Chiều 23/10, Lễ hội Katê năm 2022 của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận chính thức khai mạc tại sân vận động thôn Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước. Sự kiện thu hút sự tham gia của hàng ngàn người dân địa phương và du khách đến vui chơi cũng như nghiên cứu, thưởng thức văn hóa truyền thống của đồng bào Chăm.

Mở đầu Lễ hội Katê, các vị chức sắc cùng đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn tổ chức nghi lễ truyền thống rước và đón y trang nữ thần Pô Inư Nưgar (còn gọi thần mẹ xứ sở dạy đồng bào Chăm trồng lúa, dệt vải, chăn nuôi, giúp người dân có cuộc sống no ấm) từ đồng bào Raglai ở xã Phước Hà, huyện Thuận Nam.

Sau khi đại diện Ban Tổ chức Lễ hội Katê đọc thư chúc mừng của Huyện ủy, Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện Ninh Phước và tuyên bố chính thức khai mạc Lễ hội, các vị chức sắc đồng bào Chăm nhận hoa chúc mừng từ lãnh đạo huyện và đoàn rước y trang diễu hành ngang qua lễ đài và đưa về đền thờ trong thôn Hữu Đức.

Trong không khí rộn ràng, âm vang bởi tiếng trống Paranưng, tiếng kèn Saranai réo rắt, các chàng trai, cô gái người Chăm trong trang phục truyền thống cất lên lời ca và biểu diễn các điệu múa uyển chuyển, nhịp nhàng chào mừng Lễ hội.

Katê là lễ hội lớn nhất trong năm của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn để tưởng nhớ các vị thần, vị vua có nhiều công lao đóng góp, được đồng bào tôn kính, tưởng nhớ ông bà tổ tiên và cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Năm nay, Lễ hội Katê diễn ra trong 3 ngày từ 23-25/10, theo phong tục truyền thống hàng năm, cứ vào ngày mùng 1/7 Chăm lịch (tức ngày 24/10 Dương lịch) tại các khu vực đền, tháp Chăm gồm đền Pô Inư Nưgar, tháp Pô Klong Garai; tháp Pô Rômê sẽ bắt đầu ngày lễ chính tổ chức các đoàn rước y trang, mở cửa tháp và tiến hành các nghi thức tôn giáo, văn hóa, văn nghệ truyền thống.

Ngày 25/10, Lễ hội Katê tiếp tục diễn ra tại các làng, tộc họ và gia đình người Chăm trên địa bàn tỉnh. Đây là dịp để người Chăm xa xứ trở về quê nhà sum họp và quây quần bên người thân, gia đình.

Đồng bào Chăm theo đạo Bà lamôn ở Ninh Thuận hiện có hơn 53.700 người, sinh sống tập trung tại địa phương của các huyện như Ninh Phước, Thuận Nam, Thuận Bắc, Ninh Hải và thành phố Phan Rang-Tháp Chàm. Những năm gần đây, đời sống của đồng bào Chăm không ngừng được nâng lên, nên việc tổ chức đón Lễ hội Katê cũng sung túc hơn.

Các làng đồng bào Chăm tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, trình diễn trang phục, hội thi tay nghề dệt thổ cẩm, nặn gốm truyền thống, tổ chức các giải thi đấu bóng đá, bóng chuyền, các trò chơi dân gian… để người dân vui đón Lễ hội Katê.

Dịp này, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận chỉ đạo các sở, ngành và địa phương hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi trong việc tổ chức Lễ hội Katê tại các khu vực, đền, tháp; các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, đảm bảo vui tươi, an toàn, tiết kiệm và thực hiện công tác phòng, chống dịch COVID-19 theo quy định; đồng thời tỉnh tổ chức thăm hỏi, động viên các vị chức sắc, các gia đình chính sách, người có uy tín tiêu biểu, chúc đồng Chăm hưởng một mùa Katê thật vui tươi, an lành và hạnh phúc.

Với ý nghĩa văn hóa-lịch sử quan trọng, năm 2017 “Lễ hội Katê của người Chăm tỉnh Ninh Thuận” chính thức được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia; không chỉ đáp ứng nhu cầu tâm linh, tình cảm của đồng bào Chăm mà Lễ hội Katê còn góp phần quảng bá văn hóa, hình ảnh Ninh Thuận đến với du khách trong nước và quốc tế.

Trong khuôn khổ các hoạt động văn hoá dịp lễ hội Katê cổ truyền của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn, tối 21/10 huyện Ninh Phước (Ninh Thuận) đã tổ chức khai mạc Hội thi văn nghệ và thi trình diễn trang phục đời thường, trang phục lễ cưới và trang phục lễ hội.

Bên cạnh biểu diễn nghề dệt thổ cẩm, nặn gốm truyền thống, tổ chức các giải thi đấu bóng đá, bóng chuyền, các trò chơi dân gian, thi đội nước vượt chướng ngại vật, đẩy gậy…

Các đoàn đã đem tới nhiều tiết mục đậm đà bản sắc văn hoá Chăm như các tiết mục múa: vui hội Katê; hát múa Apsara vũ nữ Chăm; tiếng trống Paranưng, Bến sông trăng…

Nổi bật trong lễ hội phải kể đến phần trình diễn trang phục Chăm.

Cũng trong chuỗi sự kiện của Lễ hội Katê 2022, ngày 22/10), tại thôn Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước diễn ra hội thi ca múa- nhạc cụ dân tộc Chăm năm 2022. Hội thi thu hút trên 50 nghệ nhân, diễn viên, nhạc công gồm bốn đội đến từ các thôn Hữu Đức, Tân Đức, Hậu Sanh thuộc xã Phước Hữu và thôn Phước Đồng 2, Hiếu Lễ thuộc xã Phước Hậu. Các nghệ nhân tham gia biểu diễn 15 tiết mục trống Ghi năng, kèn Saranai, múa cổ truyền và diễn ngâm Ariya.

Các tiết mục tham gia Hội thi có nội dung ngợi ca công ơn tiền nhân khẩn hoang lập ấp, dẫn thủy nhập điền, cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, thôn xóm no ấm, gia đình hạnh phúc. Kết quả, Ban Tổ chức trao giải Nhất các tiết mục: Múa truyền thống cho xã Phước Hậu, trống ghi năng cho thôn Hữu Đức, kèn saranai cho thôn Tân Đức, diễn ngâm ariya cho nghệ nhân Quảnng Sở ở thôn Hiếu Lễ. Ngoài ra, Ban Tổ chức còn trao 4 giải Nhì, 3 giải Ba và 4 giải Khuyến khích cho các tiết mục tham gia Hội thi.