Trang bị kỹ năng số, tạo nền tảng kết nối thị trường

Trong bối cảnh chuyển đổi số trở thành xu thế tất yếu của nền kinh tế, khu vực kinh tế tập thể, đặc biệt là các HTX ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải thay đổi phương thức tổ chức sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất của nhiều HTX hiện nay không chỉ là vốn hay hạ tầng, mà còn là hạn chế về kỹ năng số, khả năng tiếp cận thương mại điện tử và phương thức kinh doanh hiện đại.

Nhận diện rõ thực trạng đó, thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam cùng các đơn vị trực thuộc và Liên minh HTX các địa phương đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ, đào tạo bài bản cho thành viên HTX, tổ hợp tác và đại diện các hộ sản xuất kinh doanh vùng đồng bào DTTS. Trọng tâm là nâng cao kỹ năng vận hành thương mại điện tử, ứng dụng công nghệ số và kết nối tiêu thụ sản phẩm.

Tại Quảng Ngãi, lớp tập huấn “Nâng cao năng lực vận hành thương mại điện tử cho thành viên HTX và đại diện các hộ sản xuất kinh doanh vùng đồng bào DTTS và miền núi” do Liên minh HTX tỉnh Quảng Ngãi phối hợp với Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư (thuộc Liên minh HTX Việt Nam) tổ chức hồi tháng 5/2025 thu hút 60 học viên đến từ 14 HTX và 12 hộ sản xuất.

Các học viên được trang bị kiến thức tổng quan về thương mại điện tử, kỹ năng thiết lập gian hàng trên các sàn phổ biến như Shopee, Lazada, Tiki; bán hàng đa kênh trên Facebook, TikTok; thực hành livestream, quay video quảng bá sản phẩm, thậm chí tiếp cận bước đầu với các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong thiết kế hình ảnh, nội dung truyền thông.

Không chỉ dừng ở lý thuyết, các học viên còn được tạo điều kiện tham quan, học tập thực tế tại những HTX làm tốt khâu tiêu thụ sản phẩm trên nền tảng số. Qua đó, người học có cơ hội “mắt thấy, tai nghe”, hiểu rõ hơn cách thức vận hành thương mại điện tử gắn với sản xuất nông nghiệp.

Tương tự, tại Sóc Trăng cũ (nay là TP. Cần Thơ), từ ngày 9 - 25/6/2025, Trường Trung cấp Nghề và Đào tạo Cán bộ HTX Miền Nam phối hợp Liên minh HTX tỉnh tổ chức 8 lớp tập huấn, thu hút hơn 560 học viên là thành viên HTX, tổ hợp tác và hộ kinh doanh cá thể vùng đồng bào DTTS. 

Nội dung tập huấn tập trung vào các kỹ năng thiết yếu như xây dựng gian hàng trên Postmart, Voso, Shopee; chụp ảnh, viết nội dung sản phẩm; livestream bán hàng; thanh toán điện tử và bảo đảm an toàn thông tin.

Theo ông Nguyễn Bảo Sơn, Phó Trưởng Ban Tuyên truyền, Liên minh HTX Việt Nam, chuyển đổi số không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu khách quan đối với khu vực kinh tế tập thể. “Muốn nâng cao năng lực cạnh tranh, HTX buộc phải thay đổi tư duy, ứng dụng khoa học công nghệ và thương mại điện tử. Trong đó, đào tạo kỹ năng số cho cán bộ quản lý, xã viên là khâu then chốt”, ông Sơn nhấn mạnh.

Hiệu quả rõ nét từ những hợp tác xã điển hình

Từ các chương trình hỗ trợ và đào tạo kỹ năng số, nhiều HTX vùng đồng bào DTTS đã từng bước ứng dụng hiệu quả thương mại điện tử, chuyển đổi số vào sản xuất, kinh doanh, qua đó mở rộng thị trường tiêu thụ và nâng cao thu nhập cho thành viên.

