Giữ lửa văn hóa Khmer, bảo tồn di sản, gìn giữ bản sắc

Thời gian qua, việc bảo tồn văn hóa Khmer được thực hiện bài bản, khoa học hơn, xuất phát từ các chính sách có tính chiến lược của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là Chương trình MTQG 1719, Chương trình không chỉ hỗ trợ bảo tồn di sản phi vật thể - vật thể, mà còn bảo đảm quyền tiếp cận, sáng tạo và thụ hưởng văn hóa của đồng bào Khmer, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển vùng miền.

An Giang hiện có diện tích hơn 9.888 km2, dân số gần 5 triệu người, với 29 dân tộc cùng sinh sống. Đồng bào Khmer chiếm khoảng 8% dân số toàn tỉnh có142 chùa Nam Tông trong đó có 1 chùa Nam Tông Kinh, chùa không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo mà còn là không gian lưu giữ nhiều di sản văn hóa truyền thống.  

Từ khi Dự án 6 thuộc Chương trình MTQG 1719 được triển khai, nhiều địa phương đã được hỗ trợ kinh phí mở lớp truyền dạy với nghệ nhân, đầu tư thiết chế văn hóa làm nơi tập luyện, tổ chức Ngày hội văn hóa, thể thao của đồng bào Khmer để tạo điều kiện biểu diễn, giao lưu.

Thời gian qua, tỉnh đã tập trung hỗ trợ phục dựng, phát huy các loại hình văn hóa tiêu biểu như, đua ghe ngo; nhạc Ngũ âm; các điệu múa truyền thống; hội diễn văn nghệ quần chúng Khmer; đầu tư trang thiết bị văn hóa cơ sở để nâng cao mức hưởng thụ văn hóa, gắn với phát triển du lịch cộng đồng.

Việc “được học, được diễn, được thực hành” giúp nghệ thuật dân gian khôi phục bền vững, đồng thời khẳng định quyền thụ hưởng văn hóa của đồng bào. Đây cũng là minh chứng cho chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước đối với bảo tồn di sản văn hóa của đồng bào các DTTS nói chung và dân tộc Khmer nói riêng.

Bên cạnh đó, tiếng nói và chữ viết thể hiện bản sắc của dân tộc cũng được gìn giữ nhờ chính sách đặc thù của tỉnh cùng với nguồn vốn Chương trình MTQG 1719, nhiều lớp dạy chữ Khmer tại chùa và trường học được duy trì ổn định. Các Trường Phổ thông Dân tộc nội trú được đầu tư cơ sở vật chất, đảm bảo điều kiện học tập thuận lợi cho con em đồng bào.

Tăng mức hưởng thụ văn hóa, nâng chất lượng cuộc sống

Song song với bảo tồn văn hóa, tỉnh An Giang còn triển khai hiệu quả các chính sách về giáo dục, đào tạo nghề, y tế, an sinh xã hội dành cho đồng bào DTTS. Các địa phương thực hiện tốt chương trình dạy tiếng DTTS, chính sách cử tuyển, tuyển sinh và đào tạo giáo viên dạy tiếng Khmer theo Quyết định 1587/QĐ-UBND năm 2024. Nhiều trường Phổ thông Dân tộc nội trú được xây dựng, nâng cấp đạt chuẩn quốc gia.

Theo ông Danh Tha, Phó giám đốc Sở Dân tộc và tôn giáo tình An Giang, hiện nay toàn tỉnh có 26 điểm trường phổ thông các cấp dạy tiếng Khmer cho học sinh DTTS; mỗi năm có khoản 60 điểm chùa tổ chức dạy chữ DTTS trong dịp Hè với khoản 240 lớp và gần 6.000 học sinh theo học. Vận dụng cơ chế đặc thù hằng năm tỉnh hỗ trợ kinh phí gần 600 triệu đồng để mua sách giáo khoa song ngữ Khmer và hỗ trợ kinh phí cho người dạy chữ Khmer trong dịp Hè.

"Từ nguồn vốn Chương trình MTQG 1719, An Giang đã xây mới và sửa chữa 15 nhà văn hóa ấp; hoàn thành 34 thiết chế văn hóa, thể thao; nâng cấp, sửa chữa 5 trường PTDT nội trú THCS. Đây là những bước đi cụ thể, thiết thực thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với đồng bào các dân tộc", ông Danh Tha cho biết thêm.

Giai đoạn mới, cơ hội mới để phát huy sức mạnh nội sinh của văn hóa dân tộc

Từ chủ trương đến hành động, từ chính sách đến cuộc sống, Chương trình MTQG 1719 cùng các chính sách văn hóa - xã hội của Nhà nước đã tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong đồng bào Khmer ở tỉnh An Giang. 

Những giá trị văn hóa truyền thống được gìn giữ, đời sống tinh thần của đồng bào được nâng lên, cơ hội phát triển ngày càng rộng mở. Đó chính là minh chứng thuyết phục cho cam kết nhất quán của Đảng và Nhà nước trong việc bảo đảm quyền con người, quyền văn hóa và quyền phát triển cho đồng bào DTTS trong thời kỳ hội nhập.

Bảo tồn di sản văn hóa đồng bào các DTTS không chỉ là nhiệm vụ của địa phương của từng dân tộc, mà còn là trách nhiệm quốc gia, nhằm bảo đảm quyền văn hóa, quyền được phát triển của đồng bào các dân tộc, một nội dung quan trọng của công tác nhân quyền tại Việt Nam.

Ông Danh Bé, Người có uy tín phường Rạch Giá chia sẻ: Chúng ta có quyền kỳ vọng, về Nghị quyết 162/2024/QH15 được Quốc hội thông qua Ngày 27/11/2024, phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hoá giai đoạn 2025 - 2035. 

Khi Nghị quyết được cụ thể hóa sẽ tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện trong phát triển văn hóa và xây dựng nhân cách, chuẩn mực đạo đức, bản sắc, bản lĩnh và hệ giá trị của con người, gia đình Việt Nam.

Theo tinh thần nghị quyết, sẽ huy động sự tham gia của tổ chức, cá nhân và cộng đồng trong quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa; phát huy tính dân tộc, khoa học và đại chúng của văn hóa thông qua bảo tồn văn hóa truyền thống, xây dựng môi trường văn hóa cơ sở với Nhân dân là chủ thể sáng tạo, đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ giữ vai trò quan trọng. 

Đẩy mạnh hội nhập quốc tế, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và phát huy sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam. Quyền văn hóa của đồng bào các DTTS càng được khẳng định theo từng bước phát triển chung của đất nước.