Người Ê Đê thưởng thức cà phê theo cách mộc mạc nhất, mộc từ công đoạn thu hái, phơi khô, rang xay, pha chế. Mỗi công đoạn đều thực hiện bằng phương pháp thủ công, cầu kỳ, tỉ mỉ tạo nên ly cà phê mang đậm văn hóa của người Ê Đê.

Nhiều năm kinh nghiệm rang cà phê, bà H’Luôn Niê (72 tuổi) ở buôn Mduk, phường Ea Tam, TP.Buôn Ma Thuột chia sẻ: Bí quyết để có ly cà phê ngon nằm ở sự kiên nhẫn và tỉ mỉ. Ngay từ đầu vụ thu hoạch, người Ê Đê thường lựa chọn những quả cà phê to, chín mọng, phơi nắng tự nhiên trên tấm bạt.

Cà phê đủ nắng khô lại sẽ mang xay sát hoặc dùng cối đá đập dập lớp vở bên ngoài, rồi đem đóng bao ủ trong vài ngày. Sau đó mới mang ra chế biến rang trong chiếc chảo lớn, trên bếp lửa liu riu. Khi rang cần phải đều tay, lửa nhỏ cho đến khi hạt cà phê chuyển sang màu nâu cánh gián, tỏa hương thơm nồng là đạt yêu cầu. Sau khi rang, cà phê được giã bằng cối thành bột thật mịn, dùng nước nóng khoảng 95 - 98 độ pha chế và thưởng thức.

Cà phê trong đời sống của người Ê Đê ở Đắk Lắk không đơn thuần chỉ là thức uống, mà còn chứa đựng bề dày văn hóa vùng miền. Văn hóa cà phê thấm sâu vào tâm thức của người Ê Đê.

Theo các già làng người Ê Đê ở Đắk Lắk, thời xa xưa không có phin pha cà phê, đồng bào Ê Đê dùng chiếc khăn thêu tay là dụng cụ pha chế. Chỉ cần cho lượng bột cà phê vào chiếc khăn thêu bọc lại, sau đó nhúng vào ấm nước sôi nhiều lần. Tinh chất cà phê chiết ra sẽ sử dụng vào buổi sáng sớm, trước khi đi làm rẫy hoặc sau một ngày lao động vất cả. Đối với đồng bào Ê Đê, uống cà phê không chỉ để thưởng thức, mà còn là lúc mọi người trong gia đình quây quần, truyền dạy cho thế hệ con cháu những nét đẹp văn hóa của dân tộc.

Ngày nay, người Ê Đê vẫn thưởng thức ly cà phê nguyên chất, đậm vị theo phong cách riêng truyền thống được pha bằng phin, nén chặt để chắt lọc từng giọt cà phê đen sánh, vị cà phê sẽ rất đậm đà.

Khởi nghiệp với hương vị cà phê truyền thống của dân tộc, anh Y Pốt Niê ở xã Dray Sáp, huyện Krông Ana chia sẻ: Bí quyết pha cà phê ngon của người Ê Đê là tổng hòa từ các công đoạn, nhất là công đoạn rang cà phê. Suốt quá trình rang phải đều tay, lửa liu riu để hạt cà phê không bị cháy. Cách pha chế cà phê của người Ê Đê cũng rất đặc biệt. Người Ê Đê có hai cách pha chế cà phê truyền thống gồm pha bằng phin và dùng túi lọc.

Cho 20-25g cà phê bột vào phin hoặc túi lọc, rót 40ml nước sôi ở nhiệt độ từ 95-98 độ theo chiều kim đồng hồ vào cà phê. Chờ 2-3 phút để cà phê và nước thẩm thấu vào nhau thì đổ thêm 60-70ml nước. Sau đó vài phút giọt cà phê sẽ bắt đầu nhỏ xuống. Pha bằng phin, cà phê không tiết hết chất, không gây mất ngủ mà hương vị cà phê vẫn rất ngon, đậm đà và thơm lâu, nên người Ê Đê thường uống một ly cà phê buổi tối rồi mới đi ngủ.

Không chỉ độc đáo trong cách pha cà phê, người Ê Đê thưởng thức cà phê cũng rất khác lạ. Trước khi uống phải đưa ly cà phê còn nghi ngút khói lên mũi hít hà, để hương vị đậm đà của cà phê thấm sâu vào khứu giác. Người Ê Đê không bao giờ uống cà phê loãng. Đặc biệt, khi uống cà phê, họ không bao giờ bỏ sữa mà chỉ dùng một chút đường.

Nhờ cách thu hái, rang xay, pha chế bằng phương pháp thủ công nên ly cà phê của người Ê Đê mang hương vị thơm ngon đặc trưng riêng. Đó chính là nét đẹp văn hóa của đồng bào dân tộc Ê Đê ở Đắk Lắk.