Vừa qua, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam ( Đồng Mô, thị xã Sơn Tây - Hà Nội) đồng bào dân tộc Xinh Mun ở xã Chiềng On, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La đã tái hiện nghi lễ Mạng Ma thu hút đông đảo du khách tham quan, tìm hiểu.

Để tổ chức lễ Mạng Ma những người trong gia đình chuẩn bị lương thực, thực phẩm, đi mời thầy mo, mời họ bên ngoại, họ hàng ở khác bản và bà con dân bản đến dự lễ hội.

Trung tâm nghi lễ là cây “Xặng bok” - biểu tượng cho các tầng trời đất, được dựng bằng một thân tre cao 4 - 5m. Trên cây tre buộc các vật phẩm tượng trưng như: Dây rau rừng bò khai, hoa ban, bông lúa, ve sầu, chim én, cá gỗ, cùng 4 tấm phên đan hình xương cá. Dưới gốc cây, là hai chum rượu cần, măng đắng, hai chiếc gậy gỗ, cùng các mô hình thu nhỏ thể hiện đời sống lao động như nhà sàn, cày bừa, ô dù, con vật nuôi…

Tất cả tạo nên một không gian mang đậm sắc màu văn hóa tâm linh và sinh hoạt của người Xinh Mun.

Cây “Xặng bok” tượng trưng cho các tầng trời đất, được xem như trung tâm của hoạt động nghi lễ.Trên cây, buộc dây bò khai (một loại rau rừng), hoa ban, hoa trạng nguyên,... dưới gốc cây để các chum rượu cần...

Lễ chính có sự hiện diện của hai thầy mo: Một người là thầy mo đỡ đầu - bậc cao niên giàu kinh nghiệm, và một người là thầy mo được đỡ đầu - người tổ chức lễ. Hai thầy cùng chủ trì các nghi lễ cúng dâng lễ vật, mời thần linh, tổ tiên về dự lễ.

Thầy mo vừa cúng, vừa cầu xin các thần linh về dự lễ và cầu xin các thần linh phù hộ cho gia chủ khỏe mạnh, cuộc sống đầy đủ sung túc, xua đi những điều không tốt, cầu cho mưa thuận gió hòa, cho mùa màng tốt tươi. Cúng xong, thầy mo mời các thần linh cùng múa xòe mừng lễ vật giao cho thầy cúng.

Kết thúc nghi thức cúng, tiếng trống, tiếng chiêng vang lên, thầy mo cùng bà con dân bản múa xòe và diễn các trò như kéo thuyền, đấu kiếm, cày bừa, kéo co,… Sau đó, mọi người cùng uống rượu cần cầu mong sức khỏe cho thầy mo được đỡ đầu, người dân trong bản khoẻ mạnh.

Lễ Mạng Ma có từ rất lâu đời, mang tính chất cộng đồng và được đồng bào dân tộc Xinh Mun gìn giữ, lưu truyền đến ngày nay. Đây cũng là dịp để các con cháu trong gia đình thể hiện lòng thành kính đối với ông bà, tổ tiên và các vị thần linh đỡ đầu cho mình.

Với giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, năm 2020, nghi lễ Mạng Ma của dân tộc Xinh Mun được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Một số hình ảnh tái hiện nghi lễ Mạng Ma của dân tộc Xinh Mun tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô,Sơn Tây, Hà Nội):