Tại tỉnh Cà Mau, HTX sản xuất - dịch vụ nông nghiệp An Hưng Phát, xã Hưng Hội với hơn 90% thành viên là đồng bào Khmer đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ trong sản xuất. Ông Hồng Chanh Ly, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX cho biết, nhiều thành viên đã biết sử dụng thiết bị thông minh, áp dụng máy bay không người lái vào gieo sạ, rải phân, phun thuốc. “Cách làm này vừa giải phóng sức lao động, vừa tiết kiệm chi phí, giúp bà con nâng cao hiệu quả sản xuất”, ông Ly chia sẻ.

Không chỉ dừng ở sản xuất, chuyển đổi số còn mang lại hiệu quả rõ nét trong khâu tiêu thụ. HTX nông nghiệp 8/3, xã Vĩnh Thanh, tỉnh Cà Mau đã đưa sản phẩm rau cần nước OCOP 3 sao lên các sàn thương mại điện tử và mạng xã hội. 

Ông Huỳnh Trung Thủ, Chủ tịch HĐQT HTX, cho biết: “Nhờ bán hàng trên sàn thương mại điện tử, sản phẩm của HTX được tiêu thụ trên phạm vi toàn quốc. Quan trọng hơn, thành viên HTX đã thay đổi cách quản lý, cách bán hàng, không còn phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái như trước”.

Bên cạnh đó, nhiều HTX nông nghiệp đã gắn chuyển đổi số với xây dựng chuỗi giá trị. HTX Nông nghiệp tổng hợp Ba Đình, xã Vĩnh Lộc, tỉnh Cà Mau từ mô hình lúa - tôm truyền thống đã mở rộng quy mô lên hơn 280 thành viên, canh tác trên 700ha. Việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, kết nối tiêu thụ sản phẩm thông qua hợp đồng và nền tảng số giúp HTX ổn định đầu ra, nâng cao thu nhập cho nông dân.

Anh Nông Văn Thái, thành viên HTX, cho biết: “Trước đây sản xuất nhỏ lẻ, được mùa thì mất giá. Từ khi vào HTX, chúng tôi được hỗ trợ kỹ thuật, vật tư, lại được bao tiêu sản phẩm nên yên tâm sản xuất hơn”.

Đặc biệt, tại tỉnh Đắk Lắk, HTX Nông nghiệp công nghệ cao Xanh Cao Nguyên là ví dụ tiêu biểu cho việc kết hợp chuyển đổi số với thương mại điện tử và liên kết chuỗi. HTX hiện quản lý hơn 120ha chanh dây, trong đó 61ha đạt tiêu chuẩn GlobalGAP, có mã vùng trồng cho nhiều thị trường quốc tế. Bên cạnh việc xuất khẩu chính ngạch, HTX còn đẩy mạnh quảng bá, kết nối tiêu thụ qua các kênh trực tuyến, liên kết với nhiều HTX khác để mở rộng hệ sinh thái sản phẩm.

Giám đốc HTX Nguyễn Văn Thanh Bình cho biết, nhờ tổ chức sản xuất bài bản, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, năm 2024 HTX đạt doanh thu 48 tỷ đồng, năm 2025 phấn đấu đạt 100 tỷ đồng. “Chuyển đổi số giúp chúng tôi quản lý vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, kết nối thị trường hiệu quả hơn, từ đó nâng cao giá trị nông sản địa phương”, ông Bình nói.

Theo đánh giá của các cơ quan quản lý, việc hỗ trợ đào tạo kỹ năng số, thương mại điện tử cho HTX và hộ sản xuất vùng đồng bào DTTS không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế trước mắt, mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất, thúc đẩy liên kết cộng đồng, giảm nghèo bền vững.

Từ thực tiễn cho thấy, khi được trang bị kỹ năng, hỗ trợ đúng hướng và kết nối hiệu quả với thị trường số, các HTX, tổ hợp tác và hộ sản xuất vùng đồng bào DTPT hoàn toàn có thể chủ động “bắt nhịp”, với kinh tế số, đưa nông sản địa phương vươn xa, tạo sinh kế ổn định và bền vững cho cộng đồng.