường, những chương trình văn hóa - văn nghệ quy mô toàn trường được tổ chức, cô giáo Tiên thường xuyên cùng học sinh tái hiện múa khua luống, múa sạp, trình diễn trang phục và các tiết mục cồng chiêng đặc sắc, qua đó, giúp học sinh thêm tự hào về bản sắc của dân tộc mình.

Giản dị, tận tụy và đầy đam mê, cô giáo Ngân Thị Tiên đang lặng thầm “gieo chữ - giữ hồn” cho bao thế hệ học trò vùng cao. Trong không khí tri ân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, câu chuyện của cô càng trở nên đẹp và giàu ý nghĩa, góp thêm gam màu ấm áp cho bức tranh giáo dục trên vùng cao xứ Thanh.