Định hình vùng sản xuất hàng hóa tập trung

Hỗ trợ phát triển sản xuất, là một trong những nội dung của Dự án 3 thuộc Chương trình MTQG 1719. Triển khai dự án, cùng với hỗ trợ cây, con giống cho hộ đồng bào DTTS, tỉnh Sơn La đã xây dựng các chuỗi sản phẩm phù hợp với tiềm năng, thế mạnh của từng vùng.

Dự án không chỉ nâng cao thu nhập mà còn giúp người dân tiếp cận phương thức canh tác hiện đại, chú trọng kỹ thuật chăm sóc cây trồng an toàn, sử dụng vật tư hữu cơ, thân thiện với môi trường, mở ra hướng phát triển bền vững cho nông nghiệp vùng đồng bào DTTS tỉnh Sơn La.

Nậm Ty, là xã mới của tỉnh Sơn La, được hợp nhất từ xã Chiềng Phung và xã Nậm Ty của huyện Sông Mã cũ. Sau sáp nhập, toàn xã có 16.679 nhân khẩu, gồm 4 dân tộc: Thái, Mông, Khơ Mú, Kinh cùng sinh sống tại 29 bản.

Ở Nậm Ty, cà phê là một trong những cây trồng chủ lực. Tuy nhiên, trước đây nhiều hộ dân chăm sóc cây cà phê chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, thiếu vật tư nên năng suất thấp, chất lượng quả không ổn định.

Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3 thuộc Chương trình MTQG 1719, xã Nậm Ty cũ đã tập trung hỗ trợ người dân triển khai mô hình trồng cà phê theo chuỗi giá trị. Tham gia mô hình, các hộ dân được hướng dẫn phương thức canh tác hiện đại, nâng cao năng suất, chất lượng quả, từ đó từng bước hình thành thói quen sản xuất theo chuỗi.

Gia đình ông Lường Văn Minh, ở bản Mòn có 8.000 m2 trồng cà phê. Năm 2024, tham gia chuỗi thâm canh, gia đình ông được hỗ trợ hơn 1 tấn phân bón và tập huấn kỹ thuật chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh và thu hái đúng quy trình.

“Chăm sóc đúng kỹ thuật nên vườn cà phê của gia đình phát triển tốt, quả chín đồng đều, năng suất ổn định, chi phí đầu tư giảm và nâng cao chất lượng sản phẩm. Xã cũng kết nối với thương lái nên đầu ra ổn định, thu nhập tăng lên rõ rệt”, ông Minh chia sẻ.

Cũng như gia đình ông Minh, từ vốn Chương trình MTQG 1719, nhiều hộ trên địa bàn xã Nậm Ty đã chủ động tham gia mô hình trồng cà phê theo chuỗi, góp phần đưa xã Nậm Ty từng bước trở thành vùng trồng cà phê tập trung của tỉnh.

Theo Bí thư Đảng ủy xã Bùi Quý Ba, sau sáp nhập, toàn xã có 575 ha cà phê, trong đó hơn 200 ha đang cho thu hoạch, năng suất bình quân khoảng 8 tấn/ha. Ngoài ra, trên địa bàn xã còn có 21 ha mía, 562 ha cây ăn quả, 56 ha rau màu, tổng đàn gia súc, gia cầm đạt 146.700 con, cùng 60 ha trồng cỏ phục vụ chăn nuôi.

“Đây là nền tảng để xã hoàn thành mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 3 - 5%/năm trong giai đoạn 2025 - 2030; phấn đấu đạt 15/19 tiêu chí nông thôn mới”, ông Ba cho biết.

Trồng cà phê theo chuỗi ở Nậm Ty là 1 trong 8 chuỗi sản xuất được triển khai trên địa bàn tỉnh Sơn La từ vốn Chương trình MTQG 1719. Từ 8 chuỗi sản xuất này, toàn tỉnh đã có 974 hộ dân được thụ hưởng.

“Cú hích” giảm nghèo nhanh, bền vững

Cùng với phát triển các chuỗi sản xuất, thực hiện Chương trình MTQG 1719, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã tập trung hỗ trợ các hộ DTTS cây, con giống, hướng dẫn khoa học kỹ thuật để phát triển sản xuất.

Tường Hạ, là xã mới của tỉnh Sơn La, được hợp nhất từ các xã: Tường Thượng, Tường Phong, Tường Tiến và Tường Hạ của huyện Phù Yên cũ. Dân số toàn xã hiện có hơn 14.000 nhân khẩu (95% là DTTS) sinh sống tại 22 bản.

Trước sáp nhập, các xã Tường Thượng, Tường Phong, Tường Tiến và Tường Hạ (cũ) đã được đầu tư các công trình hạ tầng thiết yếu từ vốn Chương trình MTQG 1719. Người dân trên địa bàn cũng được hỗ trợ phát triển sản xuất, tạo dựng sinh kế để thoát nghèo, vươn lên khá giả.

Gia đình ông Hoàng Văn Thanh trước đây là một hộ nghèo ở bản Nà Pục, thuộc xã Tường Tiến cũ. Năm 2022, gia đình được xã hỗ trợ bò sinh sản, cá giống từ vốn Chương trình MTQG 1719, đồng thời được hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc vật nuôi, sử dụng phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn chăn nuôi.

“Ngoài chăn nuôi bò, gia đình hiện đã có 2 lồng nuôi cá mè, cá trắm cỏ, lăng, chép... sản lượng trung bình đạt 2,5 tấn/năm. Cá lồng có chất lượng thịt thơm ngon. Mỗi lồng tôi có thể xuất bán 3 lứa cá/năm, thu nhập từng bước được cải thiện”, ông Thanh chia sẻ.

Gia đình ông Thanh là một trong hàng trăm hộ ở xã Tường Hạ được hưởng lợi từ chính sách hỗ trợ sản xuất thuộc Chương trình MTQG 1719. Tính đến thời điểm sáp nhập, toàn xã Tường Hạ mới có gần 800 hộ được tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật, hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, phân bón...

Theo bà Hoàng Thị Hồng, Chủ tịch UBND xã Tường Hạ, trong quá trình triển khai hỗ trợ sản xuất, xã đều bám sát lợi thế của từng địa bàn, nhu cầu của từng hộ thụ hưởng, đồng thời chú trọng công tác kiểm tra, giám sát. Nhờ đó, vốn hỗ trợ sản xuất đến đúng địa chỉ, phát huy hiệu quả trong thực tiễn.

“Chương trình MTQG 1719 là động lực quan trọng để xã giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 20,7% năm 2020 xuống còn 8% vào cuối năm 2025, tạo nền tảng vững chắc để xã phấn đấu thoát khỏi xã khó khăn vào năm 2030”, bà Hồng cho biết.

Điều chỉnh chính sách để giảm nghèo đồng đều

Sau 5 năm, Chương trình MTQG 1719 đã tạo chuyển biến toàn diện cho vùng đồng bào DTTS của tỉnh. Trong đó, điểm nhấn là chương trình đã góp phần quan trọng để tỉnh Sơn La giảm sâu tỷ lệ hộ nghèo, từ 21,6% năm 2021 xuống còn 10,89% năm 2024, dự kiến giảm tiếp xuống 7,89% vào cuối năm 2025, vượt xa chỉ tiêu của giai đoạn.

Theo ông Nguyễn Viết Hưng, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La, Chương trình MTQG 1719 là chính sách nhân văn, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với đồng bào DTTS và miền núi. Song để phát huy hiệu quả, giai đoạn tới cần thiết kế linh hoạt, sát thực tiễn, nhất là trong bối cảnh phân cấp, phân quyền mạnh mẽ theo mô hình chính quyền 2 cấp.

Đối với chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất và sinh kế, ông Hưng đề xuất giai đoạn tới cần thiết kế tích hợp nội dung hỗ trợ cho các hộ DTTS có khó khăn đặc thù vào thực hiện hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị thuộc Dự án 3.

Theo ông Hưng, hiện mức hỗ trợ phát triển sản xuất và sinh kế cho các hộ DTTS có khó khăn đặc thù tối đa 10 triệu đồng/hộ/năm, thấp hơn so với các hộ hiện nay đang thực hiện hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị thuộc Dự án 3. Vì vậy, cần tích hợp để đồng bộ cho các đối tượng thụ hưởng.

“Ngoài ra, cũng cần tích hợp các nội dung hỗ trợ đất ở, nhà ở, nước sinh hoạt, quy hoạch dân cư, phát triển giáo dục, bảo tồn văn hóa và hỗ trợ nhóm DTTS rất ít người trong cùng một dự án. Cách làm này giúp địa phương chủ động hơn trong việc lựa chọn công trình cấp thiết, tránh phải điều chỉnh vốn hằng năm và đẩy nhanh tiến độ thi công”, ông Hưng kiến nghị.