Sản xuất chuyên nghiệp, mở rộng thị trường

Việc xây dựng các mô hình kinh tế hợp tác gắn với nghề truyền thống và sản vật bản địa, đã và đang mang lại hiệu quả rõ nét tạo vùng cao TP. Huế. Những mô hình HTX kiểu mới giúp đồng bào vùng cao chuyển biến tư duy sản xuất, liên kết theo chuỗi giá trị và phát triển bền vững.

Từ chất liệu Zèng truyền thống, các HTX đã sáng tạo nên những sản phẩm mang tính ứng dụng cao, đáp ứng thị hiếu trong nước và xuất khẩu. Zèng A Lưới đặc trưng bởi 76 hoa văn mô phỏng núi rừng, suối, cây cỏ, chim muông, con người và bầu trời, vừa mang giá trị thẩm mỹ vừa chứa đựng chiều sâu văn hóa. Phụ nữ Tà Ôi tranh thủ dệt Zèng trong thời gian nông nhàn, tạo thêm thu nhập và góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc.

HTX Thổ cẩm xanh Azakooh là một ví dụ điển hình. Thành lập năm 2015 với 15 thành viên, đến nay, HTX đã phát triển gần 130 thành viên, đa phần là người Tà Ôi. Nghệ nhân Mai Thị Hợp, Giám đốc HTX cho biết, sản phẩm Zèng ngày càng phong phú hơn: Từ áo dài, áo cách tân, áo ghi lê đến túi xách, khăn quàng, cà vạt, quà lưu niệm

Nguồn nhân lực dệt Zèng tại A Lưới khá dồi dào, tay nghề vững vàng. Các HTX đưa hoạt động sản xuất vào quy trình bài bản, tăng số lượng và giá trị sản phẩm. Người dân linh hoạt kết hợp thổ cẩm với nỉ, lụa, len… và đính cườm để tạo điểm nhấn, phù hợp thị hiếu thị trường.

Từ nghề truyền thống, các HTX đã sáng tạo hơn 30 mặt hàng lưu niệm như móc khóa, kẹp tóc, bông tai, túi nhỏ, khẩu trang, thú bông… giá từ 35.000 - 500.000 đồng. Các sản phẩm may mặc như váy, áo, khăn, túi xách có giá trị cao hơn, giúp tăng thu nhập cho bà con. 

Một tấm vải Zèng hiện có giá 300.000 - 500.000 đồng; loại cầu kỳ, đính cườm hoặc khổ rộng có thể lên tới gần 2 triệu đồng. Sản phẩm Zèng của A Lưới cũng thường xuyên được xuất khẩu theo đơn đặt hàng.

Zèng đã xuất hiện tại nhiều hội chợ, triển lãm, Festival Huế và được trưng bày ở Thái Lan, Pháp, Nga. Nhiều bộ sưu tập thời trang sử dụng Zèng đã góp phần nâng tầm thương hiệu của nghề dệt vùng cao Huế. Nghề dệt Zèng được công nhận là Di sản cấp Quốc gia và nằm trong 13 làng nghề tiêu biểu của Huế được ưu tiên bảo tồn.

Nguồn vốn khuyến công hỗ trợ các làng nghề đầu tư máy móc, tập huấn nâng cao tay nghề, cải tiến mẫu mã, mở rộng thị trường. Các HTX cũng tích cực đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, kết nối với các nhà thiết kế, chịu trách nhiệm thiết kế mẫu, hướng dẫn sản xuất và kiểm tra chất lượng trước khi giao hàng. Nhiều HTX phân chia bộ phận rõ ràng: kỹ thuật, kinh tế, truyền thông… giúp việc vận hành chuyên nghiệp hơn.

Lan tỏa sinh kế cho phụ nữ DTTS

Sự hồi sinh của Zèng gắn liền với phát triển du lịch cộng đồng ở miền Tây TP. Huế. Ngày càng nhiều du khách tìm đến A Lưới để trải nghiệm quy trình dệt Zèng và mua sản phẩm tại chỗ, giúp các HTX mở rộng thị trường và tạo thêm cơ hội việc làm cho phụ nữ.

Hiện, toàn khu vực có 8 HTX dệt Zèng thu hút hàng trăm phụ nữ DTTS, chủ yếu là người Tà Ôi. Ngoài ra, nhiều phụ nữ Cơ Tu, Pa Kô, Vân Kiều, Pa Hy ở các xã A Lưới 1, 3, 4, 5 cũng tham gia học nghề và liên kết sản xuất. Nhiều bản làng có đến 100% hộ gia đình dệt Zèng, nhờ đó nghề truyền thống được khôi phục mạnh mẽ và lan tỏa sâu rộng.

Không ít phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn đã thay đổi cuộc sống nhờ nghề dệt. Chị Ra Pát Thị Lăm (42 tuổi, xã A Lưới 1) chia sẻ: Gia đình chị từng có 10 năm thuộc diện hộ nghèo. Năm 2019, chị học nghề dệt Zèng, chỉ sau 3 năm, gia đình chị đã thoát nghèo nhờ thu nhập ổn định từ nghề. Hiện, mỗi tháng chị có thu nhập khoảng 5,5 triệu đồng.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch xã A Lưới 1, các HTX dệt Zèng đã giải quyết đáng kể lao động nông nhàn, ổn định trật tự xã hội, đồng thời hỗ trợ địa phương thực hiện hiệu quả chương trình giảm nghèo. Với sự hỗ trợ của chính quyền, hoạt động HTX ngày càng hiệu quả, tạo việc làm bền vững cho phụ nữ DTTS, góp phần gìn giữ giá trị văn hóa của đồng bào